Mới đây, hàng loạt giải thưởng Nobel về Sinh lý học/Y học, Vật lý, Hóa học hay Văn học đã được công bố. Chủ nhân các giải Nobel Kinh tế và Hòa bình cũng sẽ được công bố trong tuần tới.
Năm nay, người thắng giải sẽ được nhận huy chương, bằng khen cá nhân và giải thưởng tiền mặt khoảng 1,1 triệu USD. Giải Nobel được thành lập bởi Alfred Nobel vào năm 1901, trước đây từng trao cho Albert Einstein, Marie Curie và Mục sư Martin Luther King Jr.
Dưới đây là danh sách tất cả người chiến thắng năm nay.
Sinh lý học/Y học
Victor Ambros và Gary Ruvkun là 2 nhà khoa học được trao giải Nobel Sinh lý học/Y học năm 2024 vì khám phá ra microRNA, một loại phân tử nhỏ thiết yếu cho điều hòa gene.
 |
| Chân dung 2 nhà khoa học được trao giải Nobel Sinh lý học/Y học 2024. Ảnh: New York Times. |
Nghiên cứu này đã tìm ra cách các microRNA ảnh hưởng đến tế bào và góp phần gây ra các vấn đề sức khỏe như ung thư, bệnh tim. Từ nghiên cứu này, các nhà khoa học có thể sớm phát triển phương pháp điều trị mới đối với các bệnh phức tạp.
Công trình của Ambros và Ruvkun bắt đầu vào những năm 1990 khi họ nghiên cứu giun tròn, từ đó tìm ra mối quan hệ phức tạp giữa các gene cụ thể và vai trò điều chỉnh của microRNA. Khám phá này cho thấy microRNA có thể liên kết với mRNA, giúp ảnh hưởng đến sản xuất protein quan trọng cho chức năng tế bào.
Những phát hiện của họ, được công bố trên Cell vào năm 1993, đã mở ra những con đường mới để hiểu về giao tiếp di truyền trong tế bào.
Thomas Perlmann, Tổng thư ký của Ủy ban Nobel về Sinh lý học/Y học, đánh giá công trình nghiên cứu của họ tạo nền tảng cơ bản cho nền sinh lý học.
Vật lý
John J. Hopfield và Geoffrey E. Hinton là 2 nhà khoa học được trao giải Nobel Vật lý năm 2024 với nghiên cứu sử dụng các khái niệm vật lý thống kê trong việc phát triển mạng lưới thần kinh nhân tạo. Hệ thống này đóng vai trò cơ bản trong khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo bằng cách cho phép máy tìm, nhận ra các mẫu trong các bộ dữ liệu cực lớn.
 |
| John J. Hopfield và Geoffrey E. Hinton là 2 nhà khoa học được trao giải Nobel Vật lý năm 2024. Ảnh: CBS News. |
Tại họp báo, bà Ellen Moons, Chủ tịch của Ủy ban Nobel về Vật lý, cho hay những mạng lưới thần kinh nhân tạo này được sử dụng để thúc đẩy nghiên cứu trong các chủ đề vật lý đa dạng như vật lý hạt, khoa học vật liệu và vật lý thiên văn. Chúng cũng quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, chẳng hạn trong nhận dạng khuôn mặt và dịch thuật ngôn ngữ.
Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo sự tiến bộ công nghệ mạnh mẽ luôn đi kèm với những rủi ro.
"Khoa học máy tính mang lại lợi ích rất lớn. Dù vậy, sự phát triển nhanh chóng của nó cũng làm dấy lên những lo ngại về tương lai của con người. Chúng ta cần có trách nhiệm sử dụng công nghệ mới này an toàn và có đạo đức để mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại", bà nói.
Hóa học
Ở lĩnh vực Hóa học, David Baker, Demis Hassabis và John Jumper là 3 nhà khoa học được vinh danh cho giải Nobel năm nay với công trình dự đoán, thiết kế cấu trúc của protein.
 |
| Ba nhà khoa học chiến thắng giải Nobel Hóa học năm nay đều có những nghiên cứu rất nổi bật về cấu trúc protein. Ảnh: Millennium Post. |
Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, ông Baker đã thành công với kỳ tích gần như không thể là xây dựng các loại protein hoàn toàn mới. Trong khi đó, 2 nhà khoa học còn lại là Hassabis và Jumper đã phát triển một mô hình AI để giải quyết một vấn đề kéo dài 50 năm: Dự đoán cấu trúc phức tạp của protein.
Văn học
Han Kang đã được trao giải Nobel Văn học nhờ ngòi bút đậm chất thơ miêu tả những tổn thương lịch sử, hiện thực tàn khốc và sự mong manh của cuộc sống nhân loại.
Bà là nữ tác giả đầu tiên người châu Á đoạt giải Nobel Văn học, cũng là người Hàn Quốc đầu tiên được trao giải này.
Bà Han được biết đến với các tác phẩm như The Vegetarian - đoạt giải Booker Quốc tế năm 2016, The White Book, Human Acts và Greek Lessons.
Nữ nhà văn đã có tuổi nghề hơn hơn 30 năm. The Vegetarian là tiểu thuyết đầu tiên của bà được dịch sang tiếng Anh vào năm 2015, được nhiều người hoan nghênh và chú ý rộng rãi.
"Văn của Han Kang vừa trữ tình, vừa mãnh liệt", Anna-Karin Palm, một thành viên trong Ủy ban Nobel về Văn học, nhận xét.
Người này cho hay những tác phẩm của bà Han có sự kết nối về chủ đề. Điều đặc biệt là bà có một sự biến đổi phong cách rất lớn qua từng cuốn sách, giúp mỗi tác phẩm trở thành một khía cạnh mới mở rộng những chủ đề đích.
Sách về nghề giáo
Nếu độc giả có hứng thú với nghề giáo - một nghề nghiệp đặc biệt và đang trải qua những biến động lớn, mục Giáo dục giới thiệu một số lựa chọn:
Xin được nói thẳng (GS Hoàng Tụy) và Ước vọng cho học đường (GS Huỳnh Như Phương): Cuốn sách của hai nhà giáo tiên phong tại Việt Nam với nhiều suy nghĩ và những trăn trở của hai ông về tương lai nền giáo dục nước nhà.
Nghề giáo qua các tác phẩm thiếu nhi nổi tiếng: Tình thầy trò trong các tác phẩm văn chương nổi tiếng khiến độc giả cảm động bởi các nhân vật đã làm được những việc lớn lao, vượt xa chức trách của một giáo viên.
