|
|
Bệnh nhi bị sởi được cách ly ở khu riêng tại Bệnh viện Nhi đồng 1. Ảnh: Nguyễn Thuận. |
Tại hội nghị trực tuyến về phòng, chống dịch sởi do Bộ Y tế tổ chức, các địa phương báo cáo từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 40.000 trường hợp nghi mắc sởi, trong đó 5 ca đã không qua khỏi.
Riêng tại TP.HCM, số ca sởi tích lũy từ đầu mùa dịch đến nay lên tới 7.862. Trước diễn biến phức tạp, nhiều khu vực vẫn báo cáo số ca mắc tăng cao, đòi hỏi biện pháp kiểm soát khẩn cấp.
Để ngăn chặn dịch lây lan và bùng phát trên diện rộng, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ban hành chỉ đạo yêu cầu đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng vaccine phòng sởi. Bộ Y tế cũng nhanh chóng hành động, gửi công văn hỏa tốc đến các tỉnh, thành lập 6 đoàn kiểm tra và giám sát công tác phòng, chống dịch.
Bài học từ những đợt dịch kinh điển
Nhìn lại đợt dịch "kinh điển" đã qua, các chuyên gia khẳng định lây nhiễm chéo trong bệnh viện hoàn toàn có thể xảy ra
Vào năm 2014, dịch sởi bùng phát mạnh mẽ ở các tỉnh phía Bắc với nhiều trẻ mất mạng, đồng thời xuất hiện tình trạng lây nhiễm chéo trong bệnh viện. Trong khi đó, các tỉnh phía Nam cũng phải chống đợt bùng phát dịch sởi vào năm 2018, đội ngũ y bác sĩ phải căng mình để dập dịch.
Qua hai trận dịch sởi này, bác sĩ Trương Hữu Khanh, nguyên Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM), khẳng định tình trạng lây nhiễm chéo trong bệnh viện là hoàn toàn có thể xảy ra.
Bệnh nhi nhập viện ở TP.HCM sẽ lây cho trẻ em ở các tỉnh khi về nhà, và ngược lại. Nếu không chủ động "cắt" đoạn lây nhiễm chéo, nhân viên y tế sẽ rất vất vả để chống dịch.
 |
| Trẻ ở ở TP.HCM được tiêm vaccine sởi. Ảnh: Duy Hiệu. |
Bác sĩ Khanh cho hay đối với dịch sởi, phân luồng ở bệnh viện không giải quyết được vấn đề là số ca tăng. Có hai "vũ khí" cần áp dụng để chống dịch là tích cực tiêm vaccine sởi cho trẻ, và truyền globulin miễn dịch (ngừa sởi phát triển) cho những trẻ chưa được tiêm vaccine.
Tất cả trẻ khi nhập viện, nếu chưa được tiêm vaccine sởi thì cần được truyền globulin, không cần phân biệt có biểu hiện mắc sởi hay không. Những đứa trẻ nhập viện không phải do sởi, chưa tiêm vaccine sởi mà không được truyền globulin, có khả năng bị lây sởi ở bệnh viện. Sau đó, những đứa trẻ này mang mầm bệnh trở về nhà, lây cho những người xung quanh. Như vậy, tình trạng lây nhiễm chéo xảy ra nhiều, khiến nhân viên y tế khó dập được dịch.
"Nếu việc triển khai tiêm vaccine thuận lợi, nhanh chóng và đáp ứng trên 95% trẻ có miễn dịch, dịch sởi sẽ thoái lui trong tháng 6-9 năm nay", bác sĩ Khanh dự báo.
Trao đổi với Tri thức - Znews, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết lây nhiễm chéo có thể là một trong 2 trường hợp sau:
Thứ nhất trẻ hoàn toàn không mắc sởi nhưng vào bệnh viện bị mắc sởi hoặc bệnh nhân bị bệnh sởi vào bệnh viện, tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh khác trong bệnh viện, khiến bệnh nặng hơn.
 |
| Mỗi giường bệnh, chỉ một người nhà được ở cùng. Ảnh: Nguyễn Thuận. |
Hiện nay, nguy cơ lây nhiễm chéo bệnh sởi tại các cơ sở y tế ở TP.HCM được đánh giá là rất thấp. Nguyên nhân là các bệnh viện đã thực hiện tốt công tác phòng, chống nhiễm khuẩn, đảm bảo trẻ mắc sởi không tiếp xúc với trẻ không nhiễm bệnh.
Bên cạnh đó, tỷ lệ tiêm chủng sởi tại thành phố đã tăng đáng kể nhờ các chiến dịch tiêm vaccine và sự quan tâm của người dân vẫn được duy trì. Trẻ mắc sởi trong bệnh viện cũng thường được cách ly kịp thời, trong khi đây là bệnh có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh không nên lo ngại lây nhiễm chéo mà trì hoãn đưa trẻ đến viện, tránh ảnh hưởng đến việc điều trị kịp thời.
Lưu ý khi điều trị sởi
Rút kinh nghiệm từ các đợt dịch sởi năm 2014 và 2018, PGS.TS Đỗ Văn Dũng khuyến cáo phụ huynh cần đưa trẻ đi tiêm vaccine đúng lịch.
Hiện nay, trên mạng xã hội lan truyền thông tin thiếu cơ sở khoa học rằng tiêm vaccine cho trẻ dưới 12 tháng tuổi không tạo miễn dịch lâu dài, khiến mũi tiêm trước 12 tháng bị xem như "không có giá trị". Điều này hoàn toàn sai sự thật, dễ khiến phụ huynh chần chừ, trì hoãn tiêm phòng từ 9 tháng tuổi sang sau 12 tháng.
Thực tế, trong đợt dịch năm 2014, 96% ca không qua khỏi do sởi là trẻ chưa tiêm hoặc không rõ lịch sử tiêm chủng.
75% trẻ không qua khỏi vì sởi dưới 12 tháng tuổi. Nếu đảm bảo tiêm vaccine từ 9 tháng, chúng ta có thể giảm ít nhất 75% số ca mất mạng, PGS Dũng nhấn mạnh.
TS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), cho biết trong tuần này, Cục sẽ cập nhật hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sởi. Theo đó, nếu xét nghiệm IgM sởi âm tính nhưng triệu chứng lâm sàng vẫn nghi ngờ, bác sĩ có thể xét nghiệm lại sau 72 giờ. Ngoài ra, phương pháp PCR sởi từ dịch tỵ hầu hoặc phân lập virus từ máu, dịch mũi họng cũng được khuyến khích trong giai đoạn đầu của bệnh.
Hướng dẫn mới bổ sung các yếu tố nguy cơ diễn biến nặng, tập trung vào nhóm nguy cơ cao như trẻ dưới 12 tháng tuổi, người chưa tiêm hoặc tiêm vaccine không đầy đủ, suy giảm miễn dịch, mắc bệnh nền nặng, suy dinh dưỡng nghiêm trọng và phụ nữ mang thai.
Về chẩn đoán, ca nghi ngờ sởi bao gồm người tiếp xúc với bệnh nhân trong 7-21 ngày, sống trong vùng dịch hoặc có triệu chứng điển hình. Ca lâm sàng được xác định qua các dấu hiệu như sốt, ho, chảy nước mũi, viêm kết mạc, xuất hiện hạt Koplik hoặc phát ban dạng sởi.
Với cuốn sách này, hai tác giả Margalis Fjelstad & Jean McBride muốn đem tới cho người đọc, đặc biệt là các bậc cha mẹ một thông điệp: Không ai sinh ra đã là một người cha, người mẹ hoàn hảo. Chúng ta hoàn hảo hơn khi đảm đương vai trò làm cha mẹ. Nuôi dạy con cái, cũng là lúc người lớn học cách hoàn thiện bản thân để có thể đảm đương tốt vai trò mới.
