Những yếu tố âm thầm 'phá nát' gan

Rất nhiều vấn đề sức khỏe có thể vô tình ảnh hưởng đến hoạt động của gan. Ảnh: Freepik.

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất, đảm nhiệm nhiều chức năng sống còn: lọc máu, chuyển hoá dinh dưỡng, sản xuất mật và dự trữ năng lượng. Khi bị tổn thương kéo dài, gan hình thành sẹo (xơ hoá/xơ gan), có thể dẫn tới suy gan hoặc ung thư gan.

Trong khi nhiều người nghĩ rằng uống nhiều rượu bia là nguyên nhân chính gây tổn thương gan, các yếu tố khác cũng đóng vai trò nào đó. Trong đó, một số tình trạng sức khỏe có thể trực tiếp gây ra hoặc làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Một số tình trạng sức khỏe này bao gồm béo phì, viêm gan, bệnh di truyền và nhiều tình trạng tự miễn dịch khác nhau.

Béo phì

Chia sẻ tạp chí Health, bác sĩ David Bernstein, Trưởng khoa Gan tại Northwell Health ở Manhasset, New York (Mỹ), cho biết béo phì được cho là có tác động đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

NAFLD xảy ra khi có quá nhiều chất béo được lưu trữ trong tế bào gan. Mặc dù các chuyên gia không biết chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này, nó thường liên quan đến hội chứng chuyển hóa, huyết áp cao, mức triglyceride cao và béo phì.

Khi tế bào gan có quá nhiều chất béo, xơ gan và suy gan có thể xảy ra. Những người ở độ tuổi 40 và 50 có nguy cơ mắc NAFLD cao hơn, nhưng nó cũng xảy ra ở thanh thiếu niên bị béo phì.

Viêm gan

Viêm gan B và C mạn tính là nguyên nhân gây ra hầu hết trường hợp ung thư gan trên toàn thế giới. Viêm gan C lây lan qua tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh, nghĩa là bạn có thể bị nhiễm bệnh do dùng chung kim tiêm, quan hệ tình dục không an toàn và truyền máu. Xăm hình bằng kim bẩn cũng tăng nguy cơ mắc bệnh.

Nhiễm trùng viêm gan C mạn tính thường có thể chữa khỏi bằng thuốc, nhưng việc chẩn đoán sớm là điều cần thiết. Căn bệnh này thường được gọi là "kẻ giết người thầm lặng" vì nhiều người không biết mình mắc bệnh và dễ dẫn đến xơ gan, ung thư gan, suy gan và tử vong nếu không được điều trị.

Viêm gan B, cũng lây lan qua đường máu, có vaccine phòng ngừa và khuyến cáo tiêm cho hầu hết trẻ em.

Bệnh di truyền

Di truyền cũng có thể đóng vai trò trong sức khỏe gan và một số tình trạng di truyền dẫn đến bệnh gan. Ví dụ, bệnh di truyền về tình trạng thừa sắt khiến cơ thể tích tụ sắt, tăng nguy cơ xơ gan và suy gan. Ít phổ biến hơn là bệnh Wilson, căn bệnh gây tích tụ đồng trong cơ thể, không chỉ gây tổn thương gan mà còn cả não và các cơ quan khác.

May mắn là cả hai tình trạng đều có thể điều trị được nhưng không chữa khỏi hoàn toàn.

Bệnh tự miễn dịch

Một số bệnh tự miễn cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng gan. Khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào gan được gọi là viêm gan tự miễn. Không ai biết chính xác nguyên nhân khiến cơ thể tự tấn công, nhưng các yếu tố di truyền có thể đóng vai trò nào đó. Bệnh này thường ảnh hưởng đến trẻ gái từ khi sinh và cũng phổ biến hơn ở những người mắc một bệnh tự miễn khác.

Xơ gan mật nguyên phát (PBC) là bệnh tự miễn khác thường ảnh hưởng đến trẻ gái từ khi sinh ra. Cả hai tình trạng này đều có thể dẫn đến xơ gan và suy gan nếu không được điều trị. Mặc dù không có cách chữa khỏi viêm gan tự miễn hoặc PBC, việc điều trị sớm và kịp thời sẽ giúp người bệnh khỏe mạnh.