Một khảo sát mới đây với học sinh bậc THPT ở TP.HCM cho biết cứ 100 em thì có đến hơn 65 em bị rối nhiễu tâm trí vào mùa thi.
Đủ thứ áp lực
Nghiên cứu của cử nhân y tế công cộng Nguyễn Thị Mỹ Chi (ĐH Y dược TP.HCM) trên 500 học sinh lớp 10, 11, 12 (cả chuyên và không chuyên) bậc THPT tại TP.HCM cho thấy mối quan hệ mật thiết giữa rối loạn tâm thần với học hành, thi cử.
 |
| Học càng yếu, tỉ lệ bị rối loạn tâm thần càng cao (nguồn: nghiên cứu của cử nhân Nguyễn Thị Mỹ Chi). Trong ảnh: tư vấn viên Đinh Quang Ngọc tư vấn tâm lý cho học sinh trường THCS Lý Phong (Q.5, TP.HCM)). |
Khi học yếu, những lo lắng, điều này xảy ra trong các học sinh càng cao. Vấn đề hạnh kiểm cũng liên quan nhưng không tác động nghiêm trọng bằng sức học. Bởi ngay cả những học sinh hạnh kiểm tốt vẫn có đến 64% bị rối loạn và chỉ 62,5% em hạnh kiểm yếu bị những rối loạn này.
Tuy nhiên, trong học hành thì áp lực từ chương trình học, thi cử và mối quan hệ với giáo viên mới là đỉnh điểm của tình trạng này.
Theo khảo sát này, có đến 73,1% em bị rối loạn tâm thần bởi áp lực từ chương trình học và 69,2% bởi áp lực thi cử, 71,3% đến từ những áp lực với giáo viên.
Ngoài học hành, mối quan hệ với thầy cô, bạn bè, gia đình và các yếu tố bản thân cũng là nhân tố góp phần làm tăng tỷ lệ trên. Tuy nhiên, những yếu tố từ nhà trường tác động lên học sinh là rất lớn.
Những em có áp lực từ chương trình học, áp lực từ giáo viên có tỷ lệ cao gấp 1,12 lần những em không bị các áp lực này.
“Đây là một con số tương đối cao, có lẽ do ngày nay học sinh rất ít khi có cơ hội vui chơi giải trí vì phải đi học thêm, phải làm quá nhiều bài tập về nhà. Có mối liên quan giữa rối loạn tâm thần với áp lực học tập quá tải. Có lẽ chính những áp lực đó đã làm tinh thần các em không thoải mái, gây stress, cau có, bực bội, trầm cảm, ảnh hưởng đến tâm trí của các em.
Đây là hiện tượng đa số trong xã hội hiện nay, cũng bởi người Việt Nam luôn quan niệm rằng học vấn là cách thoát khỏi tình trạng thấp kém về mặt kinh tế - xã hội nên gia đình, nhà trường thường gây áp lực rất mạnh đối với việc học tập của trẻ” - cử nhân Nguyễn Thị Mỹ Chi nhận định.
Rất khó phát hiện
Theo thạc sĩ Huỳnh Hồ Ngọc Quỳnh - giảng viên khoa y tế công cộng (ĐH Y dược TP.HCM), RNTT là tình trạng lệch lạc về sức khỏe tâm trí vượt qua ngưỡng tự điều chỉnh của bản thân. Nếu được phát hiện sớm, khả năng phục hồi rất cao; ngược lại, sẽ chuyển sang các dạng bệnh lý tâm thần nặng hơn như trầm cảm, tâm thần phân liệt... Nhưng những rối nhiễu này rất khó phát hiện.
Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy rối loạn tâm thần đứng thứ năm trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật cho con người. WHO mới đây cũng xác định trong tương lai tâm thần là bệnh phổ biến nhất, đứng đầu trong danh sách gánh nặng bệnh tật của con người, vượt lên cả HIV/AIDS, tim mạch và các bệnh nhiễm trùng.
Một học sinh khi bị rối loạn ở giai đoạn sớm thường chưa hoặc không có biểu hiện rõ rệt và vẫn học tập, làm việc như người bình thường. Để xác định được một đối tượng có nguy cơ, biểu hiện cần có những công cụ đo lường chuyên môn để xác định. Người Á Đông, mà cụ thể là người Việt Nan, còn khá nhạy cảm với từ tâm thần, do vậy không dễ để xác định nguy cơ rối loạn ở cộng đồng.
Theo thạc sĩ Quỳnh, giải pháp để học sinh không bị lâm vào tình trạng này thật ra đã có (như giảm tải học tập, đổi mới phương pháp giáo dục...) nhưng khi thực hiện thì hời hợt (hoặc chưa chịu làm). Hệ thống giáo dục hiện chưa có những cải cách mang tác động thật sự. Giảm tải này thì tăng tải kia, khiến các em không giảm được áp lực.
Cử nhân Nguyễn Thị Mỹ Chi cho biết áp lực từ học tập, từ cuộc sống và các mối quan hệ quá lớn nhưng hiện nay hầu hết học sinh không có nơi để trút nên ngày càng ứ đọng. Để các em bớt stress, nhà trường phải tạo những kênh mở (như thùm thư góp ý, Facebook trao đổi...) để các em gửi gắm tâm tư, nguyện vọng.
Trường cũng phải có cách xử phạt phù hợp với tâm lý, lứa tuổi từng cấp học, đổi mới cả phương pháp giảng dạy... và nên lồng ghép việc chăm sóc sức khỏe tâm thần vào hoạt động khám sức khỏe cho học sinh (để phát hiện sớm những trường hợp nghi ngờ rối loạn tâm thần).
Bên cạnh đó, gia đình phải hiểu tâm sinh lý của con, tôn trọng và có thời gian nhàn rỗi cho con. Bản thân các em nên tham gia câu lạc bộ ngoại khóa với kế hoạch học, chơi rõ ràng, không tìm đến chất kích thích, bạo lực... như một liệu pháp giải tỏa căng thẳng.
