Học lịch sử bằng meme, clip kiểu gen Z

Hương Uyên là VJ của Thăng Long Quy Lộ, gương mặt luôn xuất hiện trên các video của kênh. Ảnh: NVCC.

Không còn nằm trên trang sách hay chỉ ẩn mình trong dòng thời gian vội vàng chảy, những kiến thức lịch sử của Việt Nam đang được nhiều nhà sáng tạo nội dung trẻ “hồi sinh” dưới góc nhìn của gen Z.

Nhiều bạn biến lịch sử thành những video TikTok hấp dẫn, đầu tư chỉn chu về mặt hình ảnh, quay dựng, nhưng cũng có những bạn chọn cách biến những nội dung tưởng chừng khô khan trở thành loạt meme hài hước, gây cười.

Cách làm khác nhau nhưng đều chung mục đích

“Mong muốn mọi người quan tâm lịch sử nhiều hơn” là điều mà Dương Thu Hà và Vũ Trà My chia sẻ với Znews khi đề cập đến việc làm nội dung lịch sử trên mạng xã hội.

Thu Hà là người sáng lập Lịch sử dth - trang Facebook chia sẻ lịch sử lịch sử bằng meme với hơn 60.000 lượt theo dõi. Còn Trà My là thành viên của Thăng Long Quy Lộ - nhóm bạn trẻ làm video giới thiệu về lịch sử Hà Nội thông qua kênh TikTok với gần 32.000 lượt theo dõi.

Thu Hà từng là học sinh chuyên Anh - hệ chuyên không học sâu về lịch sử và hiện là sinh viên ngành truyền thông ở Australia - ngành học không liên quan lịch sử. Ảnh: NVCC.

Nói thêm về lý do làm nội dung lịch sử trên mạng, Dương Thu Hà (sinh năm 2005) cho biết cô đã tìm hiểu và yêu thích lịch sử từ lâu nhưng chưa có cơ hội chia sẻ và trao đổi với bạn bè. Một người bạn thân đã gợi ý Hà lập trang để đăng các nội dung về lịch sử. Người bạn này còn tự tin rằng những nội dung do Hà đăng sẽ có nhiều người thích.

Ngay từ khi lập trang Lịch sử dth vào cuối tháng 1/2023, Thu Hà đã xác định hướng đi của các bài viết trên trang sẽ theo kiểu hài hước, dễ thương. Cô chọn cách “chế meme” các sự kiện, nhân vật lịch sử để tạo sự vui vẻ, giúp mọi người nhớ lâu hơn, từ đó phần nào khơi gợi cảm hứng để tìm hiểu và học sâu hơn về lịch sử.

Gần một năm xây dựng trang, Thu Hà chưa dám chắc là bản thân có thể truyền cảm hứng yêu lịch sử đến mọi người, nhưng điều cô thấy rõ là thái độ của người trẻ với nhân vật lịch sử, các lãnh đạo trong thời kỳ kháng chiến đã tích cực hơn rất nhiều.

“Ít nhất thì điều mình tự tin mình đã làm được là thay đổi góc nhìn về nhân vật lịch sử của một bộ phận các bạn trẻ. Các bạn có cái nhìn gần gũi, tích cực hơn và có động lực để học tập các nhân vật lịch sử đó”, Thu Hà tự hào nói.

Khi được hỏi về ý nghĩa của cái tên Lịch sử dth, Thu Hà cho biết chữ “dth” có là viết tắt của “dễ thương” hoặc Dương Thu Hà - tên thật của cô. Đúng với mục đích ban đầu, Thu Hà mong muốn tạo ra những nội dung theo phong cách dễ thương để giúp người trẻ có cái nhìn cởi mở và có thêm hứng thú để tìm hiểu về những nhân vật, sự kiện quan trọng của đất nước.

Trong khi Thu Hà chọn cách đặt tên page theo hướng dí dỏm, gần gũi, nhóm bạn trẻ Thăng Long Quy Lộ lại có cách đặt tên kênh khá độc đáo và không kém phần ý nghĩa.

Trà My chia sẻ rằng nhiều người xem của kênh thắc mắc về cái tên Thăng Long Quy Lộ. Thực ra, cái tên này không khó hiểu như mọi người vẫn nghĩ. Thăng Long là tên gọi cũ của thành phố Hà Nội, Quy theo nghĩa Hán Việt là quay về, Lộ là con đường. Vì thế, cái tên Thăng Long Quy Lộ khi ghép lại có nghĩa là “con đường trở về với Thăng Long”.

Còn về mục đích xây dựng kênh Thăng Long Quy Lộ, Trà My cho biết từ tháng 4/2023, cả nhóm bắt đầu tạo kênh với mong muốn truyền tải những nét đẹp về văn hóa, con người và lịch sử Hà Nội đến nhiều người.

Ý tưởng tạo kênh xuất phát từ việc cả nhóm cảm thấy tò mò về những nhân vật, câu chuyện lịch sử ở Hà Nội. Vì thế, cả nhóm cùng nhau lên ý tưởng xây kênh, vừa đầu tư về mặt nội dung, hình ảnh, vừa tạo các sản phẩm mang tính độc lạ, bắt trend để người trẻ, đặc biệt là gen Z, có thể tiếp cận dễ dàng và không cảm thấy nhàm chán.

“Chúng mình hy vọng kênh này sẽ giống như một cầu nối, đưa mọi người quay trở lại với những giá trị truyền thống xưa cũ của mảnh đất Thăng Long mà ông cha đã để lại”, Trà My nói.

Nhóm Thăng Long Quy Lộ xây kênh để chia sẻ nội dung lịch sử, đầu tư các sản phẩm video chỉn chu và đồng bộ về mặt hình ảnh.

Làm content về lịch sử không hề dễ

Trong quá trình nội dung, cả Lịch sử dth và Thăng Long Quy Lộ đều gặp khó khăn trong việc tìm và xác minh các câu chuyện về lịch sử.

Mong muốn tạo ra những video “không đụng hàng”, cả nhóm Thăng Long Quy Lộ phải dành rất nhiều thời gian để tìm kiếm các câu chuyện về con người, địa điểm mang tính lịch sử tại Hà Nội.

Tìm được câu chuyện chỉ là trở ngại đầu tiên, trở ngại lớn hơn đối với cả nhóm chính là xác minh thông tin. Làm nội dung lịch sử không thể để sai sót nên cả nhóm luôn cố gắng tìm đọc nhiều nguồn tài liệu chính thống của các chuyên gia - những người từng nghiên cứu và hiểu rõ về Hà Nội xưa.

Thu Hà thậm chí còn kỳ công hơn trong khâu tìm kiếm và xác minh thông tin. Do làm page một mình, nữ sinh không có người cố vấn. Cô đành phải tự tìm các nguồn tài liệu uy tín ở Thư viện Quốc gia.

“Mình phải đảm bảo là khi đăng bài lên, nếu có người hỏi nguồn, mình sẽ trả lời được mình lấy nguồn từ đâu”, admin page Lịch sử dth nói.

Thu Hà làm nội dung lịch sử theo hướng gần gũi, gây cười và bắt trend để người trẻ dễ dàng tiếp cận.

Không dừng lại ở đó, Thu Hà còn tìm đến các địa danh, nhân chứng lịch sử để tìm hiểu thêm về những câu chuyện không có trong sách vở. Được bố mẹ ủng hộ, Hà một mình “xách balo lên và đi” đến các điểm du lịch lịch sử, di tích lịch sử, nhà lưu niệm để tìm hiểu thêm về các câu chuyện, thậm chí cô có cơ hội gặp người thân của nhân vật lịch sử, được cho xem ảnh và nghe kể thêm nhiều câu chuyện thú vị.

“Mình đi với tâm thế sẵn sàng học hỏi nên dù đi rất xa rất mệt mình vẫn không ngại. Mình đi bằng tình yêu quê hương đất nước, nhờ đó mình cảm thấy bản thân cũng trưởng thành hơn và học hỏi được nhiều điều hơn”, Thu Hà nói với Znews.

Quá trình tạo ra thành phẩm cũng không hề dễ. Ví dụ, Thu Hà làm nội dung lịch sử bằng meme nên cô phải tự mày mò cách chỉnh sửa ảnh. Bản thân cô không phải designer chuyên nghiệp nên đôi khi cô mất cả tối chỉ để làm một bức ảnh.

Nhóm Thăng Long Quy Lộ thường xuyên ghi hình trên đường phố nên gặp khó khăn với các yếu tố ngoại cảnh như giao thông, thời tiết. Ảnh: NVCC.

Nhóm Thăng Long Quy Lộ làm sản phẩm dưới dạng video nên mất nhiều thời gian để lên kịch bản, quay và làm hậu kỳ. Thông thường, cả nhóm mất một tuần để nghiên cứu nội dung, làm kịch bản. Tiếp đó, các bạn dành thêm một tuần để ghi hình và chỉnh sửa hình ảnh, video.

Các thành viên của Thăng Long Quy Lộ còn rất trẻ (22-24 tuổi) và làm vì yêu thích lịch sử nên toàn bộ dụng cụ ghi hình đều do các bạn tự chuẩn bị. Trở ngại lớn nhất của nhóm bạn khi làm nội dung là ghi hình trên đường phố.

Các yếu tố ngoại cảnh như tiếng ồn, giao thông, thời tiết gây cản trở khá nhiều. Trà My nói rằng cảnh quay đẹp hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết, “trời độ” thì được cảnh đẹp, “trời không độ” thì đành chịu và chờ cho thời tiết ổn ơn.

Áp lực nhưng cũng nhận được những điều đáng giá

Sáng tạo nội dung trên mạng xã hội luôn đi kèm với những áp lực khá lớn từ khán giả. Sau một thời gian làm nội dung, Thăng Long Quy Lộ và Lịch sử dth đều nhận ra điều đó.

Nói về những ý kiến trái chiều trên mạng xã hội, Hương Uyên, VJ của kênh Thăng Long Quy Lộ, nói rằng kênh của nhóm đôi lúc cũng xuất hiện một số ý kiến tiêu cực hoặc bình luận chê bai.

Thời gian đầu, Uyên và cả nhóm đều cảm thấy áp lực và buồn. Sau đó, cô và các bạn đều nhận ra rằng bản thân sẽ khó làm hài lòng tất cả khán giả. Vì thế, nhóm của Uyên sẽ đón nhận những bình luận mang tính góp ý, xây dựng. Còn với những bình luận ác ý, mang tính tiêu cực, cả nhóm thống nhất sẽ xóa để không ảnh hưởng đến tinh thần của mọi người.

Thu Hà cũng giống như vậy. Khi xây dựng trang Lịch sử dth, nữ sinh luôn có một nỗi sợ thường trực là nội dung mình đăng có thể gây tranh cãi. Hà cũng từng bị công kích cá nhân và bị đe dọa nhưng cô chọn cách không đáp trả, không phản ứng để tránh mọi chuyện đi quá xa.

Còn với những bình luận mang tính góp ý, Hà luôn vui vẻ đón nhận. Khi làm nội dung lịch sử, cô không tránh được những lần làm nội dung chưa hoàn toàn chính xác. Nếu được bạn đọc góp ý, cô sẽ ngay lập tức kiểm tra lại, phản hồi bạn đọc và sửa bài nếu được góp ý đúng. Thu Hà khẳng định cô sẽ không bao giờ trốn tránh điều đó.

Dù áp lực và không ít lần nhận phải những bình luận tiêu cực, nhóm Thăng Long Quy Lộ và Thu Hà vẫn luôn muốn duy trì việc sáng tạo nội dung vì các bạn nhận được nhiều điều tốt đẹp và cả những cơ hội mới.

Thu Hà xây dựng trang Lịch sử dth với mục đích phi lợi nhuận nên cô không nhận được lợi ích về mặt tài chính. Nhưng bù lại, cô có thêm những người bạn mới cũng yêu thích lịch sử, được nghe thêm nhiều câu chuyện thú vị về lịch sử và học hỏi nhiều điều từ những người bạn mới.

Còn về nhóm Thăng Long Quy Lộ, cả nhóm nhận được những lời mời hợp tác kể từ khi xây kênh. Những cơ hội hợp tác có thể chưa phải quá lớn, nhưng đó chính là động lực và sự cổ vũ rất lớn dành cho nhóm bạn trẻ.

Ngoài ra, Thăng Long Quy Lộ và Lịch sử dth đều cảm thấy tự hào khi những nội dung mình tạo ra có thể gắn kết người trẻ với các giá trị lịch sử, từ đó khơi gợi cảm hứng và tình yêu đối với lịch sử Hà Nội nói riêng và lịch sử Việt Nam nói chung.

Thời gian tới, các bạn trẻ của hai kênh nội dung này dự định tiếp tục tạo ra các sản phẩm chất lượng hơn để khán giả có thêm cơ hội tiếp cận với kiến thức lịch sử. Các sản phẩm mới có thể sẽ được xây dựng bằng những định dạng mới, đa dạng và cuốn hút hơn.

Các bạn cũng mong muốn những nội dung mình tạo ra có thể tiếp cận nhiều đối tượng, nhiều nhóm người trong xã hội, không riêng người trẻ mà cả người lớn tuổi cũng có thể vui vẻ đón nhận những sản phẩm đậm chất gen Z do gen Z tạo ra.