Bộ GD&ĐT vừa có văn bản yêu cầu các sở GD&ĐT chỉ đạo cơ sở giáo dục phổ thông tiếp tục điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giản để phù hợp thời lượng dạy học và điều kiện thực tế của nhà trường.
Trong đó, Bộ GD&ĐT yêu cầu: "Các trường không dạy những nội dung, bài tập, câu hỏi trong sách giáo khoa (SGK) vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài SGK".
SGK còn lạc hậu
TS Trịnh Thu Tuyết - giáo viên trường THPT Chu Văn An, Hà Nội, cho rằng chương trình và SGK là những yếu tố quan trọng trong quá trình dạy học. Chương trình mang tính định hướng về kiến thức và kỹ năng, còn SGK là sự cụ thể hoá những định hướng ấy, là tài liệu hướng dẫn cho giáo viên và học sinh trong hoạt động dạy và học.
Là một trong những yếu tố quan trọng nhất, SGK không phải duy nhất cung cấp kiến thức và kỹ năng cho học sinh vì một số lý do.
Thứ nhất, nguyên lý giáo dục học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp thực tiễn cho thấy kiến thức học sinh được tiếp nhận không thể giới hạn trong nhà trường, SGK. Không thể thực hiện nguyên lý giáo dục nếu học trò chỉ hiểu cuộc sống từ nguồn kiến thức duy nhất trong SGK.
Thứ hai, chương trình và SGK mang tính ổn định tương đối, vì vậy người thầy phải có ý thức điều chỉnh, bổ sung, cập nhật một cách có chọn lọc những tri thức và kỹ năng từ cuộc sống vốn vận động không ngưng nghỉ. Đó cũng là tính biện chứng như quan niệm của J. Goethe: "Mọi lý thuyết đều màu xám, chỉ có cây đời mãi mãi xanh tươi".
 |
| Nhiều giáo viên cho rằng nếu chỉ dạy trong SGK thì không đủ cung cấp kiến thức, kỹ năng cho học sinh. Ảnh: Tiến Tuấn. |
Thứ ba, vẫn theo cô Tuyết, trong xã hội hiện đại, khi học sinh hàng ngày tiếp cận vô vàn nguồn tri thức, nếu giáo viên coi SGK là tài liệu duy nhất trong quá trình giảng dạy, các em sẽ không được hướng dẫn và khó tránh khỏi những băn khoăn về độ chênh giữa thực tế và kiến thức học đường.
Nếu giáo viên có ý thức liên hệ thực tiễn, có bản lĩnh và trí tuệ đủ tinh sắc để chọn lọc, hướng dẫn học trò hiểu phương pháp đối chiếu, tư duy biện chứng, biết đặt các tri thức trong sách giáo khoa vào những hoàn cảnh lịch sử, cụ thể khiến học trò thấu hiểu kiến thức một cách đúng đắn, các em sẽ không bối rối như khi thụ động so sánh điều được học với thực tiễn.
Nữ tiến sĩ khẳng định SGK không phải cuốn sách duy nhất của nhà trường phổ thông, thầy cô cũng không phải cuốn sách ấy như một số quan niệm. Cuộc sống với tất cả vận động, phát triển muôn màu vẻ mới thực sự là cuốn sách sống động nhất cho nhận thức (tất nhiên với sự chọn lọc, điều tiết, hướng dẫn khoa học, nhân văn và tỉnh táo của người thầy).
Đồng tình với ý kiến SGK quan trọng nhưng không thể duy nhất, cô Nguyễn Thị Huyền Thảo - giáo viên trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, TP.HCM - còn lo ngại rằng SGK hiện nay lạc hậu, nhất là SGK Lịch sử.
SGK chỉ dừng lại ở năm 2000, còn nhiều biến đổi của thế giới và các vấn đề khác chưa cập nhật. Thêm vào đó, sử liệu được công bố và xuất bản nên giáo viên và học sinh khi cập nhật sẽ thấy mâu thuẫn, thậm chí xung đột kiến thức với sách giáo khoa.
Nữ giáo viên cho hay với môn Lịch sử, quy định “tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài SGK" của Bộ GD&ĐT khiến cô phải điều chỉnh cách dạy và kiểm tra.
“Việc kiểm tra sẽ phải điều chỉnh theo hướng như nội dung SGK làm trọng tâm và vận dụng kiến thức trong sách để giải quyết vấn đề gắn với thực tiễn", cô Thảo nói.
Nữ giáo viên nêu ví dụ với SGK lớp 7 về nho giáo, cô sẽ kiểm tra bằng câu hỏi: "Căn cứ vào đâu mà xã hội lại có những nhận định, đánh giá về đạo đức của một con người?". Điều đó yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức từ sách để trả lời thực tiễn.
Nữ giáo viên thông tin nhiều thầy cô xem SGK là "pháp lệnh", quy chuẩn chung cho việc dạy, học và thống nhất nội dung để thi, nhưng bản thân cô Huyền Thảo cho rằng giáo viên là sách giáo khoa sống động nhất. Tuỳ từng lớp với học sinh khác nhau, thầy cô sẽ biết cách dạy như thế nào cho phù hợp, trên cơ sở khung chương trình.
Thầy Trịnh Quỳnh - giáo viên Ngữ văn trường THPT Lương Thế Vinh, Nam Định - nêu quan điểm đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn bao gồm 50% nội dung ngoài sách giáo khoa. Trong đó, giáo viên tự chọn văn bản đọc hiểu (nhiều văn bản mới có tính thực tiễn).
Học sinh phải biết vận dụng đọc hiểu các văn bản cùng chung đặc trưng. Ngoài ra, môn văn còn có những vấn đề xã hội không có trong sách giáo khoa. Vì vậy, quy định “cấm tuyệt đối dạy chương trình sách giáo khoa” là vô lý.
Bộ GD&ĐT: 'Diễn đạt gây hiểu lầm'
Trả lời báo chí về việc Bộ GD&ĐT yêu cầu không dạy nội dung ngoài sách giáo khoa, ông Nguyễn Xuân Thành - Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT, cho biết công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 3/10, bộ đã hướng dẫn:
"Tiếp tục rà soát nội dung dạy học trong sách giáo khoa hiện hành, tinh giản những nội dung dạy học vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành.
Đồng thời, các nhà trường điều chỉnh để tránh trùng lặp nội dung giữa các môn học, hoạt động giáo dục; bổ sung, cập nhật những thông tin mới phù hợp thay cho những thông tin cũ, lạc hậu; không dạy những nội dung, bài tập, câu hỏi trong sách giáo khoa vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành; tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài sách giáo khoa".
Ông Thành cho hay do SGK cụ thể hóa mục tiêu của chương trình nên ý cuối cùng trong câu này nhằm nhấn mạnh yêu cầu không dạy học vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành.
Bộ GD&ĐT cũng yêu cầu bổ sung, cập nhật những thông tin mới phù hợp thay cho những thông tin cũ, lạc hậu, nghĩa là không hạn chế giáo viên chỉ dạy học với ngữ liệu trong sách giáo khoa.
"Việc diễn đạt như trên đã gây hiểu nhầm là bộ chỉ cho phép giáo viên khai thác sử dụng sách giáo khoa để dạy học. Điều này không đúng tinh thần chỉ đạo của bộ", ông Thành nói.
Trong quá trình tập huấn triển khai thực hiện sắp tới, Bộ GD&ĐT sẽ hướng dẫn cụ thể hơn về việc này để các nhà trường, giáo viên, học sinh thực hiện theo đúng tinh thần chỉ đạo.
