Lý do không ngờ bệnh ung thư được gọi là 'cancer' trong tiếng Anh

Thế giới ghi nhận hàng chục triệu người mắc ung thư mỗi năm. Ảnh: Shutterstock.

Một trong những mô tả đầu tiên về người mắc bệnh ung thư đã có từ thế kỷ 4 trước Công nguyên. Người mắc bệnh là Satyrus - bạo chúa của thành phố Heracleia trên Biển Đen.

Tế bào ung thư của ông phát triển ở vùng háng và bìu tinh hoàn. Khi các tế bào bắt đầu lan rộng, ông không thể ngủ nổi và lên cơn co giật.

Bệnh ung thư phát triển ở vùng đó nên không thể phẫu thuật và cũng không loại thuốc nào đủ mạnh để giảm đau. Các bác sĩ cũng bất lực vì không thể chữa bệnh cho Satyrus.

Cuối cùng, căn bệnh ung thư cướp đi mạng sống của ông ở tuổi 65.

Đặt tên bệnh theo con cua

Trong thời kỳ này, ung thư bắt đầu được biết đến rộng rãi. Ở cuối thế kỷ 5 hoặc đầu thế kỷ 4 trước Công nguyên, một văn bản tên là Diseases of Women mô tả về ung thư như sau:

"Các khối u cứng hình thành, những căn bệnh ung thư tiềm ẩn phát triển. Các cơn đau dâng lên từ vùng ngực của bệnh nhân đến cổ họng và xung quanh xương bả vai. Những bệnh nhân trở nên gầy gò, nhịp thở giảm, mất khứu giác...".

Khái niệm "cancer" (ung thư) cũng xuất hiện trong thời đại này. Cụ thể, vào cuối thế kỷ 5, đầu thế kỷ 4 trước Công nguyên, các bác sĩ sử dụng từ "karkinos" (nghĩa là "cua" trong tiếng Hy Lạp cổ) để mô tả các khối u ác tính.

Tế bào ung thư có các "chân" giống con cua nên nhiều bác sĩ gọi ung thư là "cancer". Ảnh: Stocktrek Images.

Sau này, các bác sĩ nói tiếng Latin cũng dùng từ "cancer" để nói về căn bệnh này. Điều đặc biệt là cancer trong tiếng Latin cũng có nghĩa là con cua.

Từ thời xa xưa, mọi người đã thắc mắc vì sao bác sĩ lại đặt tên bệnh ung thư theo tên một con vật. Theo The Conversation, một số người giải thích rằng cua là động vật hung dữ, cũng giống như ung thư là một loại bệnh rất hung hãn, nguy hiểm.

Một số người khác lại giải thích rằng con cua có thể dùng càng để kẹp vào cơ thể người và rất khó để gỡ ra, cũng giống như bệnh ung thư rất khó để loại bỏ một khi các tế bào đã phát triển.

Thậm chí, một số ý kiến cho rằng bệnh ung thư được đặt tên theo con cua vì khối u có hình dạng giống con vật này.

Trong cuốn A Method of Medicine to Glaucon, bác sĩ Galen so sánh hình dạng của khối u với hình dạng của một con cua, cụ thể như sau: "Chúng ta thường thấy vùng ngực có một khối u giống hệt con cua. Con vật đó có chân ở hai bên cơ thể, căn bệnh này cũng vậy, các mạch máu sưng tấy cũng giãn nở ra hai bên, tạo thành hình dạng giống như con cua".

Về nguyên nhân gây ung thư, hàng loạt quan điểm được đưa ra nhưng không phải ai cũng đồng tình.

Theo lý thuyết y học cổ xưa, cơ thể người có 4 chất dịch là máu, mật vàng, đờm và mật đen. 4 chất dịch này cần phải ở trạng thái cân bằng, nếu không con người sẽ bị bệnh. Và người xưa tin rằng việc thừa mật đen chính là lý do khiến con người mắc ung thư.

Bác sĩ Erasistratus (315-240 trước Công nguyên) không đồng ý với quan điểm này. Tuy nhiên, ông lại không thể đưa ra lời giải thích nào khác.

Tìm đủ cách chữa ung thư

Từ thời xa xưa, ung thư đã được điều trị theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, ung thư giai đoạn đầu có thể điều trị bằng thuốc.

Các loại thuốc thường là thực vật như dưa chuột, củ thủy tiên, hạt dầu thầu, đậu tằm đắng, bắp cải. Thậm chí, động vật (như tro của một con cua) và cả thạch tín cũng có thể chữa ung thư.

Bác sĩ Galen cho biết bằng việc sử dụng những bài thuốc nêu nên, đồng thời dùng thêm thuốc gây nôn hoặc thuốc thụt, ông đã thành công trong việc "đánh bay" những căn bệnh ung thư mới nổi.

Phương pháp điều trị này đôi khi cũng ngăn chặn tế bào ung thư tiến triển thêm. Tuy nhiên, nếu thuốc không có tác dụng, bác sĩ buộc phải làm phẫu thuật.

Một điều lưu ý là trong thời đại này, bác sĩ sẽ tránh phẫu thuật vì bệnh nhân dễ chết vì mất máu. Các ca phẫu thuật thành công nhất thường là điều trị ung thư ở đầu vú.

Ung thư được coi là bệnh nan y đáng sợ. Một số người mắc bệnh ung thư, ví dụ như nhà thơ Silius Italicus, chọn cách tự sát để chấm đứt cơn đau do ung thư gây ra.

Trong khi đó, một số bệnh nhân chọn cách cầu nguyện để hy vọng khỏi bệnh. Một phụ nữ quý tộc tên là Innocentia, sống ở Carthage (thuộc Tunisia ngày nay) vào thế kỷ 5, nói với bác sĩ rằng thần thánh đã chữa khỏi bệnh ung thư vú của bà, mặc dù bác sĩ không tin điều đó.

Trong khoảng 2.400 năm kể từ khi ung thư được phát hiện, kiến thức của chúng ta về căn bệnh này đã thay đổi rất nhiều, từ nguyên nhân gây ung thư, cách phòng ngừa cho đến cách điều trị.

Hiện, giới khoa học phát hiện hơn 200 loại ung thư khác nhau. Một số người thành công kiểm soát tế bào ung thư và sống thêm nhiều năm, nhưng cũng có những người không được may mắn như vậy.

Các bác sĩ, nhà khoa học vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị chung cho bệnh ung thư. Hàng năm, thế giới vẫn ghi nhận khoảng 20 triệu ca ung thư và 9,7 triệu ca tử vong do bệnh này. Nhìn chung, con đường tìm ra phương pháp chữa ung thư vẫn còn rất dài và khó đi.