Bài thơ Sông núi nước Nam được xem là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Việt Nam, đã được dịch khác và in trong SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1, khiến nhiều phụ huynh băn khoăn.
Trước đây, bài được dịch là: “Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành định phận tại sách trời/ Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm/ Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời”.
Trang 62 sách Ngữ văn lớp 7 tập I, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành có bản dịch mới: “Sông núi nước Nam vua Nam ở/ Vằng vặc sách trời chia xứ sở/ Giặc dữ cớ sao phạm đến đây/ Chúng mày nhất định phải tan vỡ”.
 |
| Cuốn sách Ngữ Văn lớp 7 do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành. Ảnh: Infonet. |
Thầy Trần Trung Hiếu – giáo viên Lịch sử trường THPT chuyên Phan Bội Châu, Nghệ An, không đồng tình với bản dịch mới. Theo thầy Hiếu, tác phẩm này đã quá quen thuộc mà nhiều người đã thuộc từ thuở học sinh phổ thông.
Theo giáo sư sử học Dương Trung Quốc, một bản gốc tiếng hán có thể dịch ra nhiều bản tiếng nôm là chuyện bình thường, quan trọng là tìm ra bản hay hơn.
"Cá nhân tôi thấy bản dịch nào đã đi vào nhận thức của mọi người thì không nên thay đổi. Nếu dịch lại phải dựa trên một chuẩn nhất định và giải thích tại sao thay đổi", ông Quốc nói.
“Dù ý nghĩa không thay đổi so với bản dịch lâu nay nhưng bản dịch mới sẽ xa lạ và phức tạp về ngôn từ tiếng Việt”, thầy Hiếu nhận định.
Cô giáo Nguyễn Phương – giáo viên dạy Ngữ văn lớp 7 tại Hà Nội - chia sẻ: Có nhiều cách tiếp cận một tác phẩm văn học. Tuy nhiên, đọc bản mới Sông núi nước Nam thấy trúc trắc, khiến học sinh khó tiếp thu. Trong khi đó, bản dịch cũ đã đi vào tiềm thức của mỗi người dân Việt.
“Tôi nghiêng về ý kiến ủng hộ văn bản cũ. Khi tôi tham khảo ý kiến nhiều người, họ cũng nhận định rõ ràng văn bản cũ hay hơn, mặc dù ý nghĩa của bài thơ không thay đổi”, nữ giáo viên nói.
Cũng theo cô Nguyễn Phương, một trong những mục đích của Ngữ văn là mang lại sự thích thú, hấp dẫn cho học sinh. Văn bản cũ của bài thơ đã đáp ứng được điều đó, còn bản mới gây trắc trở, khó đọc cho học sinh và giáo viên khó giảng dạy.
Cô Phương cho biết, chương trình Ngữ văn lớp 7 được đánh giá khó nhất cấp THCS bởi phần văn học trung đại. Học sinh lớp 7 khó cảm thụ hết cái hay, cái đẹp của tác phẩm, vì vậy cần những bản dịch hay và dễ đọc.
Nữ giáo viên mong muốn đến năm 2018, khi đổi mới chương trình sách giáo khoa theo chủ trương “một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa”, bản dịch cũ sẽ được giữ nguyên.
Theo nhà nghiên cứu Trần Quang Đức (top 30 người nổi bật năm 2014 dưới 30 tuổi do tạp chí Forbes bình chọn), văn bản mới là một trong số nhiều dị bản của Nam quốc sơn hà.
Nhà nghiên cứu này cho rằng, Lĩnh Nam chích quái và Việt điện u linh chép nhiều câu chuyện có nội dung giống nhau, song lưu truyền qua vài trăm năm, đều tồn tại nhiều dị bản. Các sử gia thời Lê cũng chỉ lựa chọn một trong số các dị bản đó.
"Những gì khác với điều tai nghe mắt thấy xưa nay chưa hẳn đã sai, và cũng không nên nâng cao quan điểm. Nguyên tác còn có nhiều dị bản, huống hồ là bản dịch", ông Đức nói.
Cuốn sách này do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành vào tháng 8/2015. Nhóm tác giả chủ biên gồm: Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên) – Nguyễn Đình Chú (Chủ biên phần Văn)- Nguyễn Minh Thuyết (Chủ biên phần Tiếng Việt)- Trần Đình Sử (Chủ biên phần Tập làm văn). Các biên tập viên là Đỗ Kim Hồi – Nguyễn Văn Long – Bùi Mạnh Nhị - Lê Xuân Thại – Đỗ Ngọc Thống.
Là một trong những người biên tập cuốn sách Ngữ văn lớp 7 tập 1 này, PGS.TS Đỗ Ngọc Thống - Phó vụ trưởng Vụ giáo dục Trung học – Bộ GD&ĐT, cho Infonet biết, bài thơ có thể dịch ra nhiều nghĩa khác nhau, nhưng ý của bài thơ không thay đổi. Khi phát hành sách đã có các nhà thẩm định rồi, nên không sai được.
Ông Thống cho biết, tham gia biên soạn sách Ngữ văn tập I lớp 7, nhưng chỉ biên soạn Tập làm văn.
