Nghịch lý Google, Meta: Doanh thu tăng, nhân sự vẫn bị sa thải

Google nằm trong số các "ông lớn" công nghệ tiếp tục tiến hành sa thải hàng loạt nhưng đồng thời vẫn tuyển dụng thêm. Ảnh: Lisi Niesner/Reuters.

Sau hơn một thập kỷ làm việc trong ngành công nghệ, Casey Engler (44 tuổi, Mỹ) tin rằng mình đã quen với những đợt sa thải. Nhưng khi Microsoft cắt giảm vị trí của anh tháng 7, Engler vẫn sốc. Cơ hội tìm được việc mới cũng đang ngày càng mờ mịt trong một năm đầy biến động.

“Điều đầu tiên xuất hiện trong đầu tôi là nỗi sợ và buồn”, Engler nói. Anh dành thời gian trò chuyện với các nhà tuyển dụng Big Tech, đồng thời tự học lại kỹ năng lập trình.

Điều nghịch lý là doanh thu của Big Tech vẫn tăng mạnh. Các tập đoàn công nghệ đồng loạt vượt kỳ vọng của Phố Wall, công bố kế hoạch đầu tư tới 375 tỷ USD cho hạ tầng AI trong năm nay để mở rộng mạng lưới trung tâm dữ liệu. Nhưng song song với doanh thu kỷ lục và khoản đầu tư AI khổng lồ, họ vẫn cắt giảm nhân sự.

Theo Challenger, Gray & Christmas, các công ty công nghệ đã thông báo hơn 141.000 lượt cắt giảm từ đầu năm, tăng 17% so với cùng kỳ. Trong 2 năm gần đây, lực lượng lao động ngành công nghệ giảm đều khoảng 3% mỗi năm; riêng California (Mỹ) giảm đến 19%, theo dữ liệu của Cục Thống kê Lao động Mỹ, Washington Post đưa tin.

Doanh thu tăng, nhân sự vẫn giảm

Các nhà kinh tế cho rằng làn sóng điều chỉnh nhân sự phản ánh sự chuẩn bị cho kỷ nguyên AI, thời điểm năng suất có thể tăng mạnh và mô hình tổ chức cần phải “nhẹ” hơn. Điều từng bắt đầu từ áp lực sau đại dịch nay đã trở thành xu hướng bền vững, khi CEO chịu sức ép giữ chi phí tinh gọn.

Mark Muro, chuyên gia tại Viện Brookings, cho biết ngành công nghệ đang bị soi chiếu nhiều nhất vì họ có điều kiện thử nghiệm AI sớm nhất, từ đó tạo mô hình để các lĩnh vực khác học theo. Theo ông, đây có thể là tín hiệu về cách AI sẽ tác động đến những ngành còn lại.

“Ngành công nghệ đang trải qua một trong những giai đoạn thay đổi sâu rộng nhất suốt 20 năm qua”, Enrico Moretti, giáo sư kinh tế tại Đại học California, nhận định.

Trong bối cảnh AI bùng nổ và doanh nghiệp công nghệ tự tái cấu trúc sau đại dịch, sự xáo trộn là điều không tránh khỏi. Các tập đoàn lớn đang ghi nhận những cột mốc lịch sử, điển hình Alphabet lần đầu vượt doanh thu 100 tỷ USD/ quý, Nvidia chạm mức vốn hóa 5.000 tỷ USD. Dù vậy, số liệu nhân sự công bố bởi Microsoft, Apple, Meta hay Alphabet cho thấy lực lượng lao động chỉ tăng nhẹ hoặc giữ nguyên, phản ánh sự tổ chức lại xung quanh mảng AI.

Amazon cắt tới 14.000 nhân sự trong tháng 11. Ảnh: Reuters.

Dù nền tảng tài chính mạnh, làn sóng cắt giảm vẫn tiếp diễn. Alphabet sa thải hàng trăm nhân viên ở nhiều bộ phận. Amazon cắt 14.000 người trong tháng này. Meta loại bỏ 600 vị trí tại mảng AI.

Mark Mahaney, Giám đốc điều hành tại Evercore, mô tả đây là sự rời bỏ văn hóa “tăng trưởng bằng mọi giá” vốn thống trị Big Tech suốt nhiều năm.

Microsoft nói họ vẫn tuyển dụng ở “các lĩnh vực chiến lược”, đồng thời đang giảm nhân sự ở những bộ phận khác. Trong thông báo gửi nhân viên tháng 7, CEO Satya Nadella thừa nhận việc cắt giảm “đè nặng” lên ông, dù theo mọi chỉ số, Microsoft vẫn “phát triển mạnh”.

Tại Meta, sau đợt cắt giảm tháng trước ở nhóm AI, Giám đốc AI Alexandr Wang nói với nhân viên rằng việc thu nhỏ đội ngũ nhằm tăng tốc ra quyết định và tạo ảnh hưởng.

2 năm trước, Mark Zuckerberg gọi 2023 là “năm hiệu quả của Meta”, với kế hoạch tái cấu trúc, tinh gọn bộ máy và giảm tuyển dụng. Kế hoạch ấy kéo dài đến hiện tại và trở thành bài học để các công ty khác noi theo. Amazon cũng nhấn mạnh mục tiêu “giảm tầng lớp quan liêu” để vận hành như một start-up.

Năng suất lao động cũng tăng lên. Theo Mark Mahaney, năng suất tính trên mỗi nhân viên hiện cao hơn 30% so với xu hướng trung bình 10 năm, một phần nhờ AI.

Song song đó, Moretti nói yếu tố kinh tế vĩ mô cũng góp phần. Lãi suất thấp giúp Big Tech mở rộng nhân sự trong đại dịch, nhưng khi FED tăng lãi suất từ 2022, các công ty lập tức thắt chặt.

AI vẫn tạo việc làm, nhưng không nhiều như trước

Dù vẫn cắt giảm, Meta đang tuyển nhân sự cho phòng thí nghiệm “AI siêu trí tuệ”. Microsoft dù cắt 15.000 người vẫn đăng tuyển hàng trăm vị trí kỹ sư; Google và Amazon tương tự.

Với AI, Moretti cho rằng các công ty “có thể cần ít người hơn để tạo ra nhiều giá trị hơn”. Vì vậy, số lượng việc làm mới có thể không bùng nổ như các thập kỷ trước. Tuy nhiên, hệ sinh thái start-up AI đang mở rộng, tạo ra những nhu cầu nhân lực mới.

Công ty lưu trữ đám mây Box cho biết họ đang điều chỉnh lại đội ngũ, tập trung nhiều hơn vào chuyên gia tư vấn AI thay vì lực lượng chăm sóc khách hàng dàn trải. Nhưng liệu số việc làm mới có bù lại số đã mất hay không vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

“Theo tôi, mức việc làm trong ngành công nghệ sẽ tiếp tục chịu áp lực”, Mark Zandi, kinh tế trưởng tại Moody’s, nhận định.

Làn sóng cắt giảm nhân sự dứt khoát tại các tập đoàn công nghệ lớn được các chuyên gia kinh tế nhận định là bước chuẩn bị cho kỷ nguyên AI. Ảnh minh họa: Reuters.

Với nhiều nhân viên vốn quen với sự ổn định, những biến động 2 năm qua tạo ra tâm lý bất an. Kyle Zhang, cựu quản lý sản phẩm tại Microsoft ở Bay Area, nói rằng cứ vài tháng anh lại nghe tin cắt giảm, nhiều đến mức trở thành chủ đề quen thuộc vào giờ ăn trưa. Anh nhận thông báo sa thải vào tháng 5, kết thúc hợp đồng vào tháng 8.

“Tôi thậm chí có phần nhẹ nhõm. Nếu qua được đợt này thì sẽ còn những đợt tiếp theo. Tôi không muốn sống trong cảm giác chờ đợi”, Zhang nói.

Với John Clark, gần 30 năm trong ngành công nghệ, việc bị cho nghỉ việc lần thứ hai lại trở thành bước gần hơn đến kế hoạch nghỉ hưu. Clark nhận được thông báo ngay trong kỳ nghỉ với gia đình. Nhưng khác với lần sa thải đầu tiên, ông đã chuẩn bị sẵn một công ty tư vấn để làm “kế hoạch B”.

Dù đang làm tư vấn và dự định nghỉ hưu trong vài năm tới, Clark bật mí rằng ông vẫn nhận được cuộc gọi từ một nhà tuyển dụng Microsoft.

“Tôi đùa với vợ rằng tôi muốn lập ‘cú hat-trick’ (ba bàn thắng liên tiếp)”, ông nói.