Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu trên các mái nhà Trung Quốc

Trên nóc nhà của mình, bên cạnh những cánh đồng trồng hành lá và lúa mạch tại Thiểm Tây, Li Lifeng đã lắp đặt hàng chục tấm pin năng lượng mặt trời trong ánh nắng mùa đông. Ông Li là một trong số hơn 2,4 triệu người Trung Quốc trong 5 năm qua đang góp sức làm giảm lượng khí nhà kính từ nhân tố chính gây tình ra tình trạng biến đổi khí hậu.

Phần lớn các tấm pin năng lượng trên được lắp đặt trong vòng 2 năm qua, khi Trung Quốc tăng cường hỗ trợ chính quyền các địa phương nhằm đẩy mạnh quá trình chuyển dịch sang năng lượng mặt trời, đồng thời tăng giá điện với các doanh nghiệp để buộc các công ty này tìm nguồn thay thế.

Quá trình chuyển dịch nhanh chóng

Trong năm 2022, công suất điện mặt trời quy mô nhỏ tại Trung Quốc lớn hơn tổng công suất năng lượng sạch tăng thêm tại bất kỳ quốc gia nào khác. Khoảng 1/5 số pin năng lượng mặt trời mới trong năm 2022 được lắp đặt trên mái nhà của những người dân nước này.

Đối với ông Li, quyết định chuyển sang sử dụng năng lượng mặt trời bắt nguồn từ lý do tài chính. Người đàn ông 52 tuổi này sở hữu một tiệm mỳ và hai căn nhà khác cách thành phố Tây An khoảng một giờ lái xe.

Với một người con trai chuẩn bị kết hôn và một người con khác chuẩn bị vào đại học, ông Li và vợ muốn có thêm nguồn thu nhập trước khi hai người nghỉ hưu.

Kể từ khi kết nối tấm pin năng lượng mặt trời đầu tiên với lưới điện vào năm 2018, gia đình của ông Li đã kiếm được gần 9.000 USD thông qua việc bán điện sạch cho công ty năng lượng. "Bạn không thể có được khoản lãi lớn như vậy khi gửi tiền vào ngân hàng", ông chia sẻ.

Ông Li Lifeng thu được khoản lợi nhuận lớn sau khi lắp đặt các tấm pin thu năng lượng mặt trời trên nóc nhà. Ảnh: Bloomberg.

Trung Quốc vốn có công suất điện gió và điện mặt trời lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên, lưới điện của quốc gia này vẫn phụ thuộc vào nguồn cung từ các nhà máy điện than, loại nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm môi trường.

Cuộc xung đột Ukraine cùng với tình trạng hạn hán kéo dài, làm giảm công suất thủy điện, đã khiến giá năng lượng tăng vọt ở Trung Quốc trong năm 2022, buộc nước này phải đẩy mạnh công suất các nhà máy điện than, dù đang tập trung vào phát triển các nguồn năng lượng tái tạo.

Nếu nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới muốn hiện thực hóa mục tiêu trung hòa lượng phát thải vào năm 2060 do Chủ tịch Tập Cận Bình đặt ra, Trung Quốc cần đẩy mạnh hơn nữa việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và giảm phát thải khí nhà kính.

Chính phủ Trung Quốc đang xây dựng các trang trại điện gió và điện mặt trời rộng lớn tại những sa mạc thưa dân cư của nước này. Tuy nhiên, việc xây dựng hạ tầng cần thiết để truyền tải nguồn năng lượng từ những cơ sở trên tới các thành phố lớn ở miền Trung và miền Đông Trung Quốc vẫn chưa được hoàn thành và có chi phí đắt đỏ.

Và ngoài ra, không gian để xây dựng những cơ sở sản xuất năng lượng sạch quy mô nhỏ tại các thành phố đông dân cư của Trung Quốc cũng đang ngày một giảm, đặc biệt là tại những tỉnh như Sơn Đông và Hà Bắc.

Mái nhà thành "vũ khí" chống biến đổi khí hậu

Sau nhiều thập kỷ công nghiệp hóa, Bắc Kinh cũng đang đứng trước áp lực phải đảm bảo quá trình chuyển đổi năng lượng đi kèm với bảo vệ môi trường tự nhiên.

Công suất sản xuất điện năng từ pin năng lượng mặt trời cỡ nhỏ của Trung Quốc đã tăng hơn 51 gigawatt trong năm 2022.

Khoảng 40% công suất năng lượng mặt trời của nước này giờ đây được sản xuất trên các mái nhà và sân vườn của người dân. Việc lắp đặt pin năng lượng mặt trời cũng được thực hiện tại các ngôi làng và tu viện ở khu vực hẻo lánh của đất nước.

Ban đầu, chính quyền Trung Quốc đã cung cấp các khoản trợ cấp lớn cho việc lắp đặt pin năng lượng mặt trời. Tuy nhiên, khi giá thiết bị để sản xuất điện mặt trời giảm, Bắc Kinh đã tạm dừng cấp vốn cho những chương trình này vào năm 2021.

Thay vào đó, Trung Quốc khởi động chương trình thử nghiệm vào năm 2021, giúp chính quyền địa phương tập hợp người dân để đặt hàng các thiết bị sản xuất điện mặt trời theo đơn hàng lớn, giúp giảm giá cả và thu hút nhà đầu tư.

Các tấm pin năng lượng mặt trời trên nóc một tòa nhà văn phòng ở tỉnh Tây An của Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg.

Các thành phố cũng được khuyến khích lắp đặt pin năng lượng mặt trời trên gần một phần ba các tòa nhà thương mại và một phần năm các trang trại vào cuối năm 2023, khởi động cho làn sóng lắp đặt pin năng lượng mặt trời cỡ nhỏ tại Trung Quốc.

Longi Green Energy Technology, nhà sản xuất thiết bị năng lượng mặt trời lớn nhất trên thế giới dự đoán công suất sản xuất điện mặt trời quy mô nhỏ của Trung Quốc sẽ tăng thêm 60 gigawatt trong năm nay và tăng 20% mỗi năm trong thời gian tới.

Theo Niu Yanyan, lãnh đạo bộ phận phân phối tấm pin năng lượng mặt trời của tập đoàn Longi, doanh nghiệp này nhận định công suất năng lượng mặt trời từ các thiết bị trên mái nhà ở Trung Quốc có thể tạo hơn một terrawatt, tương đương công suất của ngành sản xuất điện mặt trời toàn cầu ở thời điểm hiện tại.

Không chỉ các hộ gia đình, nhiều doanh nghiệp và nhà máy tại Trung Quốc cũng đẩy mạnh sử dụng năng lượng mặt trời trong những năm qua. Các công ty trên cũng đang đối mặt với sức ép phải cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ chính phủ và khách hàng nước ngoài.

Một nhân viên kiểm tra chất lượng tấm pin năng lượng mặt trời tại nhà máy của Longi Green Energy Technology ở Tây An. Ảnh: Bloomberg.

Sau nhiều đợt mất điện diện rộng vào năm 2021, Trung Quốc đã cho phép các công ty dịch vụ năng lượng tăng giá với những khách hàng công nghiệp và thương mại nhằm đẩy mạnh quá trình chuyển dịch sang năng lượng sạch.

"Năm 2015, chỉ cần bán được vài chục tấm pin năng lượng mặt trời là chúng tôi đã có thể cảm thấy hài lòng. Giờ đây, chúng tôi ký thỏa thuận bán hàng nghìn tấm mỗi ngày", Liu Jihong, lãnh đạo của công ty bán lẻ và xây dựng thiết bị năng lượng mặt trời Jinze, cho biết. Doanh số của công ty này đã tăng gấp đôi mỗi năm kể từ năm 2021.

Sau khi thu lại khoản tiền gần 9.000 USD để lắp đặt các hệ thống sản xuất điện lượng mặt trời đầu tiên của mình, ông Li đã vay hơn 14.500 USD vào tháng 12/2022 để xây dựng hệ thống lớn hơn trên mái nhà.

Ông Li không hề tỏ ra lo lắng vì khoản tiền lớn mà mình vừa vay. "Chúng tôi là những người nông dân, khoản lương hưu mỗi tháng mà chúng tôi nhận không quá cao. Lợi nhuận từ việc bán điện mặt trời sẽ giúp con cái không phải chu cấp cho chúng tôi khi về già", ông chia sẻ.