- Tôi vừa được tặng một ít tam thất nên có ý định cho chồng dùng. Nhưng tôi nghe nói dùng tam thất sẽ làm giảm khả năng tình dục và sinh sản của nam giới nên rất lo lắng. Chuyên gia cho biết thực hư điều này như thế nào và hướng dẫn chúng tôi cách sử dụng (Trần Thị Lan, Quảng Bình).
 |
| Nụ hoa tam thất bao tử. Ảnh: Châu Anh. |
Bác sĩ Hoàng Khánh Toàn, khoa Y học Cổ truyền - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108:
- Theo y học cổ truyền, tam thất vị ngọt hơi đắng, tính ấm. Về cơ bản tam thất là một vị thuốc bệnh với công năng chủ yếu là tán ứ (làm hết ứ trệ), hoạt huyết, chỉ huyết (cầm máu). Tuy nhiên, các y thư cổ đều cho rằng bản thân tam thất không phải là thuốc bổ huyết nhưng trong các trường hợp khí huyết suy hư mà có ứ trệ thì công dụng hoạt huyết hoá ứ của nó cũng có ý nghĩa bổ huyết, sinh huyết một cách gián tiếp.
Kinh nghiệm dân gian thường hầm cách thủy tam thất với gà choai cũng nhằm mục đích lấy công năng hoạt huyết sinh huyết của tam thất phối hợp với tác dụng bổ ích khí huyết của thịt gà để thu được hiệu quả bồi bổ khí huyết cao nhất. Với ý nghĩa đó, người ta còn coi tam thất bổ không kém gì sâm và gọi nó là sâm tam thất hoặc nhân sâm tam thất.
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy tam thất có tác dụng cầm máu, hoạt huyết, bảo hộ cơ tim, chống thiếu máu cơ tim, chống rối loạn nhịp tim, hạ áp, chống ôxy hoá, làm chậm quá trình lão hoá, bảo vệ tế bào não trong điều kiện thiếu máu...
Không có căn cứ nào để cho rằng dùng tam thất có thể làm cho suy giảm khả năng tình dục và sinh sản ở nam giới. Ngược lại, cổ nhân còn khẳng định tam thất chín còn có tác dụng "bổ huyết ích khí, tráng dương tán hàn" và nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy tam thất còn có công năng tương tự nội tiết tố sinh dục. Tuy nhiên, vì là vị thuốc chữa bệnh phần huyết nên tam thất được dùng cho phụ nữ nhiều hơn.
Theo dược học cổ truyền, tam thất có nhiều cách bào chế và cách chế khác nhau thì công dụng cũng không giống nhau. Thông thường tam thất được dùng dưới 3 dạng:
- Dùng tươi, rửa sạch, giã nát và đắp lên tổn thương.
- Dùng sống, rửa sạch, phơi hay sấy khô rồi thái phiến hay tán thành bột, thường dùng để chữa các chứng như xuất huyết, tổn thương do trật đả, xích lỵ, đại tiện ra máu tươi, đau thắt ngực do thiểu năng mạch vành hoặc nhồi máu cơ tim, bệnh gan...
- Dùng chín, hay còn gọi là thục tam thất, rửa sạch, ủ rượu cho mềm rồi thái mỏng sao qua, tán bột hoặc rửa sạch, thái mỏng rồi sao với dầu thực vật cho đến khi có màu vàng nhạt rồi đem tán bột, thường dùng với mục đích bồi bổ cho những trường hợp cơ thể suy nhược, khí huyết bất túc.
Dùng sống chủ yếu để tán ứ chỉ huyết, tiêu thũng định thống; dùng chín chủ yếu để bồi bổ. Liều dùng thông thường: mỗi ngày sắc uống từ 5-10 g, uống bột từ 1,5 - 3,5 g, dùng ngoài không kể liều lượng.
