Theo báo cáo gần nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), toàn cầu hiện có ít nhất 348 ca mắc viêm gan bí ẩn ở trẻ em. Ngay từ khi những ca bệnh đầu tiên xuất hiện, điều khiến các chuyên gia y tế chú ý tới dịch bệnh này đó là thủ phạm không phải những virus viêm gan thông thường hay bất kỳ nguồn rõ ràng nào khác.
Sau đó, các nhà khoa học bắt đầu đổ dồn sự chú ý vào virus adeno - loại được tìm thấy trong số lượng lớn bệnh nhi. Nhưng đó chưa phải là câu trả lời cuối cùng. Bởi còn quá nhiều lỗ hổng để kết luận nguyên nhân gây viêm gan bí ẩn là adeno.
Sau hơn một tháng phát hiện ca bệnh đầu tiên, một lần nữa, những manh mối khiến các nhà khoa học chuyển hướng sang nghi phạm mới. Đó là giả thuyết viêm gan bí ẩn là triệu chứng của Covid-19 kéo dài.
Mối liên hệ giữa Covid-19 và viêm gan bí ẩn
Theo CBC Canada, giữa tháng 5, các chuyên gia tại Mỹ công bố phát hiện trên tạp chí Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition về dữ liệu phân tích một bé gái 3 tuổi mắc viêm gan bí ẩn. Em bé bị suy gan cấp tính vài tuần sau khi khỏi Covid-19 thể nhẹ.
Tiến sĩ Anna Peters, bác sĩ tiêu hóa nhi tại Trung tâm Y tế Bệnh viện Nhi Cincinnati, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Em bé này có kết quả sinh thiết gan và xét nghiệm máu phù hợp với một loại viêm gan tự miễn dịch có thể được kích hoạt do nhiễm nCoV”. Bà cho rằng không thể chứng minh Covid-19 trực tiếp gây viêm gan trong trường hợp này, song, có thể virus đã kích hoạt “phản ứng miễn dịch bất thường”, sau đó tấn công gan.
 |
| Nhiều trẻ em, trong đó có những bé sơ sinh, rơi vào nguy kịch vì mắc viêm gan bí ẩn. Ảnh: The Financial Express. |
"Tôi nghĩ điều quan trọng là các bác sĩ cần hiểu đây là tình trạng hiếm gặp có thể xảy ra trong hoặc sau khi mắc Covid-19. Chúng ta cần xét nghiệm gan ở những bệnh nhân không khỏi hoàn toàn. Phụ huynh cũng không nên quá hoảng sợ mà hãy gặp các bác sĩ nhi nếu con bị ốm. Chẩn đoán và điều trị kịp thời là chìa khóa giúp trẻ hồi phục”, TS Anna nói thêm.
Tác giả của nghiên cứu cũng cho biết em bé trong trường hợp này đã khỏi bệnh sau thời gian điều trị, không cần ghép gan. Song, tình trạng này có thể xảy ra tương tự ở những ca bệnh được báo cáo tại Anh và nhiều nước khác.
Tiến sĩ, bác sĩ người Israel, Yael Mozer Glassberg, từng trả lời phỏng vấn của CBC News về việc Trung tâm Y tế Trẻ em Schneider nơi bà đang làm việc đã điều trị ít nhất 8 ca nhi bị viêm gan không rõ nguyên nhân từ tháng 2/2021. Đây là thời điểm trước khi WHO nhận được cảnh báo về làn sóng dịch bệnh này (tháng 10/2021).
Khi phân tích những trường hợp này, điểm chung duy nhất là cả 8 trẻ đều có tiền sử mắc Covid-19. Họ xác định điều này thông qua xét nghiệm huyết thanh và hỏi tiền sử bệnh từ người thân. Không trẻ nào dương tính với virus adeno.
Một kết quả nghiên cứu cũng khiến giới chuyên gia thế giới chú ý đó là phát hiện từ các nhà khoa học Ấn Độ. Nghiên cứu của họ đánh giá liệu Covid-19 có thể gây ra hàng chục ca viêm gan bí ẩn không rõ nguyên nhân ở trẻ em miền Trung Ấn Độ từ tháng 4 đến tháng 7/2021 hay không. Các tác giả đánh giá 475 trẻ em có kết quả dương tính với nCoV trên khắp Ấn Độ. Trong đó, 47 em bị viêm gan nặng.
Đặc biệt, 10 trẻ mắc hội chứng viêm đa hệ (MIS-C) nên đã được loại trừ. 37 trường hợp còn lại được xếp vào nhóm bệnh viêm gan liên quan ở trẻ mắc Covid-19 (CAH-C).
PGS.TS Sumit Rawat, Trường Cao đẳng Y tế Bundelkhand ở Madhya Pradesh, Ấn Độ, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: "Yếu tố phổ biến mà chúng tôi phát hiện là tất cả trẻ đều nhiễm hoặc có tiền sử mắc Covid-19. Chúng tôi đã thực hiện xét nghiệm kháng thể tìm nCoV ở những trẻ này. Tất cả đều có kháng thể".
Các nhà nghiên cứu Ấn Độ cũng tìm kiếm các nguyên nhân phổ biến khác đằng sau 37 trường hợp viêm gan cấp tính nặng như virus viêm gan A, C, E và nhiều bệnh khác như virus varicella-zoster, herpes và cytomegalovirus (CMV). Nhưng họ không tìm thấy gì có thể giải thích hợp lý cho các triệu chứng.
17 mẫu được phân tích và chỉ 3 trường hợp dương tính với adeno - cho thấy chứng cứ rất mong manh. Theo PGS.TS Sumit Rawat, để chứng minh Covid-19 gây ra viêm gan bí ẩn cần rất nhiều thời gian. Ông cho rằng gợi ý quan trọng nhất trong thời điểm này là các ca viêm gan bí ẩn dường như giảm xuống khi Covid-19 ngừng lây lan. Nhưng mỗi khi làn sóng Covid-19 tăng lên, số ca mắc viêm gan bí ẩn cũng tăng theo.
 |
| Adeno là nghi phạm hàng đầu mà các chuyên gia cho rằng có thể gây ra làn sóng viêm gan bí ẩn. Ảnh: BSIP/Universal Images Group. |
Adenovirus vẫn là giả thuyết hàng đầu tại Anh
Tiến sĩ Philippa Easterbrook, nhà khoa học hàng đầu của WHO, cho biết bà đã thay đổi quan điểm sau khi một số giả thuyết hợp lý hơn về nghi phạm gây viêm gan bí ẩn do Cơ quan An ninh Y tế Vương Quốc Anh đưa ra.
"Các giả thuyết hàng đầu vẫn liên quan virus adeno, nhưng tôi nghĩ cũng rất đáng cân nhắc vai trò của Covid-19 như bệnh đồng nhiễm hoặc tiền đề gây ra tình trạng này", vị chuyên gia nói.
Tại Anh, hơn 170 ca bệnh đã được ghi nhận ở trẻ em dưới 16 tuổi từ ngày 1/1 đến nay. 11 trẻ cần phải ghép gan. Khoảng 70% có kết quả dương tính với virus adeno và dưới 20% dương tính với nCoV.
Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA) cũng đang làm các xét nghiệm huyết thanh, để xem liệu những mẫu bệnh phẩm có chứa kháng thể từ lần mắc Covid-19 trước đó hay không. Tại châu Âu, theo báo cáo của ECDC, 74% mẫu bệnh phẩm được xét nghiệm có kháng thể nCoV.
Các chuyên gia tại Anh đang nghiên cứu nhiều giả thuyết gây viêm gan bí ẩn. Có thể là do trẻ nhiễm virus adeno thông thường nhưng bệnh nặng bất thường do không tiếp xúc virus trong đại dịch. Hoặc đây là đợt nhiễm trùng đặc biệt lớn khiến biến chứng hiếm gặp trở nên phổ biến. Giả thuyết khác cho rằng viêm gan là phản ứng của cơ thể khi trẻ đồng nhiễm nCoV với adeno hoặc là một di chứng hậu Covid-19.
Tiến sĩ Jordan Feld, Phòng khám Gan Bệnh viện Tây Toronto, Canada, nhấn mạnh virus adeno có thể gây bệnh nhẹ cho nhiều người, song, vẫn có trường hợp một nhóm nhỏ trở nặng. Điều này tương tự tình trạng một số người mắc Covid-19 không triệu chứng nhưng số khác rơi vào nguy kịch.
