Hoàng Trung Nam gây tiếng vang với vai trò đạo diễn hình ảnh (DOP) phim "Tử Chiến Trên Không", có hơn một thập kỷ theo đuổi sự nghiệp điện ảnh, hợp tác với nhiều đạo diễn nổi tiếng.
Tôi gặp Hoàng Trung Nam trong một buổi chiều mưa gió tại HK Film (TP.HCM), khi anh chuẩn bị thiết bị cho chuyến làm phim sắp tới. Chuyến này kéo dài khoảng một tháng, ở Phan Thiết, cho phim Đại Tiệc Trăng Máu của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh.
Tôi đùa rằng đạo diễn hình ảnh (DOP, viết tắt của “Director of Photography”) của Tử Chiến Trên Không chưa kịp tận hưởng hào quang chiến thắng, Nam chỉ cười nói: “Hào quang của tôi ở trên phim trường”.
Trong cuộc trò chuyện kéo dài 2 tiếng, anh kể về những năm tháng ngồi trên ghế THPT chuyên Chu Văn An (Hà Nội), thời gian du học ở Hàn Quốc, sự nghiệp làm phim thăng trầm và cơ hội làm việc với các tên tuổi lớn trong lĩnh vực điện ảnh như Hàm Trần hay Victor Vũ.
Là chàng trai Hà Nội, Hoàng Trung Nam (sinh năm 1993) có nhiều kỷ niệm với mảnh đất này, đặc biệt là mái trường THPT chuyên Chu Văn An (nhiều thế hệ học sinh hay gọi tắt là “Chu”). Đây cũng là nơi nuôi dưỡng ước mơ làm phim của anh.
Khi sắp tốt nghiệp cấp 3, Nam cùng một số người bạn thực hiện video lưu giữ những khoảnh khắc, kỷ niệm đáng nhớ của thời học sinh. Ban đầu, anh chỉ thích hoạt động này vì có cơ hội trốn học một cách chính đáng.
Dần dần, Nam nhận ra niềm đam mê với việc làm phim. Khi kết thúc những năm tháng ngồi trên ghế nhà trường, anh cũng thực hiện sản phẩm tri ân ngôi trường cũ, video này sau đó lan tỏa trên mạng xã hội.
“Từ đó, tôi biết mình chỉ có thể làm phim”, anh nói.
Khi du học Hàn Quốc, Nam cũng mong muốn lựa chọn ngành sản xuất phim, song phải gác lại giấc mơ dang dở này vì phải ở gần mẹ. Mẹ anh khi đó sống và làm việc tại xứ sở kim chi.
Cuối cùng, anh theo học ngành Báo chí & Truyền thông đại chúng (Journalism & Mass Communication) tại Đại học Quốc gia Changwon (Changwon National University). Mỗi kỳ nghỉ hè và nghỉ đông, Nam đều trở về Việt Nam, tìm kiếm cơ hội làm phim.
Năm 2014, trong một kỳ nghỉ giữa năm 2 đại học, anh bắt đầu từ vị trí kỹ thuật viên hình ảnh kỹ thuật số (DIT, viết tắt của “Digital Imaging Technician”), đảm nhiệm công việc chép thẻ, cho phim điện ảnh Già Gân.
“Tôi không hiểu tại sao đoàn phim chấp nhận cho một cậu sinh viên giữ toàn bộ dữ liệu. Tôi lại là người sợ trách nhiệm, nên đến bước nào cũng ký”, Nam cười khi nhớ lại.
Từ cơ duyên đó, Hoàng Trung Nam quyết định trở về TP.HCM lập nghiệp, coi đây là mảnh đất hứa cho công việc làm phim.
Khi về Việt Nam, anh may mắn gặp gỡ 4 “người thầy” - những tiền bối dày dặn kinh nghiệm trong ngành. Đó là Trương Huyền Đức - “người thầy” về kỹ thuật, Vũ Hiếu - “người thầy” về vận hành máy quay, Dominic Pereira - “người thầy” về ánh sáng và Lê Thanh Tùng - “người thầy” về quản lý tài chính.
Khi tôi hỏi về lý do cần “người thầy” tài chính, Nam cười nói rằng công việc này không có lương tháng, cần đến phương án sinh tồn riêng. Trong năm đầu ở TP.HCM, anh không có việc, song cũng không nhận bừa dự án.
“Tôi hoàn toàn rỗng túi. Bạn gái khi đó, cũng là vợ bây giờ, chấp nhận nuôi tôi”, Nam thẳng thắn kể.
Trong giai đoạn áp lực, căng thẳng vì tiền bạc, anh quyết định nộp hồ sơ, xin học bổng tại Korea University of Art, mong muốn quay lại Hàn Quốc học thạc sĩ ngành điện ảnh. Tuy nhiên, cánh cửa đóng sập lại trước mắt Nam khi trường yêu cầu anh học thêm 4 năm đại học ngành này trước khi bắt đầu chương trình thạc sĩ.
Không còn hướng đi khác, Hoàng Trung Nam tìm cách bám trụ với nghề. Trước đó, anh đưa ra bảng giá tương đối thấp, song vẫn bị khách hàng mặc cả. Tuy nhiên, khi nghe theo lời khuyên của tiền bối, tăng giá lên, Nam lại nhận được nhiều đơn đặt hàng hơn.
Từ đó, anh hiểu cách ngành công nghiệp này vận hành, nhận ra rằng việc cần làm đầu tiên là định vị bản thân trên thị trường. Những dự án nhỏ lần lượt đến, giúp anh trang trải tiền nhà, tiền ăn hàng tháng.
Cuối năm 2018, khi thấy cánh cổng vào ngành điện ảnh ngày càng xa vời, Hoàng Trung Nam chủ động nhắn tin cho Dominic Pereira qua Facebook để xin việc. Khi biết “bác Dom” (cách gọi thân mật của Nam) có dự án phim Thang Máy Ma, anh bỏ tất cả công việc cá nhân, có mặt tại bối cảnh để “làm bất cứ việc gì”.
Vốn là người sợ ma, Nam không ngờ có ngày phải làm việc tại một bệnh viện bỏ hoang đến 4h sáng. Một buổi tối, sau khi ekip hoàn thành công việc, anh vẫn phải ở lại bệnh viện để quay cảnh bổ sung, vẫn còn rùng mình khi nhớ lại kỷ niệm đó.
Đến mùa hè năm 2019, Hoàng Trung Nam lần đầu được ký hợp đồng chính thức cho vị trí quay phim Hoa Hậu Bất Đắc Dĩ. Như vậy, anh phải “bán máu” (làm việc không công) cho Thang Máy Ma để có cơ hội đầu tiên này.
Một lần đầu khác của Nam là khi anh chính thức đảm nhiệm vai trò DOP cho phim rạp độc lập Trốn Tìm vào năm 2021. Đối với anh, vị trí này ngang với trưởng bộ phận, phòng ban, đòi hỏi cả kiến thức chuyên môn và kỹ năng "đối nhân xử thế".
Cơ duyên làm việc với đạo diễn Hàm Trần của Nam bắt đầu từ năm 2023 với dự án phim Mất Tích Đêm 30. Lúc đầu, anh khá phân vân vì biết rằng Hàm Trần là một “quái vật phim trường”, luôn có yêu cầu đặc biệt, đòi hỏi cao trong quá trình làm việc.
Lúc đó, anh phải casting để được nhận vào đoàn làm phim. Nam không ngờ rằng Mất Tích Đêm 30 chính là tiền đề về mặt kỹ thuật camera cho Tử Chiến Trên Không.
Theo lời kể của anh, đạo diễn Hàm Trần đặc biệt thích một bộ ống kính Xô Viết. Bộ này tương đối khó sử dụng do vòng nét không vặn được, vòng khẩu không thể mở đóng bình thường. Về mặt kỹ thuật, ống kính chỉ nên bỏ đi, song Nam đã chấp nhận sử dụng.
Phim tên là Mất Tích Đêm 30, anh ngồi trong phòng chỉnh màu đến đúng 30 Tết Nguyên đán năm đó. Về sau, Tử Chiến Trên Không cũng sử dụng bộ ống kính Xô Viết đó.
Đến cuối năm 2024, Nam tiếp tục đảm nhiệm vị trí DOP cho phim điện ảnh Trái Tim Què Quặt của đạo diễn Nguyễn Quốc Công. Phim dự kiến ra rạp vào tháng 11 năm nay, cũng được xem là tiền đề về mặt ánh sáng cho Tử Chiến Trên Không.
Khi nhận được lời mời làm phim Tử Chiến Trên Không, Nam đặc biệt e ngại, vẫn còn ám ảnh về thời gian làm việc đầy áp lực, căng thẳng với đạo diễn Hàm Trần trong dự án trước. Do đó, anh quyết định báo giá cao hơn bình thường.
Tuy nhiên, nhà sản xuất chấp nhận mức giá anh đưa ra. Khi đó, Nam quyết định trở về Hà Nội trong một tuần để hồi phục tâm lý. Trong suốt một tuần, anh chỉ ngồi ở mái trường cấp 3 khi xưa và ra hồ Gươm lúc giữa trưa vắng vẻ.
Nam cho biết Tử Chiến Trên Không có lịch sản xuất “điên rồ”, chỉ bao gồm 24 ngày quay trên giấy tờ, kéo dài đến 30 ngày quay thực tế. Đối với dự án này, anh làm việc cả giờ ăn và giờ nghỉ. Câu thoại “Bảo vệ cửa buồng lái” trong phim được ekip chế thành “Bảo vệ lịch quay”.
Bên cạnh thời gian thực hiện ngắn, bối cảnh phim này còn tương đối chật hẹp, bao gồm buồng lái, khoang hành khách, phòng kho, cơ giới và đuôi máy bay. Việc quay 5 bối cảnh với 5 câu chuyện diễn ra cùng lúc đặc biệt khó khăn.
Khó khăn khác của bộ phim này nằm ở khâu ánh sáng. Dự án quay hoàn toàn trong phim trường, đòi hỏi số lượng lớn đèn để giúp các cảnh phim trở nên chân thực, tự nhiên.
Sản phẩm cuối cùng ra mắt khán giả bao gồm nhiều lớp lang hình ảnh, từ mặt trời, bầu trời, mây đến ánh sáng được phản chiếu bởi mây. Nam phải ngồi trên máy bay vào thời điểm đó để mô phỏng chân thực nhất.
Kỷ niệm đáng nhớ nhất của đạo diễn hình ảnh này chính là lúc thực hiện cảnh quay máy bay nghiêng. Trên phim trường, khi máy bay quay, Nam phải đưa camera vào trong, đồng thời giữ cho máy thẳng.
Một kỷ niệm đáng nhớ khác trong dự án này là khoảnh khắc Kaity Nguyễn nghi ngại khi nhìn thấy thiết bị mà Hoàng Trung Nam mang đến. Trong khi Kaity vốn quen làm việc với máy móc lớn, Nam lại mang đến máy quay, ống kính tương đối nhỏ, “trông như để quay đám cưới”. May mắn, phim thành công về mặt hình ảnh.
Sau khi Tử Chiến Trên Không được đón nhận, Nam lại rơi vào một tình huống hài hước. Cụ thể, anh bị một số kênh review (đánh giá) phim nhầm tên với võ sĩ quyền anh Trương Đình Hoàng.
Với kinh nghiệm làm việc với những đạo diễn lớn như Hàm Trần hay Victor Vũ, anh cho biết 14 tiếng trên phim trường là 14 tiếng cân não. Trong khi Hàm Trần thường ứng biến trên phim trường, có phần “máu chiến”, Victor Vũ lại tổ chức, lên kế hoạch từ trước.
Thời gian làm việc căng thẳng kéo dài khiến Nam thường giảm 5-8 kg sau mỗi dự án. Để giải tỏa áp lực, anh có sở thích mua iPhone mới.
“Làm Mất Tích Đêm 30, tôi mua iPhone 15. Làm Tử Chiến Trên Không, tôi mua iPhone 16. Tôi đang chờ một cái cớ để mua iPhone 17”, anh hóm hỉnh nói.
Trước đây, Hoàng Trung Nam cho biết nhân sự của ngành làm phim tại Việt Nam quen lao động đến 20 tiếng/ngày. Hiện nay, anh và các đồng nghiệp phải đấu tranh cho ngày làm việc 14 tiếng. Đây vốn là khoảng thời gian dài so với nhân viên văn phòng.
<
Sau sự thành công của Mưa Đỏ và Tử Chiến Trên Không, Nam đánh giá việc Điện ảnh Quân đội nhân dân và Điện ảnh Công an nhân dân làm phim có khả năng mở ra chương mới. Cụ thể, nhiều đề tài trước đó chưa thể chạm tới, giờ đây hoàn toàn có thể khai thác.
Ngoài ra, như Tử Chiến Trên Không, diễn viên có cơ hội sử dụng vũ khí thật sau tập huấn, cùng với sự giám sát của các chiến sĩ công an.
“Trước đây, nhiều người quan niệm đi xem phim Việt là tàn ác với túi tiền của mình. Tôi hy vọng sau sự thành công của Địa Đạo, Thám Tử Kiên, Mưa Đỏ và Tử Chiến Trên Không, mọi người không còn thấy tốn hơn 100.000 đồng/lần ra rạp. Khán giả phải xem phim, chúng tôi mới có công việc”, Nam nói.
Cuối cuộc trò chuyện, tôi hỏi đạo diễn hình ảnh về vợ anh. Nói về vợ, anh tự hào cho biết cặp đôi đồng hành với nhau từ năm 2013, vừa đón con trai đầu lòng trong năm nay.
Kể từ khi có con, lịch trình của anh hoàn toàn thay đổi. Khi không đi làm phim, anh dành toàn bộ thời gian ở nhà trông con, phải giảm bớt thời gian tập gym, yoga như trước kia.
Lần đầu làm bố, Nam nhận thấy mình trưởng thành, có trách nhiệm và ít dỗi hơn. Dù dành phần lớn cuộc đời trên phim trường, anh không muốn con trai theo nghề của bố vì biết công việc này vất vả.
Trước khi rời khỏi HK Film khi trời chạng vạng tối, Hoàng Trung Nam chia sẻ với tôi về ước mơ điên rồ nhất của anh. Đó là một ngày có vinh dự đứng trong hàng ngũ của Hiệp hội các Nhà Quay phim Mỹ (ASC).
