Bỏ việc văn phòng, nhân sự Mỹ đổ xô mua công ty cũ để làm sếp

Ngày càng nhiều người trẻ tìm đến mô hình mua lại doanh nghiệp có sẵn. Ảnh minh họa: Ivan Samkov/Pexels.

Nicole Rizzo (Mỹ) không có nhiều kiến thức về nhôm hay cơ khí. Nhưng khi thấy thông tin rao bán công ty Die Cleaning Equipment, điều khiến cô ấn tượng đầu tiên không phải lĩnh vực kinh doanh, mà là doanh nghiệp này được điều hành bởi một cặp vợ chồng. Ở tuổi 43, cô đang tìm kiếm một công ty để cùng quản lý với chồng mình, David.

Ban đầu, David nhầm tưởng đây là công ty vệ sinh công nghiệp, nhưng thực tế, doanh nghiệp tại Phoenix (Arizona, Mỹ) này sản xuất máy làm sạch thiết bị cho các nhà máy ép nhôm, phục vụ nhiều ngành từ ô tô đến y tế.

Trước khi quyết định bán công ty, vợ chồng chủ sở hữu Steve và Kristin Smith đã mất nhiều năm gây dựng, từng chật vật đến mức Smith phải làm thêm thư ký nhà thờ. Khi bước sang tuổi 70, họ quyết định nhường lại doanh nghiệp để tận hưởng những chuyến du lịch dài ngày trên chiếc Airstream.

Dù vợ chồng Rizzo không có kinh nghiệm trong ngành nhôm, cả hai vẫn bị thuyết phục sau chuyến thăm xưởng sản xuất tại Phoenix.

“Tôi nhìn những cỗ máy và nghĩ rằng đây là thứ thú vị nhất mà tôi từng thấy", Nicole chia sẻ.

Tháng 6/2021, họ mua lại công ty với giá 600.000 USD và sau gần 4 năm, đã thu hồi vốn, tiếp tục phát triển doanh nghiệp, theo The New York Times.

Trào lưu mua lại doanh nghiệp

Không riêng gia đình Rizzo, ngày càng nhiều người trẻ trong độ tuổi 30-40 từ bỏ công việc văn phòng để tìm kiếm cơ hội kinh doanh thông qua việc tiếp quản doanh nghiệp sẵn có.

Trên nền tảng rao bán doanh nghiệp BizBuySell, số lượng người mua thuộc nhóm “corporate refugees” (tạm dịch: "tị nạn doanh nghiệp"), những người rời bỏ công việc "9-to-5" (làm giờ văn phòng 9h-17h) để tự làm chủ, đã tăng lên 42%, gấp đôi so với năm 2021.

Xu hướng này một phần do thế hệ Millennials (sinh năm 1996-1981) và Gen X (sinh năm 1980-1965) đang chiếm số lượng đông đảo, trong khi nhiều chủ doanh nghiệp lớn tuổi muốn chuyển giao công ty. Hiện tại, khoảng 25% doanh nghiệp nhỏ ở Mỹ thuộc sở hữu của những người trên 65 tuổi, tạo ra nguồn cung dồi dào cho thị trường mua bán doanh nghiệp.

“Mua lại công ty giảm thiểu nhiều rủi ro hơn so với việc xây dựng từ con số 0", Bob House (Mỹ), Chủ tịch BizBuySell, nhận định.

Nicole Rizzo (bên trái) và chồng mua lại Die Cleaning Equipment, doanh nghiệp nhôm ở Phoenix. Ảnh: Jesse Rieser/The New York Times.

Sự quan tâm đến mô hình này còn thể hiện rõ qua việc số lượng sinh viên ghi danh vào các khóa học “khởi nghiệp thông qua thâu tóm” tại các trường kinh doanh đang tăng mạnh. Không chỉ những người có bằng MBA mới tham gia vào cuộc chơi này, trên YouTube, LinkedIn và TikTok, nhiều chuyên gia và doanh nhân chia sẻ kinh nghiệm “tìm thị trường ngách” và “mua những doanh nghiệp tưởng như nhàm chán nhưng ổn định”.

Brittney Orellano (39 tuổi, Mỹ), cũng tìm thấy cảm hứng từ mô hình mua lại doanh nghiệp thay vì tự xây dựng từ đầu. Cô biết đến xu hướng này qua một podcast của Codie Sanchez, YouTuber chuyên chia sẻ về lợi ích của việc sở hữu những doanh nghiệp “nhàm chán” nhưng bền vững.

Trước đây, cô và chồng, Ray, chỉ quản lý bất động sản tại Kansas City (Missouri, Mỹ) mà chưa từng nghĩ đến việc mua lại một công ty đang hoạt động tốt.

Sau 6 tháng tìm hiểu qua nhiều nguồn, họ quyết định mua Radio Controlled Garage Door & Gate, doanh nghiệp lắp đặt, bảo trì cửa gara, với giá gần 1 triệu USD, chủ yếu nhờ khoản vay từ Cục Quản lý Doanh nghiệp Nhỏ (SBA).

Ngay sau khi tiếp quản, Orellano nhận ra nhiều vấn đề bị bỏ sót, chẳng hạn như chủ cũ mang đi toàn bộ hồ sơ khách hàng, “quản lý chung” thực chất chỉ là nhân viên điều phối, thậm chí có xe tải phải tắt máy bằng cách tháo van bằng tay.

Dù vậy, gần 2 năm sau, cô không hối hận khi duy trì một dịch vụ thiết yếu thay vì chạy theo ngành hào nhoáng. Orellano cũng nhận ra rằng các nhà đầu tư khác thường tìm kiếm kỹ lưỡng hơn, mất trung bình 18 tháng để chọn doanh nghiệp có doanh thu ổn định, ngành nghề phù hợp và tiềm năng tăng trưởng.

Brittney Orellano hiện sở hữu Radio Controlled Garage Door & Gate, doanh nghiệp lắp đặt, bảo trì cửa gara. Ảnh: Radio Controlled Garage Door & Gate.

Nick Haschka (Mỹ), doanh nhân kiêm nhà đầu tư nổi tiếng trên LinkedIn, cho rằng ngày càng nhiều người tham gia mô hình mua lại doanh nghiệp.

Sau một lần khởi nghiệp thất bại, anh mua The Wright Gardner, công ty 30 năm tuổi chuyên chăm sóc cây cảnh văn phòng tại San Francisco (California, Mỹ).

Bạn bè anh không khỏi bất ngờ khi một cựu sinh viên MIT lại chọn làm công việc này.

“Nếu không thể thành ông trùm công nghệ, ít nhất tôi vẫn có thể tưới nước cho cây ficus của họ", Haschka chia sẻ.

Vấn đề của thị trường ngách

Tuy nhiên, thị trường mua lại doanh nghiệp cũng đang chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt hơn. Haschka khuyên nhà đầu tư cá nhân nên nhắm đến lĩnh vực ít được chú ý nhưng có nhu cầu ổn định, như anh đã làm với các công ty máy phát điện ở California.

Vợ chồng Rizzo cũng đối mặt không ít thách thức sau khi tiếp quản Die Cleaning Equipment. Chỉ 2 ngày sau, một thợ hàn giàu kinh nghiệm nghỉ việc đột ngột khi công ty đang dang dở 2 đơn hàng lớn. May mắn, họ nhanh chóng tìm người thay thế, các hợp đồng vẫn tiếp tục ký kết, và hiện công ty đang tìm mặt bằng lớn hơn để mở rộng.

Các chủ doanh nghiệp trên 65 tuổi như vợ chồng chủ sở hữu Steve (bên trái) và Kristin Smith đang chuyển giao doanh nghiệp cho thế hệ Millennials và Gen X. Ảnh: Jesse Rieser/The New York Times.

Dù đạt được thành công nhất định, vợ chồng Rizzo nhận thấy thị trường ngách đôi khi khá cô đơn.

Tuy nhiên, với họ, thành công không chỉ đến từ con số doanh thu mà còn từ việc giữ vững di sản của chủ cũ. Hai gia đình vẫn gặp nhau thường xuyên, và Steve Smith xúc động khi nghe tin về hợp đồng mới.

“Nỗi lo lớn nhất của ông ấy là công ty sẽ thất bại", Nicole nói. Nhưng mỗi cỗ máy xuất xưởng khẳng định niềm tin của ông đã đặt đúng chỗ.

Giờ đây, khi công ty vẫn phát triển, vợ chồng Smith cuối cùng có thể yên tâm tận hưởng những chuyến du lịch dài ngày.