Trong thời gian dọn dẹp nhà, công sở sau khi nước rút, người dân Hà Tĩnh phát hiện nhiều rắn độc như cạp nia, hổ mang trú ẩn. Một số loài còn nấp trong chăn, tủ quần áo…
Các bác sĩ cho biết vào mùa mưa hoặc nước lụt, rắn thường bò vào nhà để tìm nơi cao ráo trú ẩn. Do đó, người dân cần có kiến thức cơ bản để xử lý an toàn khi gặp tình huống này.
Tấn công hay bỏ chạy?
Các loài rắn nhất là rắn độc có khứu giác và tầm nhìn ban đêm tốt. Ở Việt Nam, loài vật này thường sống ở các khu rừng rậm, đồng bằng, đồng cỏ, bụi tre, bờ sông, suối… Nếu người dân sinh sống ở khu vực này không dọn dẹp nhà cửa thường xuyên, việc rắn di chuyển vào nhà là điều hiển nhiên.
Vào mùa hè, khi thời tiết oi bức, rắn cũng có thói quen bò vào nhà, nơi có không gian mát mẻ, để tìm chỗ tránh nóng. Trong mùa mưa hay ngập lụt, rắn cũng tìm nơi cao ráo, kín đáo trong nhà dân để ẩn nấp. Do đó, khi dọn dẹp nhà, công sở, cơ quan, trường học sau lũ, người dân dễ dàng phát hiện chúng.
 |
| Mùa ngập lụt, các loài rắn có thể bò vào nhà người dân để tìm nơi trú ẩn. Ảnh: SCMP. |
Theo bác sĩ chuyên khoa I Trương Phước Hữu, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM), tâm lý chung của nhiều người là hoảng loạn, la hét và cố gắng đuổi đánh hoặc bỏ chạy khi thấy rắn trong nhà. Tuy nhiên, tấn công hay bỏ chạy đều không phải cách xử lý tốt khi gặp rắn. Điều này thậm chí có thể tạo ra tác động ngược, khiến rắn tấn công lại bạn và người trong gia đình, nhất là trẻ em.
Khi phát hiện rắn, bạn cần nhanh chóng quan sát xung quanh và thông báo cho người xung quanh. Nếu có trẻ em, hãy đưa trẻ đến xa khu vực có rắn và dặn bé không được đến gần. Trường hợp các loài rắn độc dễ nhận biết như lục đuôi đỏ, hổ mang chúa, cạp nong, cạp nia, hãy chuẩn bị găng tay, mang ủng nếu có sẵn để tránh bị rắn cắn.
Sau đó, bạn có thể dùng cây gậy dài và nhẹ nhàng dọa đuổi chúng đi. Nếu rắn vẫn nằm yên trong hóc nhà, kẹt tủ hay quấn trong chăn, hãy để yên và đừng động đến chúng. Cách tốt nhất là gọi người có kinh nghiệm đuổi bắt rắn để cùng giải quyết, không nên xử lý một mình. Điều quan trọng nhất lúc này là giữ tâm lý bình tĩnh để giải quyết vấn đề, hành động dứt khoát.
Nếu không may mắn bị rắn độc cắn, bạn có thể gặp nguy hiểm tính mạng. Nọc các loài rắn hổ mang, cạp nong, cạp nia, lục đuôi đỏ, chàm quạp…, có thể gây rối loạn đông máu, phù nề, hoại tử, liệt cơ hô hấp, trụy tim.
Nạn nhân có thể tử vong trong vòng 30-60 phút nếu không được sơ cứu và dùng huyết thanh kháng nọc. Nguy hiểm hơn, nếu người xung quanh không có kỹ năng sơ cứu, nọc độc có thể xâm nhập nhanh hơn, tính mạng của nạn nhân càng thêm nguy cấp.
 |
| Khi phát hiện rắn trong nhà, nếu không có kinh nghiệm, bạn nên tránh xa và nhờ người giúp đỡ. Ảnh: Medium. |
Kỹ năng sơ cứu khi bị rắn cắn
Tiến sĩ, bác sĩ Lê Xuân Dương, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), cho biết nếu không may mắn bị rắn độc cắn, việc sơ cứu ban đầu đúng cách trước đến bệnh viện góp phần làm chậm sự xâm nhập của nọc vào cơ thể. Tuy nhiên, bạn phải đảm bảo thao tác sơ cứu đúng cách, tránh làm hại thêm cho nạn nhân.
Các bước sơ cứu gồm:
- Trấn an nạn nhân, giữ họ nằm yên, bất động các chi và tháo bỏ trang sức ở chân, tay.
- Áp dụng biện pháp băng ép bất động với một số loại rắn hổ (cạp nong, cạp nia, hổ mang chúa, rắn biển và một số giống rắn hổ mang thường). Băng ép bất động làm chậm sự xuất hiện triệu chứng liệt.
- Dùng các băng chun giãn, băng vải hoặc tự tạo từ khăn, quần áo, băng tương đối chặt nhưng không quá mức (còn sờ thấy động mạch đập). Bạn có thể băng từ ngón đến hết toàn bộ chân, tay bị cắn, sau đó dùng nẹp cứng (nẹp, miếng gỗ, que, miếng bìa cứng…) để cố định chân, tay bị cắn.
- Không băng ép khi rắn lục cắn vì có thể làm vết thương nặng thêm.
- Hỗ trợ hô hấp nếu bệnh nhân khó thở.
- Chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong khi di chuyển, bạn nên đặt bệnh nhân nằm bất động, vùng bị cắn thấp hơn vị trí của tim, vết cắn ở chân, tay thì có thể để buông thõng.
Bác sĩ Dương nhấn mạnh bất kỳ trường hợp nào bị rắn cắn, ngay cả khi xác định rắn lành, bệnh nhân đều cần được xử trí và theo dõi như trường hợp rắn độc cắn, ít nhất trong 12 giờ đầu. Nếu bệnh nhân nhập viện trễ sau 1-2 ngày, kết quả điều trị rất kém hoặc không hiệu quả.
 |
| Khi bị rắn độc cắn, nạn nhân cần được sơ cứu cơ bản và đến cơ sở y tế gần nhất. Ảnh: Sputniknews. |
Sai lầm khi sơ cứu người bị rắn cắn:
- Ga-ro vết thương: Việc này có thể làm tắc nghẽn mạch máu, gây thiếu máu nuôi các chi và hoại tử vùng bị cắn. Nguy hiểm hơn, khi đến bệnh viện, bác sĩ tháo ga-ro, chất độc sẽ cùng lúc ùa về tim khiến bệnh nhân bị sốc, đe dọa tính mạng.
- Rạch, chọc, hút nọc độc ở vết cắn: Việc rạch vết thương để lấy máu đưa nọc độc ra ngoài không có lợi ích và sẽ gây hại thêm cho bệnh nhân do tổn thương mạch máu, dây thần kinh, nhiễm trùng…
- Áp dụng các phương pháp dân gian như dùng lá cây, đá chữa rắn cắn, chườm nước đá… Điều này có thể làm chậm trễ việc cấp cứu cho nạn nhân gây nguy hiểm đến tính mạng.
- Cố gắng bắt hoặc giết rắn: Nếu rắn đã chết hoặc bắt được rắn, phải đem cùng với bệnh nhân đến bệnh viện để nhận dạng. Tuy nhiên, bạn cần cẩn thận vì ngay cả đầu rắn đã chết vẫn có thể cắn người.
Các biện pháp ngăn chặn rắn bò vào nhà:
- Biết về loại rắn trong vùng, khu vực rắn thích sống hoặc ẩn nấp.
- Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, đặc biệt là những nơi rậm rạp, ẩm ướt để rắn không đến cư trú. Đặc biệt, khi dọn dẹp nhà sau lũ, các đống đổ nát, rác, chăn là nơi rắn dễ trú ngụ, người dân nên tuyệt đối lưu ý, mang găng tay và ủng cao su khi dọn dẹp.
- Không sống ở gần các nơi rắn thích cư trú hoặc thích đến như các đống gạch vụn, đống đổ nát, rác, nơi nuôi động vật của gia đình. Đặc biệt, loài này thích ăn ếch, chuột…, bạn nên hạn chế những động vật này trong nhà.
- Tránh xa rắn, không cố tình đuổi bắt rắn độc, đầu rắn đã chết vẫn có thể cắn người. Bạn nên đi ủng, dày cao cổ và quần dài, đặc biệt khi đi trong đêm tối, đội thêm mũ rộng vành nếu đi trong rừng hoặc ở khu vực nhiều cây cỏ.
- Trồng một số loại cây như cây nén, sả, hoa lan tỏi, sắn dây…, quanh nhà sẽ khiến rắn không bò vào nhà. Bạn cũng có thể sử dụng các nguyên liệu trong bếp để tạo mùi đuổi rắn như giã nhỏ tỏi, hành đựng trong túi vải treo quanh nhà. Hỗn hợp này có mùi nồng khiến rắn không đến gần.
