Lãnh đạo tòa án có bị xử lý hình sự khi tha tù sớm cho Phan Sào Nam?

Liên quan việc Phan Sào Nam được tha tù trước thời hạn, VKSND Cấp cao tại Hà Nội đã có kháng nghị, yêu cầu xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy bỏ quyết định này do phát hiện nhiều sai phạm trong quá trình ban hành quyết định tha tù trước thời hạn.

Nếu kháng nghị được chấp thuận, lãnh đạo TAND tỉnh Quảng Ninh cùng những người liên quan sẽ bị xử lý như thế nào?

Luật sư Trần Tuấn Anh - Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch

Căn cứ Điều 368 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, TAND tỉnh Quảng Ninh khi ra quyết định tha tù trước thời hạn, cần trải qua quy trình như sau:

Đầu tiên, trại giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an tỉnh Quảng Ninh lập hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn để chuyển cho VKSND, TAND tỉnh Quảng Ninh. Trong 15 ngày từ ngày nhận hồ sơ, VKSND tỉnh Quảng Ninh ra văn bản thể hiện quan điểm về việc đề nghị tha tù trước thời hạn.

Sau đó, tại phiên họp của Hội đồng xét tha tù do Chánh án TAND tỉnh Quảng Ninh làm chủ tịch, kiểm sát viên tham dự sẽ trình bày quan điểm của VKS về việc đề nghị xét tha tù và việc tuân thủ pháp luật trong việc xét, quyết định tha tù trước thời hạn. Trên căn cứ đó, TAND tỉnh Quảng Ninh sẽ quyết định có ban hành quyết định tha tù trước thời hạn hay không.

VKSND Cấp cao tại Hà Nội đã có kháng nghị, yêu cầu xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy bỏ quyết định cho Phan Sào Nam tha tù trước thời hạn. Ảnh: Việt Linh.

Đối với trường hợp này, Cơ quan Điều tra VKSND Tối cao có thể vào cuộc nếu nhận thấy dấu hiệu xâm phạm hoạt động tư pháp và sẽ làm rõ các yếu tố lỗi, động cơ, mục đích và trách nhiệm của từng cá nhân thuộc các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Quảng Ninh, từ đó đưa ra quyết định có khởi tố vụ án hình sự hay không.

Về tội Ra quyết định trái pháp luật, Điều 371 Bộ luật Hình sự 2015 quy định người nào có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật, gây thiệt hại về tài sản hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, các tổ chức, cá nhân và không thuộc các trường hợp đặc biệt theo luật định sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ tới 3 năm hoặc đối diện mức án tối đa 12 năm tù.

Để hành vi cấu thành tội phạm, trước tiên, chủ thể thực hiện hành vi phải là người có thẩm quyền trong hoạt động truy tố, xét xử, thi hành án. Về mặt chủ quan, cần chứng minh được người phạm tội là do cố ý, biết rõ hành vi là trái pháp luật và nhận thức được hậu quả có thể gây ra những vấn cố tình thực hiện.

Về mặt hậu quả, cơ quan điều tra cần chứng minh được việc ra quyết định tha tù trước thời hạn đã gây thiệt hại về tài sản hoặc xâm phạm nghiêm trọng đến lợi ích Nhà nước, quyền lợi hợp pháp của tổ chức, công dân, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội, làm ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án, xâm phạm đến hoạt động bình thường của các cơ quan tiến hành tố tụng.

Với trường hợp người ra quyết định trái pháp luật do làm theo chỉ thị của cấp trên, họ vẫn có thể bị xử lý hình sự về tội Ra quyết định trái pháp luật. Người ra lệnh có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, Nhận hối lộ (nếu nhận tiền của bị cáo) hoặc đồng phạm với người ra quyết định trái pháp luật.