Cảnh khó tin ở giữa lòng Paris

Hàng dài du khách chờ vào Bảo tàng Louvre (Paris) dưới mái vòm kính biểu tượng, trong bối cảnh bảo tàng đối mặt với áp lực quá tải ngày 23/1/2025. Ảnh: Gonzalo Fuentes/Reuters.

Sáng 16/6, một hình ảnh khó tưởng đã diễn ra ở bảo tàng Lourve: nơi lưu giữ các kiệt tác của Leonardo da Vinci và hàng nghìn năm di sản nhân loại bất ngờ tạm ngưng hoạt động bởi chính những người có nhiệm vụ chào đón công chúng vào bên trong.

“Cô ấy cũng cần nghỉ một ngày chứ”, Kevin Ward (62 tuổi, Milwaukee, Mỹ) nửa đùa nửa thật khi nói về Mona Lisa, tác phẩm danh giá đang được đặt tại bảo tàng này.

Nhưng đằng sau câu nói hóm hỉnh ấy là thực tế u ám rằng Louvre đang rơi vào khủng hoảng nội tại, CNN đưa tin.

Cuộc đình công bất ngờ

Cuộc đình công nổ ra bất ngờ trong một cuộc họp nội bộ cùng ngày. Các nhân viên phòng trưng bày, bán vé và bảo vệ từ chối nhận ca, phản đối tình trạng quá tải, thiếu nhân sự trầm trọng và điều kiện làm việc bị đánh giá là “không thể chấp nhận”.

Không chỉ là một cuộc đình công, đây còn là tín hiệu rõ ràng nhất cho thấy một thực tế đáng báo động. Louvre, giống như "thành phố nổi" Venice (Italy) hay thành cổ Acropolis (Hy Lạp), đang trở thành nạn nhân của chính sức hút toàn cầu mà nó sở hữu.

Với 8,7 triệu lượt khách trong năm 2024 – gấp đôi khả năng thiết kế ban đầu, bảo tàng danh giá này đang oằn mình giữa tham vọng và thực tế. Hành lang chật chội, nhà vệ sinh hạn chế, khu nghỉ chân thiếu thốn và hiệu ứng nhà kính từ kim tự tháp kính khiến mùa hè trở thành cực hình.

Một bản báo cáo nội bộ bị rò rỉ cho thấy Chủ tịch bảo tàng Louvre, Laurence des Cars, cũng phải thừa nhận nhiều khu vực “không còn chống thấm nước”, các biến động nhiệt đe dọa tác phẩm và trải nghiệm của du khách đang “xuống cấp nghiêm trọng”.

"Đây không chỉ là cuộc khủng hoảng của nghệ thuật, mà là của những con người giữ lấy nghệ thuật”, Sarah Sefian, đại diện công đoàn CGT-Culture, chia sẻ với CNN.

Du khách từ nhiều nơi bị kẹt dưới mái kính kim tự tháp của kiến trúc sư I.M. Pei, không có thông báo chính thức hay lời giải thích rõ ràng. Với nhiều người, việc Louvre đóng cửa đột ngột mà không thông báo trước là điều hiếm gặp. Trong quá khứ, bảo tàng chỉ từng đóng cửa trong chiến tranh, đại dịch và một số cuộc đình công, gần nhất là năm 2019 vì tình trạng quá tải.

Bên cạnh các tác phẩm điêu khắc và hội họa châu Âu nổi tiếng, Bảo tàng Louvre còn sở hữu bộ sưu tập ấn tượng về cổ vật Ai Cập, Cận Đông và nghệ thuật Hồi giáo. Ảnh: Takashi Images/Shutterstock.

Mona Lisa và nỗi mệt mỏi thường nhật

Tâm điểm của bảo tàng vẫn là nàng Mona Lisa. Mỗi ngày, khoảng 20.000 du khách chen chúc vào Salle des États chỉ để chụp một tấm selfie với bức chân dung nổi tiếng. Tác phẩm trở thành phông nền cho điện thoại, cho cái cúi đầu vội vã, cho những khuỷu tay chen lấn và cái nhìn lướt qua.

Những tác phẩm của Veronese, Titian bị lãng quên ở hai bên tường. Sự ngưỡng mộ nhường chỗ cho tính biểu tượng. Biểu tượng thì rực rỡ, nhưng cũng có thể làm lu mờ mọi thứ khác.

“Bạn không thấy tranh. Bạn chỉ thấy điện thoại, khuỷu tay và hơi nóng. Rồi bị đẩy đi”, Ji-Hyun Park, du khách từ Seoul (Hàn Quốc), mô tả.

Cách đây chỉ vài tháng, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron công bố kế hoạch Phục Hưng Louvre (Louvre New Renaissance) kéo dài một thập kỷ nhằm giải quyết các vấn đề đang diễn ra tại bảo tàng, từ tình trạng thấm dột, biến động nhiệt độ đe dọa đến tác phẩm nghệ thuật, cơ sở vật chất lạc hậu, cho đến lưu lượng khách vượt xa giới hạn thiết kế.

Trong đó, Mona Lisa sẽ có phòng trưng bày riêng với hệ thống vào cửa theo giờ. Một cổng vào mới bên bờ sông Seine cũng dự kiến mở vào năm 2031 để giảm áp lực tại khu vực kim tự tháp.

“Tác phẩm cần được trưng bày và giới thiệu tương xứng với giá trị của nó”, Tổng thống Pháp Macron tuyên bố vào tháng 1.

Khoảng 20.000 người ghé thăm Bảo tàng Louvre mỗi ngày để chiêm ngưỡng bức tranh Mona Lisa. Ảnh: Grzegorz Czapski/Alamy.

Chi phí cải tạo ước tính khoảng 700-800 triệu euro, dự kiến lấy từ nguồn thu vé, tài trợ tư nhân, ngân sách nhà nước và quyền khai thác thương hiệu từ chi nhánh Louvre Abu Dhabi. Giá vé cho khách không thuộc Liên minh châu Âu (EU) cũng sẽ tăng trong năm nay.

Tuy nhiên, với những nhân viên việc mỗi ngày dưới mái vòm lịch sử này, tương lai ấy vẫn quá xa vời.

Khác với Nhà thờ Đức Bà Paris hay Trung tâm Pompidou đều đang trong quá trình cải tạo quy mô lớn dưới sự bảo trợ của nhà nước, Louvre lại đang mắc kẹt trong tình trạng lưng chừng, không đủ kinh phí cũng chẳng đủ năng lực vận hành.

Tổng thống Macron từng chọn bảo tàng này làm nơi phát biểu chiến thắng bầu cử năm 2017 và đưa bảo tàng trở thành tâm điểm truyền thông trong Olympic Paris 2024. Nhưng trong thời điểm hiện tại, biểu tượng văn hóa lớn nhất nước Pháp đang đứng giữa ngã rẽ: được tái sinh, hoặc tiếp tục quá tải trong tình trạng không bền vững.