|
|
Gen Z chịu tiêu chuẩn kép "sự nghiệp thăng hoa, gia đình viên mãn". Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
Tháng trước, Huỳnh Hiền (26 tuổi, TP Thủ Đức, TP.HCM) thực hiện chuyến đi Thái Lan, tiến hành trữ đông trứng. Theo tư vấn của bác sĩ, cô quyết định chi hơn 100 triệu đồng để đông lạnh trứng trước tuổi 30.
“Tôi chưa có ý định kết hôn, sinh con ở thời điểm hiện tại, cũng không muốn người thân dùng lý do ‘nhiều tuổi khó đẻ’ giục cưới. Với phương pháp trên, tôi vẫn có lượng trứng khỏe mạnh để sử dụng sau này”, Hiền nói.
Trưởng nhóm truyền thông 26 tuổi này mong muốn sở hữu một căn chung cư riêng khi kết hôn. Như vậy, nếu đối phương chưa có đủ điều kiện tài chính để mua nhà, cô cũng không phải chịu cảnh “sống chung với mẹ chồng”.
Tuy nhiên, số tiền tiết kiệm của Huỳnh Hiền chưa đủ để tậu một căn chung cư như ý. Đó cũng là lý do cô chưa lập gia đình, hiện sống với 3 chú mèo trong căn hộ studio đi thuê.
 |
| Trước đề xuất giảm giờ làm để có thêm thời gian hẹn hò, người trẻ vẫn chưa có ý định kết đôi, không hào hứng với hôn nhân. Ảnh minh hoạ: Duy Hiệu. |
Theo ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số, tuổi kết hôn trung bình lần đầu ở Việt Nam đang thay đổi theo hướng muộn hơn. Cụ thể, năm 2019, tuổi kết hôn lần đầu là 25,2 tuổi.
Năm 2024, tuổi trung bình kết hôn lần đầu của cả hai giới tăng thêm, đạt 27,2 tuổi, trong đó, nam giới là 29,3 tuổi và nữ giới là 25,1 tuổi.
Trước các biện pháp tăng trách nhiệm đóng góp xã hội đối với người độc thân hay đề xuất giảm giờ làm để có thêm thời gian hẹn hò, nhiều người trẻ vẫn chưa sẵn sàng với hôn nhân. Họ nhận thấy phải đối mặt với tiêu chuẩn kép “sự nghiệp thành công, gia đình hạnh phúc”, từ đó chịu áp lực nhân đôi.
Vai trái hôn nhân, vai phải sự nghiệp
Theo Huỳnh Hiền, phụ nữ thiệt thòi hơn khi kết hôn, sinh con. Việc có em bé không chỉ tốn 6 tháng nghỉ sinh, mà còn khiến cô phân tâm trong thời gian mang bầu, ít nhiều ảnh hưởng đến lộ trình thăng tiến.
 |
| Huỳnh Hiền lo lắng mất cơ hội thăng tiến khi kết hôn, nghỉ sinh con. |
“Tôi biết nhiều mẹ bầu phải nghỉ sinh sớm, không thể đi làm ngay sau 6 tháng do sức khoẻ kém. Trong thời gian đó, không chỉ chức vụ trưởng phòng mà tôi ‘nhắm’ đến trở nên xa vời, mà vị trí trưởng nhóm hiện tại cũng dễ dàng bị thay thế”, Hiền chia sẻ.
Tương tự Huỳnh Hiền, Thành Nam (27 tuổi, quận Thanh Xuân, Hà Nội) cũng chưa muốn kết hôn dù ở trong mối quan hệ yêu đương suốt 3 năm nay. Hiểu rằng gia đình không thể hỗ trợ nhiều, anh xác định tự lo mọi chi phí cho đám cưới và cuộc sống hôn nhân.
“Chỉ riêng đám cưới ngốn hàng trăm triệu đồng. Tôi chưa đủ tự tin để gồng gánh những khoản chi lớn hơn như mua nhà, tậu xe”, Nam nói.
Ngoài ra, Thành Nam đang thực hiện nhiều khoản đầu tư, không muốn thu hồi vốn để vun vén cho gia đình ở thời điểm hiện tại. “Làm giàu” vẫn là mục tiêu hàng đầu trong 5 năm tới của anh.
Sau tuổi 25, Nam thường xuyên nhìn thấy những bài đăng khoe nhà, khoe xe của bạn bè trên mạng xã hội. Áp lực đồng trang lứa khiến anh dành toàn bộ thời gian cho 2 công việc và các khoản đầu tư, chưa thể yên tâm lập gia đình.
Trong khi đó, Đức Tùng (24 tuổi, quận 7, TP.HCM), một người thuộc cộng đồng LGBTQIA+, không còn giữ mối quan hệ thân thiết với gia đình. Do đó, anh chưa từng nhận trợ cấp tài chính từ bố mẹ, tự xây dựng sự nghiệp từ khi “chân ướt chân ráo” bước vào thị trường lao động.
 |
| Nhiều Gen Z ưu tiên phát triển bản thân, chưa muốn kết đôi, kết hôn và sinh con. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
“Tôi nỗ lực kiếm tiền để chứng minh với gia đình rằng bản thân có ích cho xã hội. Khi đó, bố mẹ cũng yên tâm hơn về các quyết định, lựa chọn của tôi, không còn lo lắng con bị bắt nạt, kì thị”, Tùng giãi bày.
Tập trung nhiều vào công việc, Tùng chưa nghĩ đến chuyện lập gia đình. Hơn nữa, hôn nhân đồng giới hiện chưa được công nhận ở Việt Nam. Quyết định kết hôn vì thế không có nhiều ý nghĩa đối với những người thuộc cộng đồng LGBTQIA+.
Ngoài ra, Đức Tùng cho rằng giá trị của bản thân không thể chỉ được nhìn nhận qua 2 tiêu chí sự nghiệp và gia đình. Anh còn muốn dành thời gian, tiền bạc và công sức cho hoạt động thể thao, các chuyến du lịch và sở thích nghệ thuật.
Nếu đề xuất giảm giờ làm được thực hiện, Tùng muốn dành thời gian để ngủ bù những đêm “chạy deadline”, tập gym và đưa cún cưng đi dạo, hiện không có nhu cầu tìm kiếm đối tượng tình cảm.
‘Nút thắt’ tâm lý của người trẻ
Theo chuyên gia tâm lý Lê Thị Tình Tuyết, Giám đốc chương trình Trí tuệ cảm xúc Capokids, nếu không thể cung cấp phúc lợi cần thiết góp phần cởi bỏ “nút thắt” tâm lý cho người trẻ, việc áp dụng các biện pháp tăng trách nhiệm đóng góp xã hội đối với người không muốn kết hôn khó đạt hiệu quả như mong đợi.
Thay vì áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế, việc bồi dưỡng kỹ năng lập kế hoạch, định hướng, phát triển bản thân và ứng xử trong hôn nhân cần được chú trọng hơn.
Về mặt vật chất, việc cung cấp các phúc lợi xã hội như tạo cơ hội mua nhà với mức giá phải chăng hay đem đến điều kiện nuôi dạy con cái tốt hơn cần được ưu tiên thực hiện. Khi nỗi lo mua nhà, nuôi con giảm thiểu, nỗi sợ hôn nhân sẽ phần nào vơi bớt.
Về mặt tinh thần, việc trang bị các kỹ năng định hướng, lập kế hoạch, phát triển bản thân cho người trẻ cần được quan tâm. Theo quan điểm của tôi, các bạn cần trau dồi khả năng xây dựng kế hoạch dài hạn, xác định khoảng thời gian tập trung vào công việc và giai đoạn dồn lực cho gia đình.
Trong giai đoạn phát triển sự nghiệp, việc kết đôi, kết hôn có thể tạm hoãn và ngược lại. Đây mới là phương án giúp Gen Z sử dụng quỹ thời gian và năng lượng một cách hợp lý, áp dụng chiến lược phát triển tập trung.
Việc giảm giờ làm để thêm thời gian hẹn hò không có nhiều ý nghĩa. Nếu được trang bị đủ kiến thức, kỹ năng, ở giai đoạn sẵn sàng kết đôi, người trẻ hoàn toàn có khả năng xử lý công việc hiệu quả trong giờ hành chính.
 |
| Việc trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng giúp Gen Z chuẩn bị tâm lý sẵn sàng, không cảm thấy bị ép buộc kết đôi, kết hôn. Ảnh minh hoạ: Phương Lâm. |
Bên cạnh lộ trình phát triển bản thân, những cá nhân ái ngại kết hôn còn cần bổ sung kỹ năng ứng xử trong hôn nhân. Những chương trình tham vấn tâm lý, trau dồi kiến thức tiền hôn nhân vì thế đặc biệt quan trọng, giúp người trẻ hiểu hơn về cách quản lý tài chính gia đình, phương pháp giao tiếp hiệu quả với nửa kia.
Tâm lý sợ hãi thường bắt nguồn từ thông tin về hôn nhân đổ vỡ, ngoại tình, bạo lực gia đình tràn lan trên mạng xã hội. Là thế hệ tiếp cận với Internet từ sớm, sống trong kỷ nguyên số, Gen Z ít nhiều chịu tác động từ các nguồn thông tin này.
Do đó, việc bổ sung và trau dồi kiến thức sẽ phần nào tháo bỏ được “nút thắt” tâm lý của người trẻ trước các quyết định lớn, chặng đường, cột mốc quan trọng trong cuộc đời.
'Giải oan' cho Gen Z
Tác giả của cuốn sách "Gen Z, Explained: The Art of Living in a Digital Age" (tạm dịch: Giải mã Gen Z: Nghệ thuật sống trong kỷ nguyên số) tin rằng đây là thế hệ lạc quan, có suy nghĩ nghiêm túc dù là người đang đi học, đi làm hay đã có gia đình. Nhóm tác giả cũng bác bỏ tuyên bố rằng thế hệ Z đang trưởng thành quá chậm hoặc thiếu kỹ năng tư duy phản biện. Họ nhận thấy thế hệ này đang phải chịu quá nhiều phán xét tiêu cực.
