Dân văn phòng Mỹ đang sống trong sợ hãi

Nước Mỹ bước vào giai đoạn việc làm gọn hơn, năng suất cao hơn, nhưng ít cơ hội hơn. Ảnh minh họa: Xiaohongshu.

Kelly Williamson (55 tuổi), nhân viên bộ phận bảo vệ tài sản của Whole Foods, công ty thuộc Amazon, nhận được tin nhắn lạ lúc 5h30: “Hãy kiểm tra email, hôm nay không cần đến văn phòng”. Khi mở thư, Williamson biết công việc của mình đã không còn.

Thẻ nhân viên và laptop bị vô hiệu hóa, đồ đạc cá nhân sẽ được gửi về nhà. Bà có 90 ngày để tìm vị trí mới trong hệ thống Amazon hoặc chấp nhận rời đi.

Williamson chỉ là một trong hàng chục nghìn lao động văn phòng Mỹ vừa bị “đặt dấu chấm hết” trong vài tháng gần đây.

Amazon tuyên bố cắt 14.000 việc làm khối văn phòng, hướng tới loại bỏ khoảng 10% nhân sự cổ cồn trắng. UPS cho biết đã giảm 14.000 vị trí quản lý trong vòng 22 tháng, còn Target vừa thông báo cắt thêm 1.800 việc. Hàng loạt tập đoàn khác như Rivian Automotive, Molson Coors, Booz Allen Hamilton đến General Motors cũng tiến hành tinh gọn bộ máy.

Theo số liệu liên bang, gần 2 triệu người đã thất nghiệp trên 27 tuần, mức kéo dài khiến họ rơi vào nhóm “thất nghiệp dài hạn”, Wall Street Journal đưa tin.

Doanh nghiệp ngày càng kén chọn

Sau đại dịch, các tập đoàn lớn đang tìm mọi cách cắt giảm chi phí. Trí tuệ nhân tạo được xem như công cụ cứu cánh, thay thế nhiều nhiệm vụ vốn do con người đảm nhiệm.

Các nhà đầu tư thúc ép ban lãnh đạo “làm nhiều hơn với ít người hơn”. Chính sách tuyển dụng chậm lại do bất ổn chính trị, lãi suất cao và kỳ vọng lợi nhuận ngắn hạn.

Theo Cục Dự trữ Liên bang Philadelphia, những công việc có mức lương cao và yêu cầu bằng đại học lại là nhóm dễ bị AI thay thế nhất. Các doanh nghiệp ngày càng “kén chọn” hơn, chỉ tuyển người có kinh nghiệm gần như trùng khớp với mô tả công việc, thay vì đào tạo lại như trước đây.

“Những công ty còn ngân sách tuyển dụng giờ đòi hỏi ứng viên phải ‘đạt cả trăng lẫn sao’”, Melissa Marcus, Giám đốc điều hành công ty tư vấn nhân sự tại Austin (Texas, Mỹ), chia sẻ.

Nền kinh tế Mỹ đang chứng kiến nghịch lý, doanh nghiệp than thiếu lao động tay nghề, trong khi hàng vạn nhân viên văn phòng bị sa thải. Ảnh minh họa: Reuters.

Chris Reed (33 tuổi) từng làm trong lĩnh vực kinh doanh công nghệ hơn 10 năm. Sau khi bị sa thải, anh gửi hơn 1.000 hồ sơ nhưng không nhận được lời mời nào. Để trả tiền nhà, nuôi ba con nhỏ, Reed buộc phải rút toàn bộ 401(k), bán cổ phiếu, tiền điện tử và cả bộ sưu tập thẻ Pokémon. Khi không còn khả năng thanh toán khoản vay, ngôi nhà của anh bị tịch thu.

Mãi đến mùa hè, Reed mới được bạn giới thiệu làm nhân viên bán xe Toyota, công việc xa lạ nhưng là cứu cánh duy nhất. Anh đi làm hơn 2 tiếng mỗi ngày, thường xuyên ở showroom từ 8h30 đến 21h.

“Nhiều ngày tôi không gặp con, khi về đến nhà chúng đã ngủ. Con gái tôi cứ sợ mai tôi lại biến mất”, Reed nói.

Nền kinh tế 'thiếu nhưng thừa'

Tầng lớp cổ cồn trắng, những người từng tin vào sự ổn định của công việc bàn giấy, nay sống trong lo âu. Các vị trí như kỹ sư, chuyên viên quản lý, ai cũng chờ cuộc gọi video có thể thông báo “ngày cuối cùng làm việc”.

“Cảm giác như chiếc thang sự nghiệp vừa bị kéo đi”, Kobe Baker (23 tuổi) kể. Tốt nghiệp Đại học Baylor đầu năm 2025, Baker nộp hàng trăm hồ sơ mà không nhận được phản hồi nào, trước khi chấp nhận làm chăm sóc khách hàng, công việc ít liên quan đến chuyên ngành.

Dữ liệu của Hiệp hội Các trường Cao đẳng và Nhà tuyển dụng Mỹ (NACE) cho thấy lớp sinh viên 2025 gửi nhiều đơn hơn nhưng nhận được ít lời mời làm việc hơn so với năm trước.

Mike Hoffman, CEO công ty tư vấn SBI, cho biết đã cắt 80% đội phát triển phần mềm nhờ ứng dụng AI tự viết code Python. Ông cho biết năng suất “tăng vọt”.

Trong khi đó, công ty học trực tuyến Chegg vừa sa thải gần 45% nhân sự toàn cầu để chuyển hướng sang mô hình học tập dựa trên AI.

Giữa lúc AI được tán dương vì năng suất vượt trội, hàng loạt nhân viên cổ cồn trắng Mỹ lại lặng lẽ thu dọn đồ đạc rời khỏi văn phòng. Ảnh minh họa: Matt Genovese/WSJ.

“Các nhà đầu tư muốn nhìn thấy hiệu suất tức thì và điều đó đồng nghĩa giảm nhân sự 20-30%. Vấn đề là liệu làm như vậy có đúng đắn không?”, Hoffman nói.

Trái ngược với cảnh ảm đạm của khối văn phòng, nhiều lĩnh vực như y tế, khách sạn, xây dựng hay kỹ thuật đang khan hiếm lao động. Doanh nghiệp kêu thiếu người vận hành máy, kỹ thuật viên, y tá, trong khi thừa quản lý, tư vấn, kế toán.

“Cả hệ thống đang lệch nhịp. Người cần việc thì không được tuyển, còn việc cần người lại không ai làm”, Reed, người từng làm công nghệ nay bán xe, nói.