 |
Những năm vừa qua, xe thuần điện (EV) phát triển nhanh chóng trên toàn cầu. Hàng loạt hãng ôtô kỳ cựu công bố kế hoạch điện hóa với số tiền đầu tư hàng tỷ USD, nhiều quốc gia - trong đó có Việt Nam - đưa ra chính sách hỗ trợ dành cho loại phương tiện này.
Tại không ít thị trường lớn, doanh số xe điện vượt qua xe xăng, dầu trong năm 2021, khách mua cần đặt cọc trước nhiều tháng. EV đang trở thành xu hướng không thể đảo ngược của ngành công nghiệp ôtô.
Zing trích đăng nhận định của New York Times về 2022 - một năm có thể mang tính chất bước ngoặt với xe điện.
Cuộc chơi trăm tỷ USD
Năm 2021, lượng xe thuần điện bán ra tại Mỹ, châu Âu và Trung Quốc tăng mạnh, trong khi doanh số xe dùng xăng, dầu chững lại. Ở một số thị trường, nhà sản xuất yêu cầu khách hàng đặt cọc trước nhiều tháng. Bên cạnh đó, có những mẫu xe thông báo hết hàng trong 2 năm tới.
 |
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), xe điện đạt doanh số 6,6 triệu chiếc trên, chiếm gần 9% lượng xe mới được bán ra trên toàn cầu năm 2021 và tăng hơn 3 lần so với mức thị phần 2,5% của năm 2019.
9% chưa phải con số lớn, tuy nhiên với tốc độ phát triển nhanh chóng này, 2022 có thể là năm xe điện bùng nổ và khẳng định vai trò thay thế phương tiện dùng động cơ đốt trong.
Công ty đầu tư Wedbush Securities ước lượng ngành công nghiệp ôtô sẽ đầu tư 500 tỷ USD trong vòng 5 năm tới để chuyển đổi sang xe điện. Số tiền này phục vụ xây dựng nhà máy, đào tạo công nhân, viết phần mềm, nâng cấp hệ thống đại lý... Tính riêng tại Mỹ, hơn 12 nhà máy sản xuất pin và xe điện mới đã được lên kế hoạch xây dựng.
Những mặt trái
Không phải tất cả đều hưởng lợi từ làn sóng ôtô điện trên toàn cầu. Những nhà sản xuất ống xả, hệ thống phun nhiên liệu và các loại linh kiện xe xăng, dầu khác có thể phải đóng cửa, khiến nhiều người mất việc.
Đơn cử, tại Mỹ, thị trường có gần 3 triệu người sản xuất, bán linh kiện và cung cấp dịch vụ bảo dưỡng, sửa chữa ôtô. Trong khi đó, các chuyên gia trong ngành cho biết sản xuất xe điện cần ít nhân lực hơn, do có ít linh kiện cấu thành hơn.
 |
Mặt khác, các nguyên liệu sản xuất pin như lithium, nickel hay colbalt có thể dần trở nên khan hiếm và tạo ra nhu cầu lớn hơn cả dầu mỏ. Trên thực tế, giá của những loại vật liệu này đang tăng chóng mặt, qua đó khiến xe điện tăng giá và có thể giảm doanh số ngắn hạn.
Thiếu nơi cắm sạc cũng là một yếu tố ảnh hưởng lớn tới tốc độ chuyển đổi sang xe điện. Hạ tầng trạm sạc hạn chế khiến những người có nhu cầu đi đường dài hoặc sống ở chung cư băn khoăn khi mua ôtô điện.
Ở những thị trường xe điện phát triển mạnh như Mỹ, 500.000 trạm sạc mới dự kiến được xây dựng với số tiền đầu tư 7,5 tỷ USD, nhằm bổ sung cho 50.000 trạm sạc công cộng sẵn có. Tuy nhiên theo các chuyên gia, con số ấy vẫn là quá nhỏ.
Vẫn là xu hướng không thể đảo ngược
Dù tồn tại một số mặt trái và hạn chế, xe điện vẫn đang phát triển nhanh chóng và tái định hình ngành công nghiệp ôtô.
Cái tên hưởng lợi nhiều nhất và cũng là mối đe dọa lớn lớn nhất với các nhà sản xuất ôtô kỳ cựu là Tesla. Năm 2021, hãng xe điện của Elon Musk bán được gần 1 triệu chiếc, tăng 87% so với năm 2020.
 |
| Ảnh: Tesla. |
Doanh số chưa thể so sánh với những gã khổng lồ trong ngành công nghiệp ôtô, tuy nhiên Tesla đang thống trị ở phân khúc có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Phố Wall nhận định Tesla có trị giá khoảng 1.000 tỷ USD, cao gấp hơn 10 lần General Motors - tập đoàn sở hữu Chevrolet, Cadillac, GMC và Buick.
Phần lớn nhà phân tích nhận định xe điện sẽ chỉ thực sự bùng nổ khi có giá rẻ hơn xe xăng cùng loại - điều vẫn là mục tiêu trong tương lai. Dù vậy, với việc nhận thức về bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu ngày một tăng cao, cùng ưu điểm dễ bảo dưỡng và cho trải nghiệm lái khác biệt của EV, khách hàng, đặc biệt là nhóm dư dả về tài chính đang chọn mua xe điện ngày một nhiều hơn.
Năm 2021, Porsche Taycan đạt doanh số 41.296 chiếc, nhiều gấp đôi năm 2020 và vượt qua huyền thoại 911. Mercedes-Benz bán gần 100.000 ôtô và xe van điện, tăng 90% so với năm 2020.
Trong khi đó, Ford sẽ sớm bán F-150 Lightning, phiên bản thuần điện của F-150 - dòng bán tải dẫn đầu doanh số tại Mỹ nhiều thập kỷ. Hiện tại, thương hiệu oval xanh tạm dừng nhận cọc mẫu xe này ở con số 200.000 đơn đặt hàng.
| |
Theo Scott Keogh, CEO Volkswagen Mỹ, Volkswagen bán được khoảng 17.000 chiếc SUV điện I.D.4 ở thị trường này năm 2021. Tuy nhiên, việc sản xuất không gặp những cản trở, con số này có thể cao gấp 4 lần.
Tương tự Mỹ, xe điện cũng đang phát triển nhanh chóng ở Trung Quốc và châu Âu. Tháng 12/2021, ôtô thuần điện lần đầu tiên bán nhiều hơn xe động cơ diesel tại châu Âu.
 |
Trong khi đó, Matthias Schmidt - nhà phân tích độc lập tại Berlin (Đức) - cho biết ở 18 quốc gia châu Âu, trong đó có Vương quốc Anh, hơn 20% xe mới được bán ra là xe điện.
Điều này có được nhờ chính sách hỗ trợ giúp xe điện có giá rẻ hơn xe diesel. Cùng với đó là án phạt dành cho các nhà sản xuất không đáp ứng yêu cầu về khí thải.
Với sự phát triển nhanh chóng, ôtô điện hứa hẹn mang đến những thay đổi lớn trong cấu trúc và cách vận hành của ngành công nghiệp ôtô. Bên cạnh đó, công nghệ mới này cũng mở ra cơ hội cho những hãng xe non trẻ có chỗ đứng tại các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu hay Trung Quốc.
