Tại vùng ngoại ô Dandora rộng lớn ở thành phố Nairobi, Jackie (không phải tên thật) ngồi trầm ngâm trên chiếc ghế dài bên ngoài một cửa hàng. Lẽ ra đây là thời điểm cô có thể vui chơi với bạn bè, chuẩn bị đi học lại sau gần một năm trường đóng cửa do dịch Covid-19.
Nhưng ở tuổi 16, Jackie đang mang thai 6 tháng. Những lo lắng về cuộc sống và đứa con trong bụng hiện rõ trên khuôn mặt cô.
Cha Jackie mất khi cô còn nhỏ. Người dì ở Nairobi đã hứa sẽ giúp cô được học hành vì mẹ cô quá khó khăn. Nhưng vào tháng 7, dì đuổi Jackie đi khi biết cô mang thai.
“Bạn trai cho tôi 50 shilling (0,46 USD) để mua băng vệ sinh. Anh ấy không sử dụng biện pháp bảo vệ nào và chúng tôi không nghĩ rằng việc đó sẽ khiến tôi mang thai. Tôi ước mình có thể quay ngược thời gian, bây giờ đã quá muộn", nữ sinh nói.
Bây giờ, cô đơn và không có việc làm hay gia đình bên cạnh, cô gái 16 tuổi sợ hãi sự xuất hiện của đứa bé.
Đại dịch bóng tối
Không chỉ Jackie, khi các trường học mở cửa lại vào tháng 1 năm sau, hàng nghìn trẻ em gái ở Kenya không thể đi học tiếp vì đã mang thai trong thời gian phong tỏa do dịch Covid-19.
Chỉ riêng từ tháng 1 đến tháng 5 vừa qua, hơn 150.000 trường hợp nữ sinh mang thai được ghi nhận, riêng ở Nairobi là 12.000 em. Nhiều nhân viên y tế nhận định con số thực tế có thể cao hơn vì nhiều trường hợp không đến phòng khám.
Mercy Chege, giám đốc chương trình tại tổ chức Plan International Kenya, cho biết nhiều gia đình không thể lo nổi các nhu cầu vệ sinh cơ bản như nước sạch, xà phòng và băng vệ sinh sau khi các trường học đóng cửa vào tháng 3. Từ đó, nhiều trẻ em gái trở thành con mồi của các gã đàn ông lớn tuổi, dụ dỗ đổi tình lấy tiền mặt.
 |
| Một nữ sinh 17 tuổi mang thai 7 tháng ở Kibera, Nairobi. Ảnh: Reuters. |
“Đó như một đại dịch bóng tối. Khi không đến trường, các cô gái có nhiều thời gian tự do, không bị giám sát. Chính phủ từng tặng băng vệ sinh cho các em ở trường nhưng không thể gửi chúng tới tận nhà khi trường học đóng cửa, khiến các nữ sinh gặp khó khăn", Mercy cho biết.
"Đôi khi những cuộc sex chóng vánh chỉ để đổi lấy 15 shilling (0,14 USD), đủ trả tiền tắm rửa hàng ngày trong nhà tắm công cộng. Cuộc sống khó khăn khiến nhiều cô gái sẵn sàng đánh đổi để nhận về những tiện nghi được xem là 'xa xỉ' như vậy".
Mercy cho biết thêm một số trẻ em gái còn bị dụ dỗ đóng phim khiêu dâm. Họ không biết điều mình làm là sai và bản thân đang bị lạm dụng tình dục.
Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc, 6 tháng ngừng hoạt động toàn cầu dự kiến “khiến 47 triệu phụ nữ ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình không thể sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại, dẫn đến khả năng có thêm 7 triệu ca mang thai ngoài ý muốn”.
Là quốc gia vốn có tỷ lệ mang thai ở thanh thiếu niên cao, mỗi năm ở Kenya có hơn 13.000 trẻ em gái bỏ học để sinh con.
 |
| Vùng ngoại ô nghèo đói ở Nairobi, Kenya. |
Hiện, Jackie chia sẻ một căn phòng với Liz (17 tuổi), cũng bị chủ nhà đuổi ra ngoài sau khi không thể trả tiền thuê trong hơn 3 tháng. Ở Kenya, bất kỳ ai dưới 18 tuổi đều được coi là trẻ vị thành niên cần được cha mẹ hoặc người giám hộ chăm sóc.
Nhưng Liz đang phải làm việc để chu cấp cho đứa con gái mới sinh của mình. Việc phong tỏa toàn quốc được thực hiện ngay khi cô chuẩn bị bước vào năm đầu tiên trung học sau khi trì hoãn vì thiếu học phí.
“Trường học đóng cửa và sau đó tôi gặp bạn trai. Tôi thậm chí không chắc liệu mình có yêu anh ấy không. Anh ấy đã bỏ chạy khi tôi thông báo đang mang thai", Liz kể.
Ba tuần sau khi sinh con, Liz đi khắp khu phố để tìm những công việc có thể làm như giặt quần áo thuê.
“Tôi thường xuyên ngất xỉu vì sức khỏe chưa hồi phục. Mọi người bắt đầu không thuê tôi nữa".
Trở lại không dễ dàng
Thiếu giáo dục đầy đủ về giới tính và sức khỏe sinh sản đã và đang là trở ngại trong việc ngăn ngừa tình trạng mang thai tuổi vị thành niên ở Kenya.
Tại Homa Bay, nơi chiếm 1/3 số trẻ em gái 15-19 tuổi mang thai hàng năm ở Kenya, cha mẹ và thanh thiếu niên còn ngại ngần khi thảo luận về các vấn đề tình dục. Nhiều "ông bố trẻ" nói họ biết rất ít về việc thụ thai và ngạc nhiên khi biết bạn gái mình mang bầu.
Karis (17 tuổi) là một ông bố trẻ như vậy. Ban đầu, anh tưởng việc bạn gái mang thai chỉ là một trò đùa. Đến khi đứa con gần chào đời, Karis mới chấp nhận được sự thật mình sắp làm cha.
 |
| Nhân viên xã hội Nadia Wairimu nói chuyện với Jackie (bên trái) và Liz. |
Đối với phụ nữ và trẻ em gái Kenya, việc tìm kiếm dịch vụ chăm sóc y tế rất khó khăn trong mùa dịch bệnh. Ngay cả trước đó, dịch vụ chăm sóc sức khỏe vẫn lẻ tẻ hoặc không đầy đủ ở một số khu vực của Nairobi như Kibera, Mathare, Mukuru và Kawangware, nơi 75% dân số thành phố sinh sống.
Dù đã 10 tuần tuổi, đứa con của Liz vẫn chưa được tiêm phòng. Bà bầu 6 tháng Jackie cũng chưa đến phòng khám tiền sản. Tuy nhiên, hơn cả việc lo cơm áo gạo tiền, suy nghĩ quay lại trường học mới là điều khiến họ sợ hãi nhất.
Đầu năm nay, Bộ Giáo dục Kenya đã cho phép nữ sinh có con tiếp tục đi học mà không bị phân biệt đối xử. Nhưng nhiều em sợ quay lại trường học vì lo bị bạn bè và giáo viên chế giễu, đánh giá.
“Nhiều bà mẹ nhí không muốn quay lại môi trường học đường vì sợ bị chế giễu, bắt nạt. Gần đây, có trường hợp giáo một giáo viên mời nữ sinh bị hiếp dâm chia sẻ về vấn đề tình dục và nói cô ấy 'là chuyên gia trong vấn đề này'. Mọi chuyện không hề dễ dàng", Mercy nhận định.
