Lúng túng dạy học với ChatGPT

Tại Đại học Công thương TP.HCM, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giảng dạy được thúc đẩy. Tiến sĩ, giảng viên chính Phùng Văn Bảo, Trưởng bộ môn Khoa học Dữ liệu, khoa Công nghệ thông tin, cho biết nhà trường đã tổ chức các đợt tập huấn AI từ đầu năm học. Đến nay, khả năng sử dụng công cụ của giảng viên tương đối đồng đều.

“Chúng tôi ứng dụng AI trong nhiều khía cạnh công việc như hỗ trợ soạn thảo giáo án, đề cương học phần, hỗ trợ xây dựng các đề thi, đề kiểm tra, cải tiến chương trình đào tạo…”, thầy Bảo nói với Tri Thức - Znews, cho biết nhờ AI mà tiết kiệm được thời gian và nâng cao năng suất, hiệu quả công việc.

Trường học làm gì với AI?

Tại hội thảo Phát triển năng lực trí tuệ nhân tạo cho người học, PGS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết trong 2 năm qua, trường cũng đã triển khai nhiều hoạt động liên quan.

Trong đó, trường xây dựng khung năng lực AI dành cho người học, gắn với UNESCO và các khuyến nghị quốc tế.

Bên cạnh đó, trường phát triển các mô-đun đào tạo về AI trong giảng dạy, nghiên cứu và nghề nghiệp, hướng đến sinh viên các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

Ngoài ra, trường cũng tổ chức các chuỗi hội thảo, diễn đàn và chương trình hợp tác với doanh nghiệp, nghiên cứu và tổ chức quốc tế như Meta, UNESCO, GIZ… nhằm thúc đẩy, thể hiện nỗ lực của trường trong việc kết nối tri thức nhân văn với công nghệ.

AI trở thành công cụ hỗ trợ học tập cho sinh viên ở đa lĩnh vực. Ảnh: Phương Lâm.

Trong khi đó, tại Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH), việc ứng dụng AI được triển khai đồng bộ trong toàn bộ hoạt động đào tạo.

Hiện, nhà trường đã triển khai một số học phần cụ thể về AI trong chương trình đào tạo, đặc biệt là học phần Trí tuệ nhân tạo ứng dụng, không chỉ các ngành đặc thù về công nghệ - kỹ thuật mà ở hơn 60 ngành học ở các lĩnh vực khác như kinh tế - quản trị, truyền thông - thiết kế - nghệ thuật và kể cả là khoa học sức khỏe.

ThS Nguyễn Thị Xuân Dung, Giám đốc Trung tâm truyền thông của HUTECH, cho biết trường hướng đến trang bị cho sinh viên năng lực số và các kiến thức nền tảng về khoa học dữ liệu, đạo đức trong sử dụng trí tuệ nhân tạo, ứng dụng AI vào giải quyết các bài toán thực tiễn…

Năng lực này sẽ được các sinh viên tiếp tục phát triển trong các học phần tiếp theo, cập nhật các xu hướng công nghệ mới nhất và đảm nhiệm tốt mảng nghề nghiệp của mình.

Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) cũng đang tích cực đưa AI vào hoạt động đào tạo, giảng dạy và xây dựng học liệu số. Trong năm 2025, nhà trường đã tổ chức tập huấn chuyên đề về ứng dụng AI cho hơn 100 giảng viên từ 14 khoa và các đơn vị trực thuộc.

Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Hải, Phó hiệu trưởng nhà trường, đây là bước đi nhằm nâng cao năng lực số cho đội ngũ giảng viên, thúc đẩy đổi mới phương pháp đào tạo và khẳng định vai trò tiên phong của trường trong chuyển đổi số giáo dục đại học.

AI đặt ra nhiều thách thức về cách dạy và học ở môi trường đại học. Ảnh: Pexels.

Lúng túng

AI mở ra một kỷ nguyên học tập mới khi cả giảng viên và sinh viên có thể tìm kiếm thông tin và nghiên cứu bằng các công cụ như ChatGPT chỉ trong vài phút. Nhưng chính điều đó cũng đang đặt ra thách thức về phương pháp dạy và cách học trong nhà trường.

Bàn về vấn đề này, TS Phùng Văn Bảo cho rằng giảng viên phải đặc biệt lưu ý về vấn đề đạo đức và liêm chính học thuật khi ứng dụng AI trong nghiên cứu khoa học. Tương tự sinh viên, nếu bị phát hiện vi phạm liêm chính học thuật, nhà trường có những chế tài xử lý rõ ràng.

Còn trong một báo cáo trình bày tại hội thảo về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục, Tiến sĩ Lê Quang Minh, Phó viện trưởng Viện Công nghệ thông tin (Đại học Quốc gia Hà Nội) từng phân tích thực trạng và những thách thức liên quan đến liêm chính học thuật khi sử dụng AI trong giảng dạy và nghiên cứu.

Khảo sát được thực hiện với 85 giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội cho thấy phần lớn đánh giá tích cực về hiệu quả của AI, đặc biệt trong việc chuẩn bị bài giảng, tìm kiếm tài liệu và thiết kế kiểm tra. Tuy nhiên, khả năng cá nhân hóa nội dung học tập và tăng cường tương tác với sinh viên vẫn còn hạn chế.

Một sinh viên sử dụng Chat GPT thực hiện bài tập. Ảnh: Hạ Linh.

Kết quả khảo sát cũng chỉ ra nhiều thách thức như thiếu kỹ năng sử dụng, thiếu thời gian, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ và sự hỗ trợ chưa đủ từ phía nhà trường. Đáng chú ý, 88,2% giảng viên bày tỏ lo ngại sinh viên phụ thuộc vào AI, trong khi 82,4% quan ngại về đạo đức học thuật và quyền tác giả.

Báo cáo của TS Minh cũng cảnh báo các nguy cơ liên quan đến đạo văn, gian lận học thuật, cùng những vấn đề về thiên vị thuật toán, tính minh bạch và quyền riêng tư.

Từ đó, ông kiến nghị cần tăng cường đào tạo kỹ năng sử dụng AI cho giảng viên và sinh viên, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, cung cấp tài khoản AI chuyên dụng, đồng thời ban hành quy định đạo đức rõ ràng trong ứng dụng công nghệ này.

Trong khi đó, một giảng viên tại một trường đại học đào tạo về luật ở TP.HCM cho biết việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy tại trường hiện vẫn đang ở “vùng xám” khi lãnh đạo nhà trường khuyến khích, nhưng nhiều giảng viên còn dè dặt.

Các cuộc họp, trao đổi xoay quanh AI diễn ra thường xuyên, song chưa có hướng dẫn chính thức, khiến việc triển khai còn nhiều lúng túng. Hơn nữa, nhiều giảng viên e ngại AI có thể ảnh hưởng khả năng tư duy của sinh viên, nguy hiểm hơn là ảnh hưởng đến tính liêm chính học thuật.

Theo giảng viên này, AI giúp ích trong việc chuẩn bị slide bài giảng hay tóm tắt tài liệu nước ngoài, song cũng đặt ra thách thức lớn bởi sinh viên có thể dễ dàng dùng công cụ này để làm tiểu luận hoặc tìm câu trả lời chỉ trong vài giây, buộc giảng viên phải đổi mới cách dạy và cách đánh giá.

Thay vì giao bài viết, trong năm học này, giảng viên này đã chuyển sang hình thức đánh giá mới là cho sinh viên thuyết trình nhóm và phản biện chéo để kiểm tra khả năng hiểu bài, kỹ năng diễn đạt và tư duy phản biện. Bài toán không còn là “nên hay không nên dùng”, mà là dùng thế nào cho đúng.

“Làm nghề luật không chỉ đọc luật mà phải hiểu thị trường, hiểu tâm lý khách hàng và dự đoán rủi ro pháp lý. Những điều đó AI chưa thể thay thế, con người vẫn là trung tâm trong giáo dục và nghề nghiệp”, giảng viên này khẳng định.