VKSND Tối cao vừa ban hành cáo trạng truy tố ông Mai Văn Tinh (cựu Chủ tịch Tổng công ty Thép Việt Nam - VNS) cùng 13 bị can khác về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Năm người còn lại bị truy tố về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Trong cáo trạng, ngoài cáo buộc hành vi của 19 bị can gây thất thoát hơn 830 tỷ đồng, VKS còn chỉ rõ ông Hoàng Trung Hải (nguyên Phó thủ tướng, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội) đã có nhiều ý kiến chỉ đạo liên quan dự án.
Sai phạm của cựu sếp TISCO
Năm 2005, Chính phủ phê duyệt dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên do TISCO làm chủ đầu tư, tổng kinh phí là 3.843 tỷ đồng. Đơn vị trúng thầu là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC).
Tháng 7/2007, ông Trần Trọng Mừng (cựu Tổng giám đốc TISCO) ký hợp đồng EPC số 1 (E là thiết kế, P là thi công, C là xây lắp) trị giá hơn 160 triệu USD với MCC. Hợp đồng quy định đây là mức giá trọn gói, không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện. Ngoài ra, nếu tổng thầu chọn nhà thầu phụ thì phải được chủ đầu tư chấp thuận.
 |
| Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên. Ảnh: TISCO. |
Một tháng sau khi ký kết, MCC được TISCO tạm ứng hơn 35 triệu USD. Tuy nhiên, sau hơn 11 tháng từ khi hợp đồng có hiệu lực, MCC chưa chọn được nhà thầu phụ; chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, không đặt hàng chế tạo máy móc thiết bị, không triển khai thi công các hạng mục của gói thầu.
Sau đó, MCC rút hết nhân lực về nước và nhiều lần đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng, tăng giá hợp đồng thêm 138 triệu USD.
VKS cáo buộc dù biết rõ MCC vi phạm hợp đồng nhưng tháng 8/2008, ông Trần Trọng Mừng vẫn đề nghị Bộ Công Thương và VNS xem xét báo cáo cho giải quyết đặc cách điều chỉnh giá thiết bị (phần P) và chi phí khác (phần E) của dự án.
Trong số các cơ quan được giao cho ý kiến về đề nghị của TISCO, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận thấy việc điều chỉnh hợp đồng là không có căn cứ. Chủ đầu tư là TISCO áp dụng điều khoản phạt và xem xét hủy đấu thầu, tổ chức đầu thầu lại để đảm bảo tiến độ dự án.
Trên cơ sở tổng hợp ý kiến tham mưu, ông Hoàng Trung Hải (khi đó là Phó thủ tướng Chính phủ) đã chỉ đạo với nội dung HĐQT VNS tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành liên quan, bổ sung các thay đổi, trên cơ sở đó quyết định điều chỉnh dự án và tổng mức đầu tư, đảm bảo dự án có hiệu quả.
Ngoài ra, hãng luật do TISCO thuê cũng đánh giá MCC không thể tăng giá hợp đồng. Nếu MCC bỏ dở công trình sẽ vi phạm hợp đồng. TISCO có thể chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường.
Theo cáo trạng, ông Mai Văn Tinh và Trần Trọng Mừng biết rõ MCC vi phạm thỏa thuận nhưng 2 bị can cùng những người khác vẫn bàn bạc, trao đổi, thống nhất việc xin ý kiến cho phép điều chỉnh chi phí.
Gây thiệt hại hơn 830 tỷ
Tháng 11/2008, Trần Trọng Mừng ký 2 văn bản đề nghị VNS báo cáo Chính phủ cho phép áp dụng thông tư điều chỉnh giá đối với hợp đồng EPC số 1. Sau đó, Tổng giám đốc VNS Đậu Văn Hùng ký văn bản gửi ông Hoàng Trung Hải.
Đến tháng 12/2008, ông Hoàng Trung Hải có ý kiến chỉ đạo với nội dung đồng ý về nguyên tắc việc xem xét một số phát sinh về giá vật liệu do nguyên nhân bất khả kháng trong hợp đồng; HĐQT VNS chỉ đạo lập đoàn đàm phán, quyết định việc điều chỉnh giá hợp đồng.
 |
| Ông Hoàng Trung Hải. Ảnh: Hoàng Hà. |
Thực hiện ý kiến của Phó thủ tướng, ông Mai Văn Tinh ký thành lập đoàn đám phán, thống nhất với MCC về việc điều chỉnh giá trị hợp đồng EPC. Sau đó, các bên chọn Tổng công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ xây lắp phần C của dự án TISCO.
Ngày 10/8/2009, sau khi các bộ có ý kiến thẩm định, ông Hoàng Trung Hải tiếp tục có ý kiến chỉ đạo với nội dung đồng ý việc điều chỉnh chi phí thực hiện phần C của hợp đồng EPC số 1; HĐQT VNS phê duyệt điều chỉnh chi phí, làm việc với MCC về việc chọn VINAINCON làm nhà thầu phụ.
VKSND xác định việc TISCO và VNS đồng ý ký hợp đồng thầu phụ đã tách phần C của hợp đồng EPC số 1 (là hợp đồng trọn gói) sang hình thức theo đơn giá.
Bên cạnh đó, TISCO trực tiếp thanh toán tiền cho nhà thầu phụ VINAINCON đã phá vỡ nguyên tắc thỏa thuận, dẫn đến làm tăng tổng mức đầu tư dự án. Việc làm này đã vi phạm Luật Đấu thầu và vi phạm quy định của hợp đồng EPC.
Theo cáo buộc, tính đến 31/12/2018, TISCO đã đầu tư cho dự án hơn 4.400 tỷ đồng. Trong đó, vốn vay VDB Bắc Kạn - Thái Nguyên 1.400 tỷ, vay Vietinbank Hà Nội 1.600 tỷ.
Hiện, dự án đã quá thời hạn được phê duyệt gần 10 năm nhưng vẫn chưa hoàn thành. Cơ quan tố tụng xác định số tiền hơn 830 tỷ đồng mà TISCO đã trả các ngân hàng từ khi dự án chậm tiến độ, dừng thi công đến thời điểm vụ án bị khởi tố là thiệt hại của vụ án.
