“Nếu bạn từng bị tiền sản giật ở lần có thai trước hoặc chứng kiến người nhà mắc bệnh lý này, bạn sẽ không bao giờ quên. Nó thực sự ám ảnh”, TS.BS. Đinh Thúy Linh, Phó giám đốc Trung tâm Sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, mở đầu câu chuyện.
“Em liệu có bị tiền sản giật ở lần có thai này nữa không bác sĩ ơi?” - đó là câu nói đầu tiên của các thai phụ khi tới khám. Hơn ai hết, họ không muốn bản thân và con mình gặp tình trạng nguy kịch như từng trải qua.
 |
| Tiền sản giật là bệnh lý tương đối phổ biến với tỷ lệ 3-5% thai kỳ. Ảnh: BSCC. |
Tai biến hàng đầu gây tử vong ở mẹ
Theo bác sĩ Linh, tiền sản giật là bệnh lý tương đối phổ biến với tỷ lệ 3-5% thai kỳ, xuất hiện ở tuần thai thứ 20 và có thể tới 6 tuần sau sinh. Tất cả thai phụ đều có nguy cơ mắc bệnh.
Ba triệu chứng điển hình của bệnh là tăng huyết áp, protein trong nước tiểu và phù. Cơ chế bệnh sinh chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được xác định.
Hàng năm, thế giới có hơn 10 triệu thai phụ gặp phải tình trạng này, đồng thời hơn 2,5 triệu ca sinh non xảy ra do bệnh lý tiền sản giật của mẹ.
Hầu hết phụ nữ bị tiền sản giật có triệu chứng từ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, một số trường hợp gặp phải các triệu chứng nặng và biến chứng như rau bong non, sản giật...
Trong giai đoạn đầu của bệnh, thai phụ thường không có triệu chứng rõ rệt song bệnh có thể tiến triển rất nhanh. Các trường hợp gặp biến chứng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng thai phụ nếu không được điều trị kịp thời.
Với thai nhi, tiền sản giật có thể gây sinh non. Một số trường hợp nặng sẽ dẫn đến rau bong non, thai nhi có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí, tử vong trong bụng mẹ.
Bác sĩ Linh cho biết bệnh lý tiền sản giật không có biện pháp điều trị đặc hiệu. Ngừng thai kỳ là cách điều trị triệt để duy nhất. Nếu tiền sản giật xuất hiện sớm, diễn biến bệnh nặng, việc ngừng thai kỳ sẽ khiến em bé đối diện tình trạng sinh non tháng rất nặng. Nhiều trẻ không có cơ hội sống sót.
Cách phòng ngừa
Nhiều năm trong nghề chứng kiến những ca tiền sản giật nguy kịch, bác sĩ Linh trăn trở hiện nay đa phần thai phụ thực hiện sàng lọc trước sinh chỉ nhằm phát hiện bệnh lý cho em bé trong bụng mà bỏ qua tình trạng của mẹ.
“Chúng ta đang làm rất nhiều xét nghiệm để sàng lọc các bệnh lý cho thai. Tuy nhiên, đôi khi, bác sĩ chưa chú ý tới xét nghiệm sàng lọc các bệnh lý cho thai phụ. Tiền sản giật gặp ở 3-5% thai phụ, tức cứ 100 bà bầu sẽ có 3-5 người mắc bệnh lý này. Thậm chí, ở nhiều nơi trên thế giới, con số này là 8/100 thai phụ. Chúng ta quên mất rằng bệnh lý cho mẹ cũng cần phải sàng lọc. Tiền sản giật là một ví dụ khi nó có tỷ lệ mắc cao, hậu quả, biến chứng lớn”, bác sĩ Linh phân tích.
Hiện nay, bệnh lý này có thể được sàng lọc ở giai đoạn từ tuần thai 11 đến 14. Thai phụ sẽ được đo huyết áp, siêu âm, đo Doppler động mạch tử cung 2 bên, sau đó lấy máu làm xét nghiệm.
Qua hệ thống phần mềm tính toán, thai phụ được phân loại nguy cơ thấp và cao. Việc điều trị dự phòng sẽ được áp dụng với những thai phụ có nguy cơ cao nhằm hạn chế việc khởi phát tiền sản giật. Trong trường hợp thai phụ có khởi phát, việc điều trị sẽ giúp bệnh đến muộn hơn để em bé có thêm thời gian phát triển trong bụng mẹ, cứng cáp hơn nếu phải lấy thai ra sớm.
Hiện chi phí xét nghiệm dao động khoảng 1,2-1,5 triệu đồng. Tuy nhiên, tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, tất cả thai phụ đều được miễn phí chi phí xét nghiệm trong giai đoạn này. Những người có nguy cơ cao sẽ được quản lý thai tại bệnh viện và được miễn phí chi phí khám thai cho tới lúc sinh.
Bác sĩ khuyến cáo thai phụ tuyệt đối không được chủ quan với bệnh lý tiền sản giật. Bệnh có thể xuất hiện ở tất cả thai phụ. “76.000 bà mẹ và 500.000 trẻ sơ sinh tử vong mỗi năm hoàn toàn có thể được cứu sống nếu chúng ta hiểu được mức độ cần thiết khi chủ động sàng lọc và điều trị dự phòng bệnh lý này ở thai phụ”, bác sĩ Linh thông tin.
