Bộ trưởng GD&ĐT: Sẽ có chính sách hỗ trợ giáo viên

Bộc lộ bất cập trong đội ngũ quản lý, điều hành của địa phương

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (đoàn Vĩnh Long) nhìn nhận trong điều kiện dịch bệnh, ngành giáo dục đã đảm bảo được những nhiệm vụ trọng tâm và được xã hội đánh giá cao. Đội ngũ nhà giáo vượt khó trong tình hình dịch bệnh phức tạp. Tuy nhiên, đội ngũ quản lý, điều hành của địa phương còn bộc lộ những bất cập, cần khắc phục.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay điều kiện dịch bệnh là dịp ngành củng cố niềm tin từ sự nhiệt thành, tận tâm và hy sinh của hơn một triệu giáo viên. Trong đó, phần lớn giáo viên không kêu ca, phàn nàn trên các diễn đàn. Thầy cô sáng tạo trong điều kiện dạy học trực tuyến, đó là điều tích cực.

Tuy nhiên, điều kiện dịch bệnh cũng là dịp Bộ GD&ĐT nhìn thấy một số điều cần điều chỉnh tốt hơn trong thời gian tới. Những chế độ, chính sách còn hạn chế sẽ được rà lại. Việc ban hành chính sách cần đa dạng và mang tính đặc thù của vùng miền, phù hợp thực tế.

Không phó thác sách giáo khoa cho nhà xuất bản và tác giả

Đại biểu Trần Công Phàn (Bình Dương, ảnh) đề nghị bộ trưởng nói rõ hơn về vấn đề sách giáo khoa. Nhiều cử tri cho rằng sách giáo khoa vẫn còn nhiều lỗi, sạn. Bộ trưởng thấy thế nào về ý kiến này, nếu đúng, bộ trưởng sẽ làm gì để khắc phục, nâng cao chất lượng sách giáo khoa?

Trong phần tranh luận, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho rằng câu trả lời của bộ trưởng về một số bài học thiếu tính khoa học, giáo dục trong sách giáo khoa chưa thuyết phục. Bà nói học sinh đã mua và học sách giáo khoa chứ không phải đã được chỉnh sửa trước khi xuất bản. Do đó, dư luận trông chờ vào giải quyết dứt điểm, kịp thời, minh bạch của bộ, cần có sự trả lời trước công luận càng sớm càng tốt.

Bà Thúy cho rằng tập thể tác giả, NXB Giáo dục Việt Nam phải có trách nhiệm lắng nghe, giải trình trước công luận và đưa ra hướng khắc phục. Bộ GD&ĐT là cơ quan có thẩm quyền phê duyệt sách giáo khoa, trách nhiệm trước hết là của hội đồng thẩm định do bộ thành lập, đến cơ quan tham mưu của bộ, lãnh đạo bộ.

“Việc phê duyệt sách giáo khoa là của nhiệm kỳ trước nhưng trách nhiệm quản lý Nhà nước là xuyên suốt. Vì vậy, lãnh đạo bộ cần chỉ đạo NXB Giáo dục Việt Nam và tập thể tác giả nói trên trả lời công luận. Nếu có sai sót, lãnh đạo bộ phải chỉ đạo sửa chữa, khắc phục, xử lý theo thẩm quyền”, đại biểu Thúy tranh luận.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết điều ông có thể nói lúc này, cũng quan trọng nhất, là làm những gì để tăng cường chất lượng sách giáo khoa trong thời gian sắp tới. Theo tư lệnh ngành giáo dục, để có được bộ sách giáo khoa chất lượng cần nhiều yếu tố, trong đó người biên soạn rất quan trọng. Tiếp đó là quy trình biên soạn, tổ chức thẩm định, dạy thực nghiệm, lấy ý kiến của các đối tượng liên quan khác nhau.

Ông Sơn cho biết thời gian qua, bộ đang sửa đổi Thông tư 33 quy định về biên soạn, thẩm định và xuất bản sách giáo khoa. Văn bản này đang lấy ý kiến trên mạng. Theo bộ trưởng, chủ trương là bộ giám sát, đồng hành cùng nhóm tác giả ngay từ đầu, không đợi nhóm tác giả, nhà xuất bản mang bản mẫu đến bộ thẩm định, không chỉ phó thác cho các nhà xuất bản, nhóm tác giả.

Bộ GD&ĐT sẽ nâng cao yêu cầu, tiêu chuẩn của thầy cô, nhà khoa học tham gia soạn sách. Các tổ chức, cá nhân cần phải đăng ký trước. Tiêu chuẩn thành viên trong hội đồng cũng được điều chỉnh. Người tham gia biên soạn sẽ không tham gia hội đồng. Ngoài ra, toàn bộ hội đồng thẩm định có thể sẽ được ghi tên vào sách giáo khoa, cùng chịu trách nhiệm để tăng thêm áp lực.

Với phần tranh luận của đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy, ông Sơn cho biết bộ ghi nhận và sẽ có những chỉ đạo cụ thể trong thời gian sắp tới.

'Con em chúng tôi trưởng thành một phần nhờ học thêm'

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (Thái Bình, ảnh) chất vấn việc tuyển sinh khối ngành sức khỏe đang có chênh lệch rất lớn. Nhiều trường chênh nhau đến 10 điểm, trong khi chất lượng đầu vào rất quan trọng, phần nào quyết định chất lượng đầu ra. Ngành y tế chỉ cần một quyết định sai cũng rất nguy hiểm. Các bác sĩ thực tập tuyến huyện sẽ không bằng được thực tập ở tuyến trung ương. Điều kiện để mở ngành sức khỏe rất chặt chẽ. Tuy nhiên, có những trường, tôi được biết, khi Bộ GD&ĐT cho phép mở ngành sức khỏe đã không hỏi ý kiến Bộ Y tế. Vừa qua, Bộ Y tế kiểm tra, có một số nơi không đảm bảo điều kiện đào tạo.

Trả lời đại biểu Thu Dung, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết khi cho phép mở ngành sức khỏe, Bộ GD&ĐT đều có hỏi ý kiến Bộ Y tế. Bộ GD&ĐT đang có đoàn rà soát vấn đề này và sẽ lưu ý.

Đại biểu Nguyễn Công Long chất vấn bộ trưởng nói dạy thêm, học thêm lúc bình thường đã cấm, học trực tuyến càng cấm. Tôi rất đồng tình nhưng có vẻ chúng ta chưa giải quyết được căn nguyên của vấn đề. Dạy thêm, học thêm như vấn nạn của xã hội. Chúng ta tư duy cái gì không quản được thì cấm. Chúng ta nên xem đó như một nhu cầu của học sinh, phụ huynh. Tôi thú thực con em của chúng tôi cũng trưởng thành một phần nhờ học thêm. Việc dạy thêm, học thêm xuất phát từ vấn đề lương của giáo viên quá thấp. Nhiều giáo viên coi dạy thêm như phao cứu sinh. Tôi mong ngành giáo dục cần nhìn lại. Qua 2 đợt dịch bệnh, tôi thấy giáo viên cũng là đối tượng cần hỗ trợ.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời rằng trước kia dạy thêm, học thêm là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhưng sau đó quy định này bị bỏ. Nếu giáo viên dạy thêm cho chính học sinh của mình, dạy trước nội dung, cho những đối tượng riêng biệt được xếp vào đạo đức công vụ. Trong điều kiện học trực tuyến đã rất căng thẳng, việc này cần được lên án.

Học liệu đưa vào nhà trường đều phải chuẩn mực

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) hỏi bộ trưởng đã khẳng định chương trình giáo dục phổ thông mới đúng hướng nhưng điều đó phải đánh giá qua sách giáo khoa. Sách giáo khoa mới chỉ được thực nghiệm có 10%. Liệu chúng ta có cần một quy trình bất di, bất dịch? Bộ có nghiên cứu khách quan, tổng kết việc triển khai sách giáo khoa mới trong thời gian qua chưa?

Bộ trưởng trả lời sách giáo khoa đang được biên soạn để phục vụ chương trình giáo dục phổ thông 2018, so với sách giáo khoa trước đây có sự khác biệt. Sách giáo khoa hiện nay được xem là học liệu. Đây là căn cứ để xã hội hóa biên soạn sách. Nhưng quan điểm của bộ, bất cứ học liệu nào được đưa vào nhà trường đều phải chuẩn mực và có chất lượng tốt nhất. Việc thực nghiệm sách thiên về xem giáo viên sử dụng, thực hành ra sao để thực hiện chương trình giáo dục. Còn tính đúng sai của tài liệu thuộc về trách nhiệm của hội đồng thẩm định.

Về việc thực nghiệm, do đây là tài liệu nên quá trình triển khai thiên về việc giáo viên sử dụng thế nào, thực hành ra sao để thực hiện được chương trình. Còn tính khoa học, chính xác đúng sai như thế nào thuộc trách nhiệm của Hội đồng thẩm định quốc gia. Thông tư 33 hiện hành không nêu tỷ lệ thực nghiệm bao nhiêu phần trăm, mà chỉ quy định hồ sơ trình nộp có mô tả về thực nghiệm. Khi sửa Thông tư 33 nhằm tăng cường chất lượng sách giáo khoa, bộ nêu mức tối thiểu thực nghiệm là 10%, 15%, 20% cho sách giáo khoa có đặc điểm khác nhau. Chúng tôi sẽ xem xét hoàn thiện trước khi ký ban hành.

Đại biểu đề xuất 4 giải pháp chấm dứt dạy thêm

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Thái Nguyên) cho rằng câu chuyện dạy thêm, học thêm vẫn chưa có hồi kết. Ông đưa ra 4 giải pháp để giải quyết vấn đề này về mặt chiều sâu. Đầu tiên là giảm tải chương trình sách giáo khoa, chúng tôi đã khảo sát, nhiều nội dung chưa phù hợp, khối lượng kiến thức quá nhiều. Ông đề nghị bộ trưởng quan tâm đến vấn đề này.

Thứ hai là đổi mới phương pháp dạy học, chuyển từ dồn ép kiến thức sang dạy tư duy. Ông đồng tình khi bộ trưởng nói sẽ chấm dứt tình trạng văn mẫu, chuyển sang cách dạy sáng tạo.

Giải pháp thứ ba là thay đổi phương án thi cử. Chúng ta cần đổi mới thi cử mạnh mẽ hơn, tập trung vào sự sáng tạo của học sinh hơn là thi theo mẫu.

Thứ tư là tổ chức trường học. Nếu còn hệ thống trường chuyên thì vẫn còn dạy thêm học thêm. Ông không phủ nhận lợi ích của trường chuyên nhưng cần thay đổi cách tổ chức.

Địa phương vùng xanh cho trẻ đến trường

Đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) hỏi sau thời gian dài tạm dừng đến trường để phòng dịch, nhiều phụ huynh đều muốn cho con đi học lại. Nhưng một số phụ huynh tiểu học chưa thật yên tâm khi con chưa được tiêm vaccine. Bộ GD&ĐT có giải pháp gì?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết ngành đã lên kế hoạch, thúc đẩy học sinh đến trường an toàn. Chúng tôi đã có hướng dẫn về chuyên môn và định hướng. Xã, phường nào đang là vùng xanh, vùng an toàn thì nên cho các cháu đến trường. Hiện nay, các địa phương đang xử lý đến cấp quận, huyện. Bộ Y tế đã nhắc đến việc tiêm vaccine cho học sinh 3-12 tuổi nhưng đó là câu chuyện tương lai. Trước mắt, học sinh đến trường có các biện pháp an toàn phòng chống dịch.

Tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT linh hoạt

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho biết hiện nay, nhiều trường đại học đào tạo tràn lan, tranh thủ thu hút sinh viên để có chi phí. Sinh viên ra trường phải giấu bằng cấp để tìm việc hoặc việc làm trái với ngành học. Nên chăng, các trường phải cam kết sinh viên có việc làm khi ra trường? Ông Hòa cũng đặt vấn đề bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng khó để các trường đại học cam kết việc làm cho sinh viên. Các trường đại học đã phối hợp doanh nghiệp để dự báo nhân lực, cùng đào tạo nhưng quyền tuyển dụng là trong tay doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng không dám đặt bút ký cam kết sử dụng bao nhiêu sinh viên của một trường. Do đó, việc này rất khó.

Về việc bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT, ông Sơn cho biết kỳ thi đã được luật hóa. Kỳ thi có tác dụng đánh giá kết quả học tập của học sinh và đây vẫn là căn cứ để các trường đại học tuyển sinh. Về kỳ thi năm 2022, bộ đang lên kế hoạch để tổ chức kỳ thi linh hoạt hơn, căn cứ tình hình dịch bệnh.

Bộ GD&ĐT đang xây dựng ngân hàng đề lớn hơn, đáp ứng việc tổ chức thi linh hoạt, nhiều đợt hơn, thậm chí có thể mỗi địa phương một kế hoạch thi. Nhưng như thế công tác tổ chức thi sẽ có nhiều khó khăn, tốt nhất vẫn là tổ chức một đợt thi hoặc một nhóm địa phương một đợt.

30% trường phổ thông thiếu nhân viên y tế

Đại biểu Dương Tấn Quân (Bà Rịa - Vũng Tàu) nêu vấn đề chăm sóc sức khỏe học đường là quan trọng nhưng còn nhiều khó khăn, hạn chế do nhiều cơ sở thiếu biên chế y tế. Giải pháp của Bộ GD&ĐT là gì?

Trả lời câu hỏi của đại biểu đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thông tin hiện nay, số trường phổ thông thiếu nhân viên y tế là 30%. Sắp tới, nếu tuyển dụng toàn bộ sẽ làm gia tăng bộ máy biên chế. Vì thế, trước mắt, Bộ GD&ĐT cùng Bộ Y tế thống nhất chỉ đạo các địa phương căn cứ tình hình phòng chống dịch và điều kiện nhân lực trên địa bàn, cử nhân viên y tế đến công tác tại trường học.

Hiện nay, nhiều cơ sở trường học, ký túc xá được trưng dụng làm nơi cách ly Covid-19, khiến việc đưa học sinh trở lại trường khó khăn. Trước tình hình đó, Bộ GD&ĐT sẽ xử lý thế nào? Về các cơ sở giáo dục được trưng dụng làm khu cách ly, khi dịch bệnh được kiểm soát, các địa phương sẽ nhanh chóng hoàn trả hiện trạng, tu sửa, rà soát điều kiện hạ tầng để trả lại cho nhà trường trong thời gian sớm nhất.

Sẽ có chính sách hỗ trợ giáo viên

Đại biểu Lê Thị Thanh Xuân (Đắk Lắk) chất vấn những chính sách ngành đang triển khai có đủ để thu hẹp khoảng cách về giáo dục, cũng như thực hiện đổi mới thành công hay không. Bà đặt câu hỏi ngành giáo dục có kế hoạch tham mưu Chính phủ ban hành chính sách mới nào để ngành thích nghi với trạng thái bình thường mới? Ngoài ra, nữ đại biểu cũng hỏi bộ trưởng sẽ làm gì để phụ huynh, người học, xã hội, giáo viên yên tâm sẽ đổi mới thành công trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn, thách thức, quan điểm trái chiều nay lại thêm tác động của Covid-19.

Trả lời, bộ trưởng cho biết trong quá trình ứng phó, một số thứ mới tạm thời. Ông ví dụ một số ý kiến cho rằng giáo viên dạy trực tuyến vất vả, áp lực, cần quy đổi giờ không để giáo viên đỡ thiệt thòi. Các đơn vị chức năng của bộ đã làm việc này, tính toán nhưng trước mắt toàn ngành thống nhất trong khi ngành y tế, công an, quân đội… vất vả chống dịch, ngành giáo dục chưa nên tính thêm thù lao. Nhưng khi công việc ổn định, nếu lâu dài thì phải thành chế độ, chính sách. Từ thực tế, bộ sẽ tính toán, đề xuất Chính phủ một số chính sách.

Với câu hỏi số hai, ông Sơn cho hay ngành giáo dục đang hoàn thiện chiến lược giáo dục đào tạo giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, bộ xác định mấy hướng quan trọng, chọn chuyển đổi số, tăng cường hạ tầng là khâu mang tính đột phá. Nhân tố then chốt là xây dựng đội ngũ nhà giáo đủ số lượng, đảm bảo chất lượng, năng lực, phẩm chất, đội ngũ chuyên gia đầu ngành giỏi, tầm quốc tế cho giáo dục đại học. Trước mắt là rà soát lại cơ chế chính sách, thể chế. Phát triển giáo dục và đào tạo trong tầm nhìn tương lai xa đã có định hướng rõ ràng.

Vừa thừa, vừa thiếu giáo viên

Bà Phạm Thị Thanh Trà - Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết để giải quyết thừa, thiếu giáo viên, Bộ Nội vụ và Bộ GD&ĐT đã rà soát rất kỹ lưỡng báo cáo của 63 tỉnh, thành. Theo thống kê, chúng ta đang thiếu hơn 94.000 giáo viên; giáo viên thừa là hơn 10.000; biên chế đã giao mà chưa tuyển dụng là hơn 42.000. Hai bộ đã căn cứ định mức giáo viên trên lớp và xác định còn thiếu hơn 65.000 giáo viên.

Chúng ta đang tập trung quyết liệt tinh giảm biên chế, sáp nhập các cơ quan hành chính, trong đó có giáo dục đào tạo, đặc biệt là đại học. Từ năm 2021-2025, chúng ta tiếp tục thực hiện mục tiêu này nên các địa phương cần rà soát mạng lưới trường lớp, giảm những trường cần giảm. 37 địa phương làm rất tốt.

Thứ hai, tập trung đẩy mạnh tự chủ, xã hội hóa giáo dục, nhất là mầm non, phổ thông. Có những vấn đề còn phát sinh, hai bộ sẽ rà soát các văn bản quy định pháp luật, xem cần bổ sung vấn đề gì để đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục.

Bà Trà đề nghị Bộ Tài chính thay thế Nghị định 59 đã hết hiệu lực để các cơ sở giáo dục thực hiện xã hội hóa. Bà cũng đề nghị Bộ GD&ĐT rà soát định mức số học sinh, giáo viên trên một lớp, phù hợp từng vùng miền để cơ cấu lại đội ngũ giáo viên, tham mưu cho Chính phủ về tự chủ đại học.

Biện pháp giải quyết trước mắt theo tinh thần có học sinh thì phải có giáo viên, bổ sung giáo viên theo lộ trình nhưng gắn với xã hội hóa, tự chủ, đảm bảo cơ cấu hợp lý. Bà Trà đề nghị các địa phương thực hiện hợp đồng giáo viên thay cho người nghỉ thai sản hoặc các vấn đề khác theo số lượng được giao.

Đảm bảo hạ tầng cho ngành giáo dục dạy học trực tuyến

Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nói về hạ tầng đảm bảo học trực tuyến cho ngành giáo dục. Theo đó, mạng di động còn 2.000 điểm lõm sóng. Hai tháng vừa qua đã phủ sóng 1.000 điểm, một nửa còn lại cố gắng phủ sóng trong năm 2021, chậm nhất đến tháng 1/2022 sẽ phủ sóng hết. Hiện, 8 triệu hộ gia đình chưa có điểm cáp quang cố định, Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo các doanh nghiệp phấn đấu chậm nhất năm 2025, các gia đình ở Việt Nam sẽ có cáp quang.

Chương trình “Sóng và máy tính cho em” có tổng giá trị 6.000 tỷ đồng với ba cấu phần. Thứ nhất, một triệu máy tính bảng sẽ dành tặng các em với giá trị 2.500 tỷ đồng, hiện giao được trên 100.000 máy. Do đứt gãy chuỗi cung ứng nên việc mua máy tính gặp khó khăn, từ tháng sau, máy tính sẽ về nhanh hơn.

Thứ hai, gói phủ 2.000 điểm phát sóng có tổng giá trị 3.000 tỷ đồng. Thứ ba, việc miễn giảm cước học trực tuyến cho một số đối tượng hết năm nay là 500 tỷ đồng. Việt Nam đang có 6 nền tảng học trực tuyến là: Truyền hình, học liệu, nội dung, bài giảng mẫu, bài giảng hay, nền tảng tự học của học sinh. Các nền tảng này có 10 triệu học sinh tham gia, được các doanh nghiệp Việt Nam miễn phí trong giai đoạn dịch bệnh.

Bộ GD&ĐT và Bộ Thông tin và Truyền thông đang soạn thảo tiêu chí, tiêu chuẩn cho các nền tảng này, sẽ đánh giá và công bố nền tảng đạt chuẩn. Để đảm bảo an toàn, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phát triển nền tảng để bố mẹ có thể cài vào máy tính cho con nhằm kiểm soát việc dùng máy tính, điện thoại. Chương trình chuyển đổi số quốc gia có ưu tiên cao cho chuyển đổi số ngành giáo dục. Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ đồng hành với ngành giáo dục trong công cuộc chuyển đổi số có tính cách mạng này.