Những năm gần đây, thế giới liên tiếp xảy ra các vụ thảm án, thử thách khả năng trinh thám của giới điều tra. Cùng với đó, số lượng lớn những bộ phim về điều tra - phá án khiến nhiều sinh viên lựa chọn theo học ngành Khoa học Tội chứng ở đại học.
Tuy nhiên, những gì xuất hiện trên phim ảnh, báo chí chỉ là một phần của sự thật. Trên thực tế, ngành học có vẻ thời thượng này không hào nhoáng như phim. Nó nặng nề, vất vả và tẻ nhạt.
Hiện tại, khoảng 40 trường đại học ở Mỹ đào tạo ngành này. Những người thích điều tra có thể theo học tại Đại học Wisconsin-Platteville, Southern Illinois, Nebraska, Defiance, Pennsylvania hay California. Đại học Hình pháp John Jay ở Manhattan, New York được đánh giá là nơi đào tạo ngành Khoa học Tội chứng tốt nhất.
 |
| Khoa học Tội chứng đóng vai trò quan trọng trong việc truy tìm hung thủ các vụ thảm sát. Ảnh: Telegraph. |
Khoa học Tội chứng liên quan nhiều ngành nghề, lĩnh vực, bao gồm các vụ án hình sự, dân sự, truy tìm nguyên nhân các vụ tai nạn. Vì thế, nó được chia thành nhiều chuyên ngành với chương trình học riêng. Tuy nhiên, hầu hết sinh viên ngành này đều phải nắm vững kiến thức về Vật lý, Hóa học, Sinh học, Y học, Tâm lý học và Hình pháp học.
Phần lớn sinh viên theo học ngành Khoa học Tội chứng chọn điều tra các vụ án hình sự làm công việc tương lai. Vì thế, họ phải học nhiều môn, đặc biệt chú trọng Vật lý và Hóa học. Giảng viên rèn luyện cho sinh viên tính cẩn thận, kiên trì cùng lối tư duy sắc bén, bởi công việc tương lai yêu cầu họ phải chú ý từng chi tiết nhỏ nhất và tiến hành phân tích, suy đoán từ những dấu vết có tại hiện trường.
Sinh viên sẽ học cách dựng lại hiện trường, phân tích bằng chứng cụ thể như máu, ADN, dấu vân tay cùng những bằng chứng khác, biến chúng thành chứng cớ vững chắc trước tòa án. Họ cũng tìm hiểu cách sử dụng những thiết bị, công cụ trong phòng thí nghiệm để thu thập và kiểm tra dữ liệu.
Chương trình khoa học pháp y dạy sinh viên "lắng nghe xác chết". Hiện trường vụ án và thi thể nạn nhân có thể cung cấp cho nhà điều tra manh mối quan trọng về cách thức, thời điểm hung thủ gây án cùng đặc điểm nhận dạng của hắn. Sinh viên học cách kiểm tra dấu vết nhỏ như da, tóc, sợi vải quần áo, mẫu máu, ADN, vết thương, những thứ biến mất khỏi hiện trường, mức độ phân hủy...
Nhà trường có thể dạy họ cách căn cứ vào độ cứng của thi thể để xác định thời gian án mạng xảy ra, hình dạng, vị trí vết thương để phỏng đoán công cụ, cách thức gây án cùng đặc điểm nhận dạng và thói quen của hung thủ.
Nhưng để trở thành một nhà điều tra giỏi, họ phải thật sự tinh ý khi phát hiện điểm khác biệt, bởi lý luận sách vở chỉ đủ để đối phó tội phạm thông thường. Vì thế, sinh viên buộc phải thông thạo kiến thức từ nhiều ngành khác và tiếp xúc thực tế.
Việc thu thập lời khai luôn là bước quan trọng trong quá trình điều tra. Căn cứ vào lời kể của nhân chứng hoặc những người quen biết với nạn nhân, cảnh sát có thể tìm hiểu động cơ gây án, phân loại tìm hung thủ. Tuy nhiên, họ không thể đảm bảo mọi lời khai đều chính xác. Biện pháp tâm lý là cách hay để xác định tính chân thực của chúng. Vì thế, Tâm lý học hoặc Tâm lý học Tội phạm là môn bắt buộc đối với sinh viên ngành Khoa học Tội chứng.
Nhiều trường đại học thường tổ chức các chuyến đi thực tế đến nhà tù, tạo cơ hội để sinh viên tiếp xúc, tìm hiểu tâm lý những kẻ sát nhân. Trên thực tế, rất nhiều vụ án được giải quyết dựa vào phân tích tâm lý.
Ngoài ra, sinh viên cũng phải tìm hiểu lượng kiến thức khổng lồ về vũ khí và chất độc, những công cụ gây án phổ biến.
 |
| Sinh viên học cách sử dụng thiết bị trong phòng thí nghiệm để phân tích những chứng cứ thu được từ hiện trường vụ án. Ảnh: Husson.edu. |
Để nhận bằng cử nhân ngành Khoa học Tội chứng, sinh viên phải hoàn thành các khóa học: Hệ thống Hình pháp Mỹ, Huyết thanh học, Di truyền học, Phân tích Dụng cụ, Điều tra Hiện trường, Bằng chứng và Tố tụng Hình sự, Thống kê, Lời khai Nhân chứng, Tâm lý bất thường, Tính toán, Tội phạm học, Nhân chủng học, Kỹ thuật Thí nghiệm và Sinh lý học. Nhiều trường yêu cầu sinh viên học thêm Khảo cổ học.
Tuy nhiên, sinh viên các ngành khác, đặc biệt ngành Hóa học và Nhân chủng học, cũng có thể trở thành sinh viên điều tra khi học thêm chứng chỉ Khoa học Tội chứng.
Nhiều người nhầm lẫn rằng, sinh viên tốt nghiệp ngành này chỉ làm công việc liên quan điều tra vụ án. Trên thực tế, Khoa học Tội chứng có phạm vi rộng hơn nhiều. Với các chương trình học bổ sung, sinh viên có thể xin việc nhiều lĩnh vực khác nhau như điều tra nguyên nhân máy bay rơi, xác định chữ ký, các vụ án đạo văn, lật tẩy các vụ rửa tiền, phát hiện và ngăn chặn tội phạm mạng.
Cử nhân ngành Khoa học Tội chứng làm việc tại phòng thí nghiệm, trở thành nhân viên kỹ thuật hoặc tham gia vào các vụ điều tra. Theo báo cáo của Bộ Lao động Mỹ, chính phủ liên bang là cơ quan tuyển dụng nhiều nhất và trả lương cao nhất. Mức lương trung bình của một người có bằng đại học chuyên ngành Tội phạm học thuộc ngành Khoa học Tội chứng là 90.000 USD/ năm.
