Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm gây dịch do virus Dengue gây nên. Virus Dengue có 4 tuýp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Chúng truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Muỗi Aedes aegypti là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu.
Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn. Đặc điểm của sốt xuất huyết Dengue là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng, nếu không được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời dễ dẫn đến tử vong.
Triệu chứng lâm làng
| Cấp độ | Triệu chứng | Xử trí |
| Sốt xuất huyết Dengue | - Sốt dưới 7 ngày - Buồn nôn, nôn - Phát ban - Đau cơ, khớp, đau nhức 2 hốc mắt - Xuất huyết da, dấu hiệu dây thắt (dấu hiệu đánh giá sức bền thành mao mạch) | - Điều trị ngoại trú - Tái khám mỗi ngày |
| Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo | - Vật vã, lừ đừ, li bì - Đau bụng nhiều, liên tục, ở vùng gan - Nôn ói nhiều (≥ 3 lần/giờ hoặc ≥ 4 lần/ 6 giờ) - Chảy máu chân răng, mũi, tiểu máu. - Gan to ≥ 2 cm dưới bờ sườn | Điều trị nội trú trong bệnh viện |
| Sốt xuất huyết Dengue nặng | - Sốc sốt xuất huyết - Dengue - Xuất huyết nặng - Suy tạng | Điều trị trong bệnh viện, ở các khoa Cấp Cứu - Hồi Sức |
Trường hợp mắc sốt xuất huyết cần lưu ý
- Trẻ 1 tháng tuổi đến 1 tuổi
- Béo phì
- Bệnh nền: Tăng huyết áp, đái tháo đường, hội chứng thận hư, viêm loét dạ dày, thiếu máu tan máu,...
- Sống một mình, ở xa các cơ sở y tế, không có cách vận chuyển đảm bảo
Các giai đoạn bệnh
Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua 4 giai đoạn:
| Giai đoạn | Triệu chứng |
| Ủ bệnh | 3-10 ngày (có thể kéo dài đến 14 ngày), thường không có triệu chứng. |
| Sốt | Sốt cao đột ngột, liên tục, rét run, nhức đầu, chán ăn, buồn nôn, đau mỏi cơ khớp và nhức hai hố mắt. Da xung huyết, thường có chấm xuất huyết dưới da, có thể chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam. |
| Nguy hiểm | Thường vào ngày thứ 3-7 của bệnh; còn sốt hoặc đã giảm sốt; có thể lừ đừ, phù mi mắt, tràn dịch màng phổi, màng bụng, gan to; có thể đau, xuất huyết niêm mạc và các tạng. |
| Hồi phục | Sau 24-48 giờ của giai đoạn nguy hiểm. Hết sốt, toàn trạng tốt lên, ăn ngủ khá hơn, huyết áp ổn định và tiểu nhiều. |
Điều trị
Sốt xuất huyết Dengue chưa có thuốc đặc hiệu nên chủ yếu là điều trị triệu chứng:
- Thời gian điều trị: 7-10 ngày tính từ ngày sốt đầu tiên.
- Có thể điều trị tại nhà sau khi bác sĩ chuyên khoa khám, xét nghiệm và tư vấn kế hoạch điều trị.
- Uống nhiều nước oresol/nước sôi để nguội, nước trái cây (nước dừa, cam, chanh..)/nước cháo loãng với muối.
Khi người bệnh sốt:
- Lau người bằng nước ấm
- Uống thuốc Paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10-15 mg/kg/lần, cách nhau mỗi 4-6 giờ
- Tuyệt đối không dùng Aspirin, Analgin, Ibuprofen.
Phòng bệnh
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy
- Phòng chống muỗi đốt
- Phun hóa chất phòng, chống dịch
Chăm sóc và theo dõi
Chế độ dinh dưỡng
- Nên: Ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, đầy đủ dinh dưỡng, chia thành nhiều bữa nhỏ, uống nhiều nước.
- Không nên: Ăn thức ăn hay nước uống có màu nâu hoặc đỏ (tiết canh, cà phê, đậu sẫm màu...)
Dấu hiệu cần chú ý và theo dõi
- Theo dõi thân nhiệt tối thiểu 3 lần/ngày, số lượng nước tiểu mỗi ngày, tình trạng đau bụng, nôn, tiêu chảy.
- Chú ý tình trạng tri giác: Tỉnh táo hay kích thích, lơ mơ.
- Tình trạng xuất huyết (nếu có): Chảy máu chân răng, chảy máu mũi, chảy máu âm đạo, đại tiện ra máu hoặc có phân đen, nôn ra máu, tiểu ra máu.
Lưu ý trong quá trình điều trị
- Nghỉ ngơi tại giường, tránh căng thẳng
- Uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ
- Trình thuốc bạn đang sử dụng tại nhà để bác sĩ theo dõi
- Súc họng bằng nước muối hoặc nước súc họng, không dùng bàn chải đánh răng đến khi có hướng dẫn của nhân viên y tế
- Báo nhân viên y tế khi có các dấu hiệu chảy máu: Chảy máu mũi, chảy máu chân răng, đi ngoài phân đen và tri giác lơ mơ.
Lưu ý sau khi điều trị
- Uống thuốc theo đơn (nếu có)
- Ăn uống bồi dưỡng sức khỏe theo nhu cầu và theo bệnh lý kèm theo (nếu có)
- Ngủ màn phòng muỗi đốt, hàng tuần loại bỏ các vật liệu phế thải, hốc tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng
Dấu hiệu cần tái khám
- Tự nhiên bồn chồn, kích thích vật vã hoặc li bì
- Nôn tăng
- Đau bụng hoặc tăng cảm giác đau
- Tiểu ít, số lần đi ít hơn, số lượng giảm hơn
- Chảy máu bất kỳ: Chân răng, máu cam, âm đạo
Theo Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị sốt xuất huyết Dengue, Bộ Y tế; TS.BS Dương Bích Thủy, Phó trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM; Ths Lê Thị Quế, khoa Bệnh lây đường tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
