Viêm tiểu phế quản cấp tính là bệnh lý có viêm tại các phế quản cỡ nhỏ và trung bình, căn nguyên thường do virus, hay gặp ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, đặc biệt dưới 1 tuổi. Biểu hiện đặc trưng của bệnh bao gồm ho, khò khè và thở nhanh, có thể kèm theo rút lõm lồng ngực.
Trên thế giới, bệnh viêm tiểu phế quản khá phổ biến, mỗi trẻ bị ít nhất một lần vào thời kỳ còn nhỏ. Theo thống kê tại Mỹ, có gần 120.000 trẻ nhập viện/năm. Việt Nam có nhiều thống kê khác nhau, trong đó tại Bệnh viện Nhi đồng I là 6.000 trẻ/ năm, trong đó 45-50% bé phải nhập viện. Bệnh thường mắc vào mùa đông tại miền Bắc (tháng 10,11,12) và miền Nam vào mùa mưa (tháng 7 và 8).
Các căn nguyên gây bệnh phổ biến hay gặp là virus. Điển hình là RSV (Respiratory Syncitial Virus) chiếm đến 50-70%, có khả năng lây lan rất cao, có thể thành dịch. Các nhóm nguyên nhân khác như Adeno virus, virus cúm, Mycoplasma pneumoniae, Rhino virus…
Các triệu chứng lâm sàng hay gặp của bệnh là viêm long hô hấp trên như ho, hắt hơi và chảy mũi tăng dần, có thể ho đờm cơn dữ dội, trẻ khò khè, mệt, mất nước, chán ăn và bỏ bú; sốt nóng 38-39 độ C; thở nhanh có thể có suy hô hấp; phổi có thể có ran ẩm nhỏ hạt hoặc ran rít, ran ngáy,… Trẻ có thể kèm theo rối loạn tiêu hóa như đi lỏng, nôn.
 |
| Bệnh xảy ra quanh năm, rất hay gặp và dễ mắc lại ở trẻ nhỏ trong 2 năm đầu đời. Ảnh minh họa: Keepitkrute. |
Cách chăm sóc bệnh nhân viêm tiểu phế quản
Đảm bảo chức năng hô hấp và hạ sốt cho trẻ: Cha mẹ nên nới rộng quần áo trẻ, cho con nằm phòng thoáng và yên tĩnh. Đặt trẻ ở tư thế phù hợp. Vệ sinh mũi họng cho trẻ hàng ngày bằng nước muối sinh lý. Trẻ sốt nên được dùng thuốc hạ sốt khi nhiệt độ từ 38,5 độ C trở lên, theo chỉ định của bác sĩ.
Chú ý chế độ dinh dưỡng: Với trẻ còn bú mẹ, phụ huynh nên tăng cường các bữa bú. Trường hợp những trẻ đã ăn dặm, thức ăn nên được chế biến loãng hơn, uống thêm nước theo nhu cầu, có thể là nước lọc, nước ép hoa quả, nước cháo,... để làm loãng dịch nhầy đờm đường thở.
Cha mẹ cho trẻ ăn thức ăn dễ tiêu, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Việc làm thông thoáng đường thở trước khi ăn rất cần thiết. Bạn nên sử dụng nước muối sinh lý nhỏ mũi cho bé. Sau đó, cha mẹ đợi một lúc để nước mũi loãng ra rồi dùng dụng cụ hút sạch mũi hoặc có thể dùng miệng để hút mũi trẻ.
Dùng thuốc theo đơn và tái khám: Trẻ được dùng thuốc theo đơn của bác sĩ bao gồm chủ yếu là các thuốc long đờm. Bạn cần cho con ăn uống đầy đủ, bù dịch theo hướng dẫn và tái khám hay khám lại khi có các dấu hiệu bất thường như sốt tăng, ho tăng nhiều, khò khè, thở rít hoặc bỏ ăn, bỏ bú, tím tái… Trường hợp này trẻ sẽ có chỉ định nhập viện để điều trị nội trú.
Phòng bệnh cho trẻ là việc làm quan trọng và cần thiết. Trẻ cần được bú mẹ đầy đủ, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Trẻ nên được bú tới khi trẻ được 24 tháng tuổi.
Phụ huynh lưu ý giữ ấm cho trẻ vào mùa đông, nhất là khi có thay đổi thời tiết. Giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ, đặt trẻ nằm buồng thoáng mát, tránh gió. Tránh khói thuốc và khói bụi trong nhà. Tiêm phòng cho trẻ đầy đủ và đúng lịch theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Nếu nhà có người bị cúm, nhiễm khuẩn, bạn nên tiến hành cách ly để trẻ không bị lây bệnh.
Điều dưỡng Lê Thị Vân Anh, khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội).
