Bộ GD&ĐT lo tình trạng học tủ, học lệch nếu cố định môn thi vào lớp 10

Học sinh Hà Nội trong kỳ thi vào lớp 10 năm 2024. Ảnh: Thế Bằng.

Tại Họp báo Chính phủ ngày 7/10, Thứ trưởng GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết bộ đã có khảo sát, tổng hợp, đánh giá kỹ lưỡng công tác tuyển sinh vào lớp 10 trong 10 năm qua. Qua đó, bộ nhận thấy nếu không có quy định khung cũng như phân cấp, công tác quản lý của vẫn có những bất cập.

Cần có sự thống nhất

Theo bộ, thời gian qua, kỳ thi vào lớp 10 do các địa phương chủ động về số môn, thời lượng, đề thi. Về phương thức thì cơ bản ổn. Đa số địa phương chọn 3 môn thi, khoảng 3-4 tỉnh lựa chọn 2 môn.

Tuy nhiên, môn thi thứ 3 tại các tỉnh cũng không có quy định thống nhất. Thời gian thi từng môn không giống nhau, có nơi 120 phút, nơi 60-90 phút. Điều này tạo ra sự bất cập, "trăm hoa đua nở", khó kiểm tra, đánh giá trong công tác quản lý của trung ương cũng như đánh giá mặt bằng trong quá trình dạy học cơ sở.

"Do vậy cần phải có sự thống nhất. Nếu làm tốt sẽ thuận lợi hơn cho các Sở GD&ĐT, tránh được những rủi ro, bất cập", ông Thưởng nói.

Vì vậy, bộ dự kiến ban hành Quy chế tuyển sinh THCS và THPT mới, nhằm đưa ra một số tiêu chí khung cho cả nước.

Theo dự thảo Thông tư về Quy chế tuyển sinh THCS và THPT mới, kỳ thi vào lớp 10 công lập diễn ra với ba môn, gồm Toán và Ngữ văn, cùng môn thứ ba nằm trong những môn được đánh giá bằng điểm số (Ngoại ngữ, Giáo dục công dân, Khoa học Tự nhiên, Lịch sử và Địa lý, Công nghệ, Tin học).

Cũng theo thứ trưởng, phương thức chọn môn thi thứ 3 "được quan tâm nhất". Nếu để địa phương tự chọn, việc này có thể ảnh hưởng bởi ý chí chủ quan của người đứng đầu, gây ra nhiều hệ lụy.

Nhưng nếu chọn một môn cố định, bộ lo ngại sẽ gây ra tình trạng học tủ, học lệch. Như thế, học sinh không được chuẩn bị đầy đủ phẩm chất và năng lực theo yêu cầu của chương trình mới.

"Bộ đang nghiên cứu các phương thức, hình thức để chọn môn thứ ba, có thể năm nay thi môn xã hội, năm sau thi tự nhiên, sau nữa môn khác, hoặc có thể rút thăm. Bộ đang lấy ý kiến về những phương án này", ông Thưởng nói.

Quan điểm của bộ khi lấy ý kiến để xây dựng dựa thảo là lắng nghe ý kiến cấp cơ sở nhưng trên một nguyên tắc và đảm bảo quy định thống nhất quản lý nhà nước; đảm bảo khoa học về đánh giá; đảm bảo đầu ra theo mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, phù hợp với cấp học.

Thứ trưởng GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng trả lời về sửa đổi quy chế thi THCS và THPT. Ảnh: VGP.

Ba nguyên tắc cốt lõi

Lãnh đạo Bộ GD&ĐT cho biết phương án thi lớp 10 được xây dựng trên ba nguyên tắc cốt lõi.

Một là không gây áp lực, tốn kém cho phụ huynh, học sinh và xã hội. Tinh thần là gọn nhẹ.

Hai là quy chế thi phải thúc đẩy được hoạt động giáo dục, đặc biệt là giáo dục toàn diện. Trong nội dung này, những môn thi, phương thức thi cũng phải gắn kết được quá trình kiểm tra, đánh giá thường xuyên với kiểm tra, đánh giá cuối kỳ.

Ba là đảm bảo công tác quản lý nhà nước.

Từ ba nguyên tắc cốt lõi và cơ bản này, bộ chỉ đạo xây dựng quy chế thi tốt nghiệp, thi tuyển sinh vào 10 với những nội dung cơ bản:

Một là về phương thức thi. Có 3 phương thức gồm thi tuyển; xét tuyển và phối hợp giữa thi tuyển và xét tuyển. Tất cả những nội dung này thuộc về thẩm quyền của địa phương.

Thứ hai là về môn thi. Quy định cứng của bộ là 2 môn Ngữ văn và Toán, còn môn thứ 3 nằm trong số những môn còn lại. Đối với những môn có đánh giá, cho điểm, các Sở GD&ĐT quyết định nhưng phải do UBND tỉnh, thành phố phê duyệt.

Thứ ba, bộ cũng quy định thống nhất thời gian thi. Thứ tư là công tác ra đề, coi thi, chấm thi, công bố điểm.

Bộ dự kiến ngày 15/10, dự thảo Quy chế tuyển sinh THCS và THPT sẽ được công khai để lấy ý kiến người dân và tháng 11 sẽ ban hành.

Ông Thưởng nói thêm việc ban hành vào thời điểm này sẽ sớm hơn những năm trước ít nhất là khoảng 3 tháng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động dạy và học, đặc biệt là học sinh.