Harvard có nguy cơ bị cấm tuyển sinh viên nước ngoài

Ông Trump cho rằng Harvard không xứng đáng nhận tiền tài trợ liên bang. Ảnh: Reuters.

Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) tuyên bố Đại học Harvard sẽ bị tước quyền tuyển sinh sinh viên nước ngoài nếu không cung cấp thông tin về một số người có thị thực theo yêu cầu của chính quyền Trump.

Đây là động thái leo thang mới nhất trong cuộc đối đầu giữa chính phủ và trường đại học này.

Ngày 16/4, Bộ trưởng DHS Kristi Noem cũng thông báo hủy hai khoản tài trợ của bộ cho Harvard, tổng trị giá hơn 2,7 triệu USD.

Bà Noem cho biết đã gửi thư yêu cầu Harvard cung cấp hồ sơ về "các hoạt động bất hợp pháp và bạo lực" của sinh viên nước ngoài có thị thực tại trường trước ngày 30/4.

"Nếu Harvard không thể chứng minh rằng họ tuân thủ đầy đủ các yêu cầu báo cáo, trường sẽ mất đặc quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế", bà Noem khẳng định.

Đáp lại, người phát ngôn của Harvard xác nhận trường đã nhận được thư của bà Noem "liên quan đến việc hủy tài trợ và kiểm tra thị thực sinh viên nước ngoài".

Trường vẫn giữ nguyên lập trường đã tuyên bố trước đó, "không từ bỏ sự độc lập hay các quyền hiến định" và khẳng định sẽ tuân thủ pháp luật.

Ông Trump nói Harvard là trò đùa

Theo BBC, các cuộc tấn công của chính quyền Trump vào Đại học Harvard không phải là sự kiện đơn lẻ. Lực lượng đặc nhiệm liên bang về chống chủ nghĩa bài Do Thái đã xác định ít nhất 60 trường đại học khác để tiến hành rà soát.

Theo chính quyền Mỹ, vấn đề nằm ở các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine diễn ra tại các trường đại học vào năm ngoái, vốn đã gây chấn động các cơ sở giáo dục trên khắp nước Mỹ. Chính quyền cho rằng điều này đã góp phần dẫn đến việc quấy rối sinh viên Do Thái.

Ngay sau khi Harvard từ chối tuân thủ hàng loạt yêu sách của Nhà Trắng, bao gồm các chỉ thị về quản trị, tuyển dụng và giảng dạy, chính quyền Trump đã lập tức đóng băng 2,2 tỷ USD tài trợ liên bang cho trường.

"Ai cũng biết Harvard đã lạc lối", Tổng thống Trump chỉ trích Harvard trên mạng xã hội, sáng 16/4. "Harvard là một trò đùa, dạy sự thù hận và ngu dốt, không xứng đáng nhận tiền tài trợ liên bang".

Trong khi đó, lập trường cứng rắn của Harvard nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ sinh viên và cựu sinh viên. Cựu Tổng thống Barack Obama, một cựu sinh viên Harvard, gọi động thái của Trump là "thô bạo" và ca ngợi Harvard là "tấm gương cho các cơ sở giáo dục đại học khác".

Đáp lại, Bộ Giáo dục Mỹ cáo buộc Harvard có "tư duy đặc quyền đáng lo ngại, phổ biến ở các trường đại học hàng đầu, rằng tiền đầu tư liên bang không đi kèm trách nhiệm tuân thủ luật dân quyền".

Với hàng tỷ USD đang bị đe dọa, cuộc đối đầu giữa Harvard và chính phủ liên bang có thể là "phát súng khai màn" cho một cuộc chiến kéo dài giữa chính quyền và hệ thống giáo dục đại học.

Harvard đã vạch ra ranh giới đối với danh sách yêu cầu của Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.

Harvard liệu có thể trụ vững?

Trước đó, Đại học Harvard cũng đã có những nhượng bộ nhất định. Trường đồng ý hợp tác với lực lượng đặc nhiệm chống chủ nghĩa bài Do Thái. Harvard đã sa thải lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông và đình chỉ Sáng kiến Tôn giáo, Xung đột và Hòa bình vì những cáo buộc về sự thiên vị chống Israel.

Vào tháng 1/2025, Harvard cũng đã đạt được thỏa thuận trong hai vụ kiện do sinh viên Do Thái đệ trình, cáo buộc trường có hành vi bài Do Thái.

Mặc dù không thừa nhận bất kỳ sai phạm nào, Harvard tuyên bố rằng việc giải quyết này cho thấy cam kết hỗ trợ sinh viên và nhân viên Do Thái của trường.

Tuy nhiên, Harvard đã vạch ra ranh giới đối với danh sách yêu cầu của Nhà Trắng.

Với quỹ tài trợ 53,2 tỷ USD - con số lớn hơn GDP của một số quốc gia nhỏ - Harvard có khả năng đặc biệt để vượt qua cơn bão này. Nhưng các chuyên gia cho rằng trường vẫn đang trong tình thế khó khăn.

"Hầu hết nhà hoạch định chính sách coi tiền tài trợ như một tài khoản ghi nợ, một thẻ ghi nợ mà họ có thể rút tiền và sử dụng cho bất kỳ mục đích nào. Nhưng không phải vậy", Steven Bloom, người phát ngôn của Hội đồng Giáo dục Mỹ, cho biết.

Mặc dù khoản tài trợ của Harvard rất lớn, nhưng trường cho biết 70% số tiền được dành riêng cho các dự án cụ thể. Điều này khá phổ biến đối với các khoản tài trợ giáo dục.

Harvard phải chi tiền theo hướng dẫn của các nhà tài trợ, nếu không, trường sẽ phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý.

Và chi phí của Harvard rất lớn - ngân sách hoạt động năm 2024 của trường là 6,4 tỷ USD. Khoảng 1/3 trong số đó là tiền tài trợ, với 16% đến từ chính phủ liên bang, thường là để hỗ trợ những việc được cho là mang lại lợi ích cho toàn bộ nước Mỹ, chẳng hạn như nghiên cứu y sinh.

Ông Bloom cho biết nguyên tắc vàng cho tài chính quỹ tài trợ là các trường đại học không nên chi quá 5% tổng số quỹ tài trợ mỗi năm. Để bù đắp khoản lỗ 2 tỷ USD, trường sẽ cần tăng quỹ tài trợ thêm 40 tỷ USD.

"Không dễ gì mà kiếm ra được 40 tỷ USD", ông Bloom nói.

Và tình hình sẽ căng thẳng thêm nếu ông Trump thực hiện được lời đe dọa tước bỏ quyền miễn thuế của Harvard. Harvard có các khu học xá trên khắp khu vực Đại Boston. Bloomberg ước tính trường đã tiết kiệm được 158 triệu USD tiền thuế bất động sản vào năm 2023.

Tình hình hiện tại khiến một số sinh viên lo ngại về khả năng cuộc đối đầu này sẽ kéo dài.

"Chính phủ có thể làm nhiều hơn nữa nếu muốn tấn công Harvard. Tôi không tin họ sẽ dừng lại sau khi cắt giảm 2,2 tỷ USD", Matthew Tobin, đại diện sinh viên phụ trách học thuật của Harvard, nói.

Tobin thẳng thắn bác bỏ ý kiến cho rằng chính quyền Trump đưa ra những yêu cầu này để giúp Harvard là "vớ vẩn".

"Đó là một cuộc tấn công hoàn toàn không có thiện chí. Việc cắt giảm ngân sách liên quan đến việc ông Trump tấn công một tổ chức mà ông coi là theo xu hướng tự do, và nhằm tăng quyền kiểm soát đối với nội dung giảng dạy cũng như tư duy của sinh viên", Tobin nhận định.