Đằng sau sự ghẻ lạnh với đồ ăn đông lạnh ở Trung Quốc

Cua và tôm sau khi được lấy ra khỏi nồi hấp tại một quầy hàng hải sản ở Đan Đông, tỉnh Liêu Ninh, năm 2017. Ảnh: VCG.

Đầu tháng 9, chuỗi nhà hàng Xibei (nổi tiếng với các món mì, thịt nướng và đặc sản vùng cao) tại Trung Quốc bị chỉ trích khi khách hàng phát hiện nhiều món ăn được quảng bá là “tươi” nhưng thực chất làm từ nguyên liệu đông lạnh có hạn sử dụng tới 18 tháng.

Ban đầu, nhà sáng lập Jia Guolong phủ nhận, nhưng sau đó phải công khai xin lỗi và hứa thay đổi quy trình, tăng chế biến tại chỗ. Vụ việc dấy lên tranh luận về định nghĩa mơ hồ của “thực phẩm chế biến sẵn” và phản ánh sự thiếu lòng tin của người tiêu dùng, theo Sixth Tone.

Khác với phương Tây, nơi pizza đông lạnh hay đồ ăn tiện lợi là bình thường, người Trung Quốc đề cao nguyên tắc “ăn tươi, ăn ngay”. Họ tin rằng thời gian từ lúc giết mổ, chế biến đến khi món ăn được bày lên bàn phải tính bằng phút, không phải ngày hay tháng.

Bể cá tại một nhà hàng Quảng Đông ở Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, năm 2023. Ảnh: VCG.

Ở Quảng Đông, siêu thị và nhà hàng luôn có bể hải sản sống để khách chọn và chế biến ngay. Ở miền Nam, người dân chuộng “thịt lợn ấm” - thịt chưa ướp lạnh, vận chuyển thẳng từ lò mổ đến chợ. Trong khi Hong Kong cấm bán gia cầm sống sau dịch Covid-19, chuyển sang bán gà đông lạnh, nhiều chợ mất khách nghiêm trọng và phải đóng cửa.

Trong ẩm thực Trung Hoa, “xianwei” - tương tự “umami” - tức hương vị tươi mát đặc trưng, chỉ đạt được khi nguyên liệu mới và tự nhiên. Với nhiều người, thịt bò ngon nhất phải vừa giết mổ, còn gân cốt, bất chấp khuyến nghị khoa học rằng nên để thịt khử axit trong 12 giờ. Sự tươi mới trở thành thước đo chất lượng và cấp đông bị coi là làm giảm giá trị món ăn.

Việc sử dụng thực phẩm đông lạnh bị xem là “bóp méo thời gian”, phá vỡ kỳ vọng của thực khách. Khi gọi món “cá hấp tươi”, khách hàng tin rằng con cá chỉ vừa sống vài giờ trước đó. Biết rằng nguyên liệu đã nằm trong tủ đông cả năm khiến họ mất lòng tin. Dù khoa học chứng minh công nghệ tiệt trùng và cấp đông có thể bảo quản dinh dưỡng, khoảng cách giữa công nghệ và niềm tin vẫn khó thu hẹp.

Thịt bò tươi cắt mỏng tại một nhà hàng lẩu Triều Sơn (ảnh trái) và một đầu bếp đang làm những viên thịt bò tươi tại một nhà hàng lẩu Triều Sơn (ảnh phải). Ảnh: VCG.

Thực phẩm chế biến sẵn còn đại diện cho sự công nghiệp hóa nhanh chóng của ngành thực phẩm, làm đứt gãy mối liên kết truyền thống giữa người và thiên nhiên. Trong y học cổ truyền Trung Quốc, thực phẩm và thuốc có cùng nguồn gốc, con người nên ăn uống theo mùa với nguyên liệu tươi. Đồ chế biến sẵn, với chuỗi sản xuất khép kín và thiếu minh bạch, đi ngược lại triết lý này, khiến người tiêu dùng nghi ngờ.

Khi ăn thực phẩm tươi, khách hàng có thể dùng cảm quan để đánh giá chất lượng. Nhưng với đồ chế biến sẵn, hạn sử dụng hay danh sách phụ gia không nói hết câu chuyện về quy trình sản xuất. Thông tin phức tạp, khó hiểu càng làm tăng sự bất an. Kết quả, “phụ gia duy nhất còn thiếu chính là lòng tin”.

Quầy bán thịt lợn tại một khu chợ ở Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, ngày 12/5/2024. Ảnh: VCG.

Dù vậy, thực phẩm chế biến sẵn vẫn là xu hướng tất yếu trong xã hội hiện đại. Để thuyết phục người tiêu dùng Trung Quốc, các doanh nghiệp cần giám sát nghiêm ngặt, minh bạch nguồn gốc và có chứng nhận độc lập.

Quan trọng nhất là truyền thông rõ ràng về quy trình sản xuất để khách hàng hiểu và xác minh. Tuy nhiên, khẩu vị và văn hóa ăn uống khắt khe của người Trung Quốc vẫn là rào cản lớn. Trong mắt họ, hương vị tự nhiên và tươi mới từ chợ địa phương hay quán ăn nhỏ luôn là giá trị không thể thay thế, điều mà thực phẩm đông lạnh khó lòng tái hiện.