 |
Youngmi trải qua một tuổi thơ khó khăn. Nữ y tá 25 tuổi sinh ra trong một gia đình nghèo ở Daegu, Hàn Quốc, được biết đến là một trong những địa phương bảo thủ nhất nước này.
Khi Youngmi còn nhỏ, mẹ cô đã trốn khỏi nhà để thoát khỏi sự bạo hành thể xác của chồng, bỏ lại hai cô con gái sống cùng cha và bà nội.
Khi Youngmi lên 5 tuổi, chị gái 8 tuổi của cô bắt đầu rụng tóc vì căng thẳng.
Đến tuổi trưởng thành, Youngmi chán nản, không chắc chắn về tương lai, tài chính cũng không ổn định.
Trong xã hội gia trưởng của Hàn Quốc - nơi phụ nữ thường phải nghe theo đàn ông và tuân thủ các tiêu chuẩn sắc đẹp cứng nhắc - cô cảm thấy mình như một nạn nhân vĩnh viễn, bị ám ảnh bởi những điều sai trái mà cha cô đã gây ra, cùng với áp lực phải có ngoại hình đẹp để được đàn ông yêu thích.
Nhận thức mới và mạng xã hội cuối cùng đưa Youngmi đến với "4B", một phong trào nhỏ nhưng đang phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng nữ giới Hàn Quốc.
"4B" là viết tắt của 4 từ tiếng Hàn bắt đầu bằng "bi": "bihon" là từ chối hôn nhân; "bichulsan" là từ chối sinh con; "biyeonae" là nói không với hẹn hò; và "bisekseu" là từ chối tình dục khác giới.
Xiềng xích trói phụ nữ
Khi còn là một sinh viên điều dưỡng với số tiền ít ỏi, cô vẫn mua quần áo mới mỗi mùa, chi rất nhiều tiền cho những bộ quần áo rẻ tiền, kém chất lượng của hãng thời trang nhanh.
Youngmi trang điểm như một thực hành tôn giáo. "Tôi không thể ra ngoài mà không trang điểm. Tôi cảm thấy xấu hổ về khuôn mặt của mình. Tôi có áp lực vì muốn có ngoại hình đẹp, trở nên hấp dẫn", cô nói với The Cut.
Vào năm 2018, khi đang lướt Twitter, Youngmi vô tình xem được đoạn phim về các cuộc biểu tình diễn ra trên đường phố Seoul.
Ở Hàn Quốc, các vụ sát hại phụ nữ, trả thù khiêu dâm và bạo lực hẹn hò diễn ra phổ biến. Tội phạm tình dục như quay lén, chủ yếu do nam giới thực hiện, hầu hết chỉ dẫn đến án phạt tiền và tù treo, nếu họ bị truy tố.
Nhưng quy luật đó không đúng trong trường hợp của một phụ nữ 25 tuổi, người vô tình chụp bức ảnh nam người mẫu khỏa thân tại trường nghệ thuật và đăng nó lên mạng. Cô bị kết án 10 tháng tù và nhận tư vấn về bạo lực tình dục theo lệnh của tòa án.
Các cuộc biểu tình là một cách phản ứng đối với nguyên tắc mang tính đạo đức giả trắng trợn trong xã hội.
 |
| Những phụ nữ 4B thường cắt tóc ngắn, để mặt mộc như một cách chống lại quan điểm truyền thống cứng nhắc. Ảnh minh họa: Reuters. |
Youngmi xúc động với tinh thần của những người biểu tình: Nhiều phụ nữ tham gia đã cạo đầu trước máy quay.
Khi bắt đầu theo dõi nhiều tài khoản Twitter ủng hộ nữ quyền hơn, Youngmi hiểu rằng đây là hành động công khai nhằm bác bỏ những kỳ vọng thẩm mỹ áp đặt lên phụ nữ Hàn Quốc, động lực đưa đất nước này trở thành quốc gia dẫn đầu về các sản phẩm làm đẹp và phẫu thuật thẩm mỹ.
"Bạn biết đấy, đàn ông không cần làm thế - nam giới không cảm thấy áp lực phải mua quần áo mỗi mùa hay trang điểm", cô nói.
Ngay sau đó, Youngmi cũng cạo đầu và ngừng trang điểm, tham gia cái gọi là phong trào "escape the corset" (thoát khỏi áo nịt ngực) của các phụ nữ trẻ ở Hàn Quốc.
Phong trào này bắt đầu phổ biến lần đầu tiên vào năm 2018, khi phụ nữ xứ củ sâm công khai quay lưng lại với các tiêu chuẩn sắc đẹp do xã hội áp đặt bằng cách cắt tóc ngắn và để mặt mộc.
Vào năm 2019, một cuộc khảo sát cho thấy 24% phụ nữ ở độ tuổi 20 cho biết họ đã cắt giảm chi tiêu cho các sản phẩm làm đẹp, nhiều người nói rằng họ không còn cảm thấy cần phải nỗ lực làm đẹp nữa.
Từ chối hôn nhân, sinh đẻ
Thông qua các nhóm trò chuyện mở trên KakaoTalk, Youngmi đã kết nối được với các nhà hoạt động nữ quyền khác ở Daegu, nơi cô sống cùng mẹ khi theo học trường y tá. Cô sớm được gặp mặt họ bên ngoài.
"Thật dễ dàng để nhận ra nhau khi để tóc ngắn", cô nói.
Youngmi không còn hứng thú gặp gỡ bạn bè thời trung học, những người mà cuộc trò chuyện vẫn xoay quanh trang điểm, quần áo và đàn ông.
Khi gặp gỡ cây viết Anna Louie Sussman của The Cut vào tháng 11/2022 tại một quán cà phê ở Seoul, Youngmi để mặt mộc và ăn mặc thoải mái với chiếc quần jean rộng thùng thình cùng áo khoác lông cừu màu trắng.
Tóc cô đủ dài để buộc thành đuôi ngựa. Cô nuôi tóc dài một chút vì quá mệt mỏi để giải thích khi mọi người trong viện đều hỏi về kiểu tóc ngắn.
Đối với nữ y tá 25 tuổi, 4B hay "thực hành bihon" là con đường duy nhất mà phụ nữ Hàn Quốc ngày nay có thể sống độc lập.
Theo quan điểm của họ, đàn ông nước này về cơ bản là không thể cứu chữa được, và văn hóa Hàn Quốc nói chung là gia trưởng quá mức, thường coi thường phụ nữ.
 |
| Nhiều phụ nữ coi hôn nhân là gánh nặng. Ảnh: Korea Herald. |
Một cuộc khảo sát năm 2016 của Bộ Bình đẳng giới và Gia đình cho thấy ở nước này, tỷ lệ bạo lực do bạn tình gây ra là 41,5%, cao hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu là 30%.
Những người ủng hộ 4B hy vọng thay đổi xã hội, thông qua các cuộc biểu tình và hoạt động trực tuyến, bằng cách làm gương cho một lối sống mới, nhưng họ không cố gắng thay đổi đàn ông.
"Thực hành bihon có nghĩa bạn đang loại bỏ những rủi ro đến từ hôn nhân hoặc hẹn hò khác giới", Yeowon, nữ nhân viên văn phòng 26 tuổi, nói trong cuộc trò chuyện với The Cut tại một quán cà phê sân thượng ở thành phố ven biển phía nam Busan.
Yeowon cùng người yêu đồng giới của cô và một người bạn khác đều mặc quần đen ống rộng, áo len đen và cắt tóc ngắn.
Những "rủi ro" mà Yeowon ám chỉ khá phổ biến với phụ nữ Hàn Quốc: phải đánh đổi sự nghiệp để nuôi con và làm việc nhà, cũng như mối đe dọa bạo lực thể xác.
Đã có lúc Minji, một phụ nữ ủng hộ 4B sống ở Daegu, muốn kết hôn, "bởi vì mọi người đều mong muốn kết hôn". Nhưng khi biết về thực tế bạo lực hôn nhân quá phổ biến, cô nói rằng không muốn lấy chồng nữa.
Minji (27 tuổi) nói rằng bản thân là người dị tính, đã từng thích một vài chàng trai. Nhưng tất cả người yêu trước đây luôn muốn cô đối xử với họ "như một vị vua". Vì vậy, cô không có vấn đề gì khi tẩy chay những người đàn ông cùng thế hệ với mình.
Ám ảnh với văn hóa gia trưởng
Ngay cả nhiều phụ nữ trẻ không phải là thành viên của phong trào 4B cũng cho rằng không muốn hẹn hò hoặc kết hôn với một người đàn ông Hàn Quốc.
Sooyeon, một giáo viên ngoài 30 tuổi, tâm sự rằng mỗi khi trò chuyện cùng những người bạn khác giới đều khiến cô có cảm giác "Có lẽ mình sẽ không bao giờ tìm được một người chồng Hàn Quốc".
Ngay cả những nam giới thuộc thế hệ của Sooyeon cũng mong muốn vai trò vợ/chồng truyền thống. Một cuộc khảo sát gần đây của một công ty mai mối cho thấy phụ nữ ngại kết hôn vì phải phân chia công việc nhà, trong khi đàn ông do dự vì "nữ quyền".
Sau nhiều năm khủng hoảng tài chính, người trẻ tuổi phải đối mặt với chi phí nhà ở ngày càng tăng và sự cạnh tranh khốc liệt để giành được các vị trí và công việc, tư tưởng về kết hôn và sinh con đã thay đổi ở cả nam và nữ.
Bắt đầu từ năm 2013, tỷ lệ học đại học của phụ nữ Hàn Quốc đã vượt qua đàn ông. Ngày nay, gần 3/4 phụ nữ đăng ký học đại học, so với mức dưới 2/3 ở nam giới.
Trước đây, phụ nữ được cho là sẽ rời bỏ lực lượng lao động sau khi kết hôn hoặc làm cha mẹ. Giờ đây, đàn ông Hàn Quốc coi phụ nữ là đối thủ cạnh tranh với số lượng việc làm ngày càng giảm.
Trên các diễn đàn trực tuyến, những người đàn ông bất mãn bắt đầu dán nhãn cho phụ nữ có trình độ đại học là "kimchinyeo", hay "kimchee women" - cụm từ ám chỉ phụ nữ ích kỷ, viển vông và bị ám ảnh bởi bản thân, chỉ lợi dụng bạn đời của họ.
 |
| Văn hóa gia trưởng độc hại khiến nhiều phụ nữ Hàn Quốc chọn lối sống 4B. |
Vào khoảng năm 2014-2015, một cộng đồng chống phụ nữ và kỳ thị nữ giới có tên "Ilbe" đã phát triển với quy mô nổi bật. Theo cách giải thích của nhóm này, phụ nữ đang đòi hỏi các quyền và đặc quyền bổ sung quá mức, trong khi họ đã được hưởng lợi từ việc không phải tham gia quân sự bắt buộc của đất nước.
Đối với cộng đồng Ilbe, toàn bộ nữ giới đều là bọn "đào mỏ" và nông cạn.
Những phụ nữ dùng mạng xã hội đã phản pháo bằng cách đặt ra thuật ngữ hannamchung hay "Korean male-bug" - chỉ trích đàn ông Hàn Quốc là "xấu xí, phân biệt giới tính và bị ám ảnh bởi việc mua bán tình dục".
Vào tháng 12/2016, khi tỷ lệ sinh của Hàn Quốc dao động ở mức 1,2 ca sinh trên một phụ nữ, chính phủ Hàn Quốc đã đưa ra "Bản đồ sinh quốc gia", hiển thị số lượng phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, thể hiện kỳ vọng sinh đẻ đối với các công dân nữ.
Phụ nữ đã thể hiện sự phẫn nộ trước bản đồ trên, không chấp nhận khi chính phủ dường như coi họ là "gia súc".
Một số nhà nữ quyền đã phản ứng bằng cách tẩy chay kỳ vọng sinh đẻ của nhà nước qua các diễn đàn mạng xã hội. Chính nhờ các cộng đồng trực tuyến này mà 4B đã nổi lên như một khẩu hiệu, và cuối cùng là một phong trào.
Thực tế, sẽ có những hậu quả khi phụ nữ quyết định từ chối hôn nhân với nam giới, trước hết là thiệt hại về kinh tế.
Hàn Quốc có khoảng cách giới tính về kinh tế rất lớn, khi phụ nữ kiếm được ít hơn 31% so với nam giới, đồng thời phải đối mặt với sự phân biệt đối xử trong thị trường lao động.
Năm 2018, một dòng tweet lan truyền rộng rãi đã khuyến khích phụ nữ 4B tiết kiệm và kiếm tiền nhiều hơn cho tương lai.
Những phụ nữ 4B cam kết "làm việc chăm chỉ, vì họ biết rằng họ sẽ không có một người đàn ông hay chồng trụ cột trong gia đình". Jeong, học giả đã viết luận án tiến sĩ về chủ nghĩa nữ quyền, cho biết thêm rằng một số người phải làm 2 hoặc 3 công việc.
Youngmi và bạn sống cùng nhau trong căn hộ cách trung tâm thành phố Seoul khoảng một giờ đi tàu điện ngầm, nơi có giá thuê hợp lý hơn.
Yeowon cho biết căn hộ studio nhỏ, lựa chọn tốt nhất mà cô có thể chi trả ngay bây giờ, nằm trong một khu phố không an toàn, gần khu chợ có những người đàn ông say xỉn thường tụ tập sau khi các quán bar địa phương đóng cửa.
Nhiều người trẻ xứ châu Á, đặc biệt là Hàn Quốc, Nhật Bản, thường kết thúc một ngày với webtoon (truyện tranh số). Thế giới ảo này giúp họ tạm quên đi mệt mỏi mà không tốn thời gian hay tiền bạc. Sự phổ biến ngày càng lớn của webcomic, hay còn gọi webtoon (truyện tranh số), đã có tác động tích cực đáng ngạc nhiên đến ngành xuất bản.
