Ở Mỹ, mỗi bang có chương trình học riêng. Do đó, hệ thống sách giáo khoa rất phong phú, mang nhiều yếu tố phù hợp văn hóa bang đó.
Trong từng bang, họ có nhiều nhà xuất bản với nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau. Về mặt lý thuyết, trường có quyền chọn sách. Nhưng thực tế, các trường trong học khu, hoặc rộng hơn là bang, dùng sách giống nhau. Ngoài, mỗi môn học, giáo viên không chỉ sử dụng một bộ sách giáo khoa.
Giáo viên đề xuất
Gabriel Ross, giáo viên Vật lý ở Oakland, California, cho biết mỗi bang, thậm chí từng khu vực trong bang, có quy định riêng về việc lựa chọn sách. Nhưng nhìn chung, các nhà xuất bản thường chọn cách tác động qua giáo viên.
 |
| Các nhà xuất bản thường thông qua giáo viên - người trực tiếp dạy học - để thuyết phục học khu chọn mua sách giáo khoa của họ. Ảnh: Goodreader. |
Ross từng tham gia vào quá trình chọn sách tại học khu cô làm việc. Thầy cùng một số giáo viên khác xem xét 5-7 bộ sách rồi chọn 3 bộ cho hai khóa học khác nhau.
Sau đó, một tư vấn viên đến làm việc trực tiếp. Người này sẽ thuyết minh tại sao bộ sách của họ là lựa chọn tốt nhất bằng cách miêu tả nội dung, tài liệu phụ trợ và mức giá.
Nhóm chọn sách xem xét các yếu tố, bao gồm giá cả, rồi đề xuất với văn phòng học khu. Phía học khu đưa ra quyết định cuối cùng và ký hợp đồng với bên được chọn.
Matthew Bates, giáo viên ở Chicago, cũng khẳng định giáo viên đóng vai trò quan trọng trong quá trình chọn sách. Ông nhận xét việc bán sách giáo khoa được các nhà xuất bản thực hiện tương tự cách các công ty dược phẩm chào bán thuốc. Họ gửi bản sách miễn phí đến giáo viên, hy vọng những người này thuyết phục học khu mua bộ sách do họ xuất bản.
Thầy Bates cho biết thêm trong nhiều trường hợp, học khu thường dùng sách từ một nhà xuất bản cho mỗi lần chọn (thông thường, các trường công lập ở Mỹ đổi sách theo chu kỳ). Nhờ đó, nhà xuất bản nắm được học khu đó đã sử dụng sách trong bao lâu.
“Ví dụ, nhà xuất bản biết trường Trung học Park chưa đổi sách Tiếng Anh suốt 10 năm qua, họ sẽ gửi giáo viên trường này phiên bản mới để xem xét. Khi xem bản mới, giáo viên sẽ nhận ra sách được dùng ở trường đã quá cũ”, Matthew Bates thông tin.
Phần tiếp theo, giáo viên phải thuyết phục học khu đồng ý trả tiền mua phiên bản mới vì sách giáo khoa ở Mỹ đắt và học sinh được dùng sách miễn phí.
Quy trình tuyển chọn công khai
Dù quyền lựa chọn thuộc về trường và học khu, các bang cũng có cơ quan để kiểm soát việc sử dụng sách giáo khoa. Đó có thể là hội đồng giáo dục bang hoặc ủy ban chuyên trách thành lập trong mỗi đợt chọn sách.
Texas là một trong những bang trọng điểm đối với các nhà xuất bản ở Mỹ, một phần nhờ số lượng học sinh lớn, một phần do chương trình học của bang này được nhiều bang áp dụng.
 |
| Sách giáo khoa ở Texas được chọn lựa công khai, cẩn thận, ai cũng có quyền góp ý. Ảnh: Getty. |
Theo Houston Chronicle, tháng 4/2015, Texas bắt đầu kế hoạch chọn sách giáo khoa mới, sử dụng từ năm 2017. Đến tháng 1/2016, các nhà xuất bản gửi 500 bản mô tả bộ sách lên Cơ quan Giáo dục Texas.
Họ yêu cầu các bản này phải ở dạng điện tử để có thể xem xét công khai, trực tuyến. Năm 2017, họ chia các bản này thành 4 loại, trong đó, Giáo dục dạy nghề (324 bản), Ngoại ngữ (174), Toán (1) và Nghiên cứu xã hội (1).
Texas lập 4 hội đồng đánh giá tương ứng 4 loại. Hội đồng có 3 đến 5 thành viên. Họ thường là giảng viên đại học, giáo viên trường công, phụ huynh, đại diện doanh nghiệp hoặc chuyên gia của môn học.
Thực tế, bất cứ ai cũng có thể ứng cử hoặc được đề cử. Hội đồng giáo dục bao gồm 15 người sẽ lựa chọn hội đồng đánh giá từ các ứng viên này.
Hội đồng sẽ đánh giá các bản sách giáo khoa dựa trên hai yếu tố: Mức độ tuân thủ tiêu chuẩn chương trình giảng dạy của Texas và các lỗi thực tế. Luật Texas yêu cầu sách giáo khoa phải đáp ứng tối thiểu 50% chương trình giảng dạy.
Tiếp đến, bang tổ chức buổi làm việc công khai để thảo luận về các cuốn sách giáo khoa. Thông thường, sách xã hội được quan tâm hơn sách tự nhiên. Người dân cũng có thể gửi bản bình luận của mình qua mạng.
Sau đó, Cơ quan Giáo dục Texas đăng tải trực tuyến các ý kiến đóng góp và khuyến nghị từ hội đồng đánh giá. Họ cũng đăng những lỗi đã được sửa chữa lên website và những đề xuất được nhà xuất bản chấp nhận.
Texas đăng công khai danh sách các bản sách giáo khoa đạt tiêu chuẩn và tổ chức buổi làm việc thứ hai để lấy ý kiến đánh giá về phiên bản đã cập nhật.
Với những ý kiến đó, hội đồng giáo dục bỏ phiếu, chọn ra một số bộ sách để sử dụng trong 10 năm tiếp theo. Các học khu chọn ra cuốn phù hợp nhất.
Trước năm 2011, học khu chỉ được chọn từ sách bang chọn. Nếu không, họ phải tự bỏ tiền mua. Sau này, họ có thể tự mua sách riêng với điều kiện chứng minh sách đó đạt ít nhất 50% chương trình giảng dạy.
