K-Wave đổ bộ 'đợt sóng' mới

Webtoon được ví như “đứa con lai” giữa truyện tranh và phim hoạt hình, chỉ những bộ truyện tranh mạng đầy màu sắc có thể đọc trên thiết bị di động.

Đây là phương thức giải trí từ thời THPT của Thu Trang (22 tuổi, làm việc trong lĩnh vực truyền thông tại TP.HCM). Khi rảnh rỗi, Trang đọc webtoon 2-3 lần/tuần; lần "cày" nhiều nhất kéo dài từ 22h-8h hôm sau. True Beauty (tựa Việt: Vẻ đẹp đích thực) và Marry My Husband (tựa Việt: Cô đi mà lấy chồng tôi) là 2 bộ webtoon được Trang đọc trước khi chúng chuyển thể thành phim.

"Đọc webtoon khiến tôi có cảm giác được sống trong thế giới khác để tạm quên bộn bề hiện tại. Lý do là truyện tranh kỹ thuật số có nhiều chủ đề mới lạ như trùng sinh, nhập vai, xuyên không... Tất cả đều được thể hiện bằng hình vẽ đẹp mắt; cốt truyện hấp dẫn, chứa đựng yếu tố văn hóa Hàn Quốc và triết lý cuộc sống", Trang nhận xét.

Đối với những người không sẵn sàng chi trả cho truyện giấy, đồng thời không đủ kiên nhẫn để theo dõi từng tập phim giống như Trang, webtoon có lẽ là sự lựa chọn lý tưởng.

"Cộng sinh"

Theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc, vào năm 2022, doanh thu hàng năm của nền tảng webtoon đã tăng 23% so với cùng kỳ lên 2.600 tỷ won và khối lượng xuất khẩu tăng 31,3% lên 107,6 triệu USD. Doanh thu tại Hàn Quốc của webtoon ban đầu dựa vào các giao dịch hoặc khoản thanh toán của những người muốn xem trước tập truyện mới, bởi webtoon chỉ được tải lên vài lần một tuần.

Nhìn nhận thực tế về ngành công nghiệp "hái ra tiền" ở Hàn Quốc, PGS.TS Phạm Hồng Thái, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á, cho biết sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, Internet và truyền thông xã hội đã gia tăng mức độ quan tâm của mọi người đối với lĩnh vực nội dung số, tức là quá trình sản xuất, lưu thông các sản phẩm văn hóa dựa vào thành tựu công nghệ thông tin - kỹ thuật số. Webtoon cũng không phải ngoại lệ.

Webtoon và phim ảnh dường như là 2 lĩnh vực song hành. Ảnh: Filmare/Kdrama Kings & Queens/Facebook.

Đồng quan điểm, thạc sĩ Kim Myunjoong, giảng viên ngành truyền thông chuyên nghiệp, Đại học RMIT Việt Nam, bổ sung rằng nhờ cách tiếp cận chủ động của các cổng thông tin lớn, dẫn đầu xu hướng Internet ở Hàn Quốc như Naver và Daum, webtoon đã có bước nhảy vọt và từ từ trở thành hiện tượng "gây sốt" toàn cầu.

Để làm được điều này, thạc sĩ Kim cho biết các công ty trên đã mua lại một số trang webtoon hàng đầu ở Mỹ, Canada và Nhật Bản, từ đó mở ra cơ hội gia nhập thị trường nước ngoài cho nhà sáng tạo nội dung cũng như người hâm mộ.

Mối quan hệ "cộng sinh" bền chặt giữa webtoon và phim điện ảnh, phim truyền hình được thể hiện quá rõ bằng việc nhiều webtoon nổi tiếng được chuyển thể thành phim, thậm chí ngược lại đối với một số trường hợp như My Demon (tựa Việt: Chàng quỷ của tôi) để đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của khán giả.

"Việc xem xét các webtoon nổi tiếng khi lên kế hoạch sản xuất phim điện ảnh, phim truyền hình đã trở thành thông lệ. Quá trình chuyển thể webtoon thành phim cũng là tiến trình tự nhiên, mở ra cơ hội mới cho nội dung sáng tạo hay cho tác phẩm gốc một 'đời sống mới'", thạc sĩ Kim nói với Tri Thức - Znews.

Không chỉ có mối quan hệ "win-win" với phim ảnh, ông Kim cho biết thành công của ngành công nghiệp webtoon liên quan đến sự tồn tại và phát triển của tiểu thuyết mạng. Nói cách khác, nhiều webtoon được tạo ra dựa trên tiểu thuyết mạng gốc.

Thạc sĩ Kim Myunjoong. Ảnh: NVCC.

Trong khi đó, việc sản xuất tiểu thuyết mạng không đòi hỏi quá nhiều thời gian, công sức như webtoon nên nhà văn trẻ có thể bắt đầu từ đây. Thạc sĩ Kim đánh giá nền tảng tiểu thuyết mạng dễ tiếp cận, phổ biến ở Hàn Quốc và cho phép tác giả tự do đăng tải tác phẩm. Thành công sau đó phụ thuộc thị hiếu độc giả và tài năng của tác giả.

"Thị trường webtoon vận hành theo cách biến các tác phẩm ăn khách ở phòng vé thành webtoon trong khi vẫn 'để mắt' tới thị trường tiểu thuyết mạng. Điều này giảm rủi ro khi đầu tư vào chất liệu mới, cho ra các tác phẩm đã chứng minh sức hấp dẫn, có chăng chỉ thay đổi cách thể hiện để làm mới trải nghiệm khán giả", thạc sĩ Kim nói.

Không chỉ mang lại lợi nhuận "khủng", webtoon còn góp phần truyền tải văn hóa game của Hàn Quốc nhờ vào cách xây dựng thể loại, cốt truyện. Thể loại phổ biến của webtoon là giả tưởng; motif thường thấy là nhân vật chính tham gia cuộc phiêu lưu, xây dựng sức mạnh và từng bước đánh bại kẻ phản diện. Điều này có nét tương đồng với game nên dễ đánh trúng thị hiếu giới trẻ Hàn Quốc.

Chưa dừng lại ở đó, theo thạc sĩ Kim, nhiều webtoon thành công hiện nay được chuyển thể từ tiểu thuyết mạng đã tác động đến bối cảnh văn học Hàn Quốc nói chung, thúc đẩy các trường đại học giới thiệu khóa sáng tác tiểu thuyết mạng trong chương trình viết sáng tạo của họ, đánh dấu sự thay đổi đáng kể đối với phương pháp giảng dạy văn học tại đây.

Lĩnh vực "giữ vững phong độ"

Ngoài sự phát triển vượt bậc của lĩnh vực mới là webtoon, Hallyu (làn sóng Hàn Quốc - PV) duy trì sức hút đối với âm nhạc, phim ảnh, ẩm thực, mỹ phẩm, thời trang... Bằng chứng là nhiều người trẻ đã và đang “tiêu thụ” các sản phẩm văn hóa này mỗi ngày, dù chưa từng đặt chân đến nơi sản sinh ra chúng.

Đặc biệt, lĩnh vực K-pop kéo theo sự phát triển liên ngành vẫn rất "được lòng" khán giả, theo đánh giá của chuyên gia.

Vật phẩm liên quan đến thần tượng của Nhung. Ảnh: NVCC.

Ăn hết kẹo cao su, Trang Nhung (sinh sống tại TP.HCM) xếp ngay ngắn gần 20 lọ rỗng lên kệ vì không nỡ vứt bỏ sản phẩm in hình thần tượng - nhóm nhạc nam Kpop hàng đầu thế giới BTS.

Hâm mộ BTS từ năm 2021, Nhung tranh thủ thời gian rảnh để “cày” từ bản audio, MV, vlog cá nhân cho đến show thực tế có sự xuất hiện của các thành viên, sau này thì tự tiết kiệm tiền để mua vật phẩm liên quan đến thần tượng.

Với Nhung, đây là cách giúp bản thân có cảm giác gần gũi idol, bởi thực tế là Nhung chưa đủ điều kiện tài chính để tham dự concert hoặc đặt chân đến quê hương họ.

Từ đây, thạc sĩ Kim Myunjoong càng thêm tin tưởng yếu tố then chốt thiết lập mối quan hệ gắn bó giữa fan và idol Kpop, dù hai bên thậm chí chưa từng tiếp xúc, là khả năng nghệ sĩ tạo ra một “thế giới quan” của riêng họ hoặc câu chuyện độc đáo, hấp dẫn, gây tiếng vang với người hâm mộ.

"Ví dụ, BTS đã thu hút đông đảo người theo dõi trên toàn thế giới vì âm nhạc của họ phản ánh quan điểm chân thực về cuộc sống mà người hâm mộ dễ dàng đồng cảm. Nhiều nhóm nhạc Kpop khác cũng xây dựng 'thế giới quan' đặc trưng, một phần nhờ vào các công ty giải trí Hàn Quốc vốn có chuyên gia giúp phát triển vấn đề này", thạc sĩ bày tỏ.

Những đại diện của Hàn lưu. Ảnh: The Warrior Online.

Nhún nhảy theo giai điệu sôi động của Cheer Up (2016), "tậu" album, lightstick (que phát sáng) đặc trưng của Twice, tham gia CLB chuyên cover điệu nhảy Kpop, học tiếng Hàn và có thêm động lực theo đuổi ngành Hàn Quốc học đến tận bây giờ là những gì Hallyu tác động đến Phan Thanh Nhân (24 tuổi, sinh viên Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM).

Hâm mộ Twice từ năm 2016, Nhân cho biết âm nhạc và câu chuyện đời thường của các cô gái đã tiếp thêm sức mạnh để bản thân cố gắng học tập, làm việc. Do đó, Twice là một phần quan trọng trong cuộc sống của nam sinh viên; ngay cả việc học tiếng Hàn cũng xuất phát từ mong muốn hiểu ngôn ngữ của thần tượng.

Riêng về ngành học hiện tại, việc tìm hiểu mọi khía cạnh trải dài từ lịch sử, chính trị cho đến văn hóa, xã hội Hàn Quốc càng khiến Nhân đánh giá cao tầm ảnh hưởng của Hallyu đến giới trẻ, đồng thời nhìn nhận rõ triển vọng nghề nghiệp tương lai.

"Tôi nghĩ Hàn Quốc có cách gia tăng quyền lực mềm rất tốt, mà văn hóa là nhân tố chính yếu đã in dấu trong tiềm thức thế hệ trẻ. Ví dụ, thần tượng Kpop thân thiện, tài giỏi đã khiến tôi có thiện cảm với người Hàn dù chưa có cơ hội đặt chân đến nước họ", Nhân nói.

Qua quá trình nghiên cứu, PGS.TS Phạm Hồng Thái và cộng sự cũng nhận thấy làn sóng yêu thích các sản phẩm của công nghiệp văn hóa giải trí Hàn Quốc ở nước ngoài góp phần cải thiện hình ảnh quốc gia. Điều này dẫn tới việc tin tưởng hàng hóa, dịch vụ của Hàn Quốc và cuối cùng sẽ hình thành thiện cảm đối với đất nước sản sinh ra hàng hóa, dịch vụ đó.

"Hình ảnh quốc gia trở nên tích cực hơn là nền tảng xây dựng, nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia. Đây chính là sức mạnh mềm cần thiết giúp Hàn Quốc chiếm ưu thế trong thương mại, đấu thầu và ngoại giao quốc tế", PGS.TS Thái kết luận.