|
|
Võ Thị Ngọc Ngân (“Ngân 98”) vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TPHCM khởi tố, bắt tạm giam về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”. Ảnh: ngan98.chinhchu/TikTok. |
Từ năm 2020, DJ Ngân 98 (tên thật Võ Thị Ngọc Ngân, sinh năm 1998) đã liên tục quảng bá các sản phẩm giảm cân và làm đẹp trên mạng xã hội, xây dựng hình ảnh cá nhân thu hút hàng triệu người theo dõi.
Tuy nhiên, sự thật đằng sau những lời quảng cáo hấp dẫn này là nhiều sản phẩm chưa được kiểm định, thậm chí chứa thành phần bị cấm. Vụ khởi tố và bắt tạm giam Ngân 98 một lần nữa đánh thức thực tế đáng lo ngại: cách quảng bá của nhiều KOL tiềm ẩn rủi ro cho người tiêu dùng, niềm tin của người dân dễ bị khai thác để trục lợi.
Giảm cân "thách thức mọi cơ địa"
Trước khi bị bắt, Ngân 98 liên tục quảng bá viên uống giảm cân X3, X7 và X1000. Các sản phẩm này được giới thiệu có thể "thách thức mọi cơ địa", giúp giảm cân trong 15 ngày mà không cần ăn kiêng hay tập thể dục.
Với giọng điệu tự tin và hình ảnh cá nhân chăm chút kỹ lưỡng, cô thường xuất hiện trong các video mukbang và đưa ra những câu nói châm biếm như "Ham ăn cho dáng đẹp, nhiều khi nhịn cũng đâu có đẹp, nhiều khi nhịn ăn vẫn mập đấy thôi" nhằm thu hút người theo dõi.
Mỗi hộp sản phẩm được rao giá từ 870.000 đồng đến 1,1 triệu đồng, kèm cam kết giảm 4-15 kg tùy cơ địa, cùng chiến lược "cháy hàng" và khuyến mãi như "mua X7 tặng viêm rau củ Collagen" để kích thích mua sắm.
Thực tế, theo Công an TP.HCM, điều tra cho thấy "viên rau củ Collagen" của Ngân 98 chưa được cấp phép lưu hành và không có hồ sơ công bố. Tuy nhiên, cô vẫn đóng gói, dán nhãn X3, X7, X1000 và quảng bá là giúp tăng hiệu quả giảm cân khi kết hợp với sản phẩm chính. Trên bao bì ghi "hàng tặng kèm, không bán" nhằm đối phó cơ quan quản lý, nhưng thực tế lại bán trọn bộ cho khách, khuyến khích sử dụng đồng thời để "đạt hiệu quả giảm cân nhanh hơn".
Không chỉ Ngân 98, Công ty Cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt (CER Group) do Hằng Du Mục (tên thật Nguyễn Thị Thái Hằng) và Quang Linh Vlogs (tên thật Phạm Quang Linh) dẫn đầu cũng khai thác triệt để thị trường thực phẩm online.
Tháng 7/2024, Lê Tuấn Linh, Hằng Du Mục, Phạm Quang Linh cùng Trần Chí Tâm thành lập công ty chuyên livestream, quảng bá và bán hàng, tận dụng sức ảnh hưởng của KOL để nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường.
Nhóm còn kêu gọi Lê Thành Công và hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên tham gia, phân công công việc rõ ràng: Lê Tuấn Linh phụ trách pháp lý và kịch bản quảng bá, Thành Công liên hệ nhà sản xuất, Thùy Tiên, Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs thực hiện quay video, livestream và quảng cáo.
 |
| Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục trong buổi gặp gỡ truyền thông hôm 14/3. Ảnh: Việt Linh. |
Để tăng niềm tin cho kẹo Kera, các video và livestream được dàn dựng kỹ lưỡng, dàn dựng cảnh "vùng nguyên liệu xanh mướt" tại Đà Lạt và Đắk Lắk. Tuy nhiên, qua giám định, chất xơ trong kẹo Kera không đúng như nhóm cổ đông Công ty Chị Em Rọt đã quảng cáo. Dựa trên Nghị định 98/2020/NĐ-CP, mẫu kẹo Kera này được giám định là hàng giả.
Hoàng Hường cũng là ví dụ điển hình cho chiêu trò quảng cáo "có cánh". Người phụ nữ này từng quảng bá nước súc miệng trị hôi miệng với những lời cam kết phi thực tế như "trị tận gốc hôi miệng từ kiếp trước sang kiếp này", "chữa viêm lợi lâu năm".
 |
| Hoàng Hường bị khởi tố, bắt tạm giam về tội Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng. Ảnh: VTV. |
Năm 2022, bà Hường tiếp tục tung ra viên xương khớp Hoàng Hường, tự khẳng định "mọi bệnh xương khớp đều khỏi sau 1-2 tháng". Năm 2023, bà Hường lại bị "điểm danh" khi quảng bá viên trinh nữ hoàng cung Crilin Women Health, khẳng định "được hội đồng khoa học thế giới công nhận".
Hình ảnh sổ đỏ, vàng bạc, xe sang và sự kiện tri ân nhiều tỷ đồng cũng được dùng để tạo uy tín và thuyết phục khách hàng. Tuy nhiên, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) liên tiếp phát hiện vi phạm, từ quảng cáo gây hiểu lầm đến sản phẩm chưa được công bố đầy đủ.
Điểm chung của các trường hợp này là thổi phồng công dụng sản phẩm để đánh trúng tâm lý người tiêu dùng, đặc biệt thông qua hình thức phát trực tiếp bán hàng và mua sắm trên mạng xã hội.
Năm 2024, livestream thương mại bùng nổ với doanh thu hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng trong vài giờ phát sóng như trường hợp của Phạm Thoại, Võ Hà Linh hay Quyền Leo Daily. Nhưng sang năm 2025, nhiều vụ quảng cáo sai sự thật, hàng kém chất lượng bị phanh phui, niềm tin người tiêu dùng lung lay, khiến sức mua giảm mạnh và buộc các nhãn hàng thận trọng hơn khi hợp tác với KOL/KOC.
Danh tiếng cần đi cùng trách nhiệm
Trao đổi với Tri Thức - Znews, tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, giảng viên luật hình sự, Khoa Luật và Lý luận chính trị của Đại học Thủy Lợi, cho hay gần đây, hàng loạt người nổi tiếng trên mạng xã hội bị cơ quan chức năng khởi tố về các hành vi như sản xuất, buôn bán hàng giả, vi phạm kế toán, lừa dối khách hàng hay trốn thuế. Điều này cho thấy việc kiếm tiền dễ dàng nhờ danh tiếng trực tuyến đồng thời tiềm ẩn rủi ro pháp lý lớn.
Khác với những nghệ sĩ truyền thống, vốn có quá trình dài đóng góp cho nghệ thuật, được quản lý trong các tổ chức, chịu áp lực công chúng và rèn luyện đạo đức, nhiều KOL trẻ ngày nay nổi tiếng nhanh chóng nhờ mạng xã hội, thuật toán, thậm chí chỉ bằng việc khoe thân, phát ngôn gây sốc hay hành động độc lạ. Họ có thể kiếm tiền từ quảng cáo, bán hàng online và niềm tin của người hâm mộ trở thành công cụ kinh doanh mạnh mẽ.
 |
| Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, giảng viên luật hình sự, Khoa Luật và Lý luận chính trị của Đại học Thủy Lợi. Ảnh: LSCC. |
"Thực tế, việc nổi tiếng và kiếm tiền dễ dàng khiến một số người ảo tưởng về quyền lực, xem nhẹ đạo đức và pháp luật. Người hâm mộ mù quáng, cùng áp lực cạnh tranh về doanh số, dễ dẫn đến việc sản xuất và bán hàng giả, kém chất lượng - hành vi bị pháp luật nghiêm cấm. Các vụ việc như Ngân 98, Hoàng Hường hay Hằng Du Mục là minh chứng rõ ràng nguy cơ này", tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường phân tích.
Do đó, ông Cường cho rằng cần có sự quản lý chặt chẽ hơn từ cả người nổi tiếng và cơ quan nhà nước. Những KOL cần tự ý thức tu dưỡng, kiểm soát danh tiếng, thuê đơn vị tư vấn pháp lý và đạo đức trong kinh doanh. Đồng thời, nhà nước cần thiết lập cơ chế giám sát, hướng dẫn và bảo vệ người nổi tiếng để phát huy giá trị tích cực.
"Một KOL được quản lý tốt không chỉ tránh vi phạm pháp luật mà còn có thể thúc đẩy phát triển kinh tế, quảng bá sản phẩm địa phương và truyền cảm hứng xã hội", luật sư Cường nhấn mạnh.
Ngược lại, ông cũng cho rằng sự nổi tiếng nhanh chóng, thiếu năng lực, đạo đức và giám sát pháp lý dễ dẫn đến tai tiếng, hậu quả pháp lý nghiêm trọng, như các vụ việc đã nêu.
Đây là lời cảnh tỉnh cho những người trẻ có cơ hội nổi tiếng: sự nổi tiếng cần đi kèm trách nhiệm, tu dưỡng và tuân thủ pháp luật để trở thành động lực phát triển xã hội, thay vì trở thành con đường dẫn đến vi phạm và hậu quả tiêu cực.
Cuốn sách "Siêu tổ chức con người" của tác giả Rodney Dietert đem tới cho bạn đọc những kiến thức hữu ích để bảo vệ hàng rào đề kháng tự nhiên của cơ thể và xây dựng lối sống lành mạnh.
