Khi được đưa vào Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, Nguyễn Thi Ly (21 tuổi, sinh viên năm thứ 2, Hà Nội), được phát hiện trên cổ tay có 16 vết cắt nông bằng dao lam, đủ rỉ máu.
Sở thích tự làm đau bản thân
Khai thác từ gia đình, các bác sĩ được biết Ly là con út trong một gia đình có hai chị em và học khá giỏi. Từ nhỏ, em luôn muốn đi du học, nhưng điều kiện gia đình còn khó khăn khiến ước mơ khó thành sự thực. Điều này đã khiến nữ sinh 21 tuổi mang tâm trạng như người đứng ở ngã ba đường.
Những trăn trở đó khiến cô mệt mỏi, mất ngủ, hay hồi hộp, tức ngực, cảm giác ngột ngạt, khó thở, nhưng không biết chia sẻ cùng ai. Từ tâm trạng không được giải quyết đó, Ly đã có hành vi cắt tay bằng dao lam. Chia sẻ với bác sĩ, cô cho biết mỗi lần cắt tay không có cảm giác đau, ngược lại còn thấy trong lòng nhẹ nhàng hơn.
Tiến sĩ Dương Minh Tâm, Trưởng phòng Điều trị các vấn đề stress, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết bệnh nhân Ly được người nhà phát hiện kịp thời và dành nhiều thời gian quan tâm. Trong thời gian ở viện, bệnh nhân không có cơ hội tiếp tục cắt tay, thay vào đó, cô lại có những cơn rối loạn vận động phân ly.
Sau 3 tuần điều trị với các liệu pháp tâm lý, dùng thuốc chống trầm cảm và giải lo âu, bệnh nhân gần như hồi phục và được tiếp tục điều trị tâm lý ngoại trú.
Ngoài trường hợp trên, bệnh viện cũng từng tiếp nhận một bé gái 9 tuổi, rất thích chơi điện thoại. Sau đó, cháu bị bố mẹ cấm dùng điện thoại. Điều này khiến cháu cảm thấy bứt rứt, luôn cảm thấy ngứa đầu và đưa tay nhổ từng mảng tóc.
Không dừng lại đó, bệnh nhi luôn hủy hoại bản thân mình bằng cách tự cấu vào da trên cơ thể. Sau một thời gian điều trị, bé đã dừng các hành động này, đang dần ổn định.
 |
| Tự ngược đãi bản thân thường gặp ở lứa tuổi vị thành niên. Ảnh: Thetrace . |
Dấu hiệu nhận biết chứng tự ngược đãi bản thân
Theo tiến sĩ Tâm, trong bối cảnh áp lực cuộc sống như hiện nay, tự ngược đãi bản thân là vấn đề rất đáng quan ngại. Đó là hình thức tự làm đau về thể chất hoặc tinh thần với mục đích loại trừ bản thân hay loại trừ những bất toại.
Khi mắc hội chứng này, bệnh nhân thường dùng dao (dao lam), mảnh sành, mảnh sứ tự rạch vào da thịt cho chảy máu, giật tóc, tát vào má mình để được thỏa mãn cho bản thân. Thậm chí, một người bệnh có thể tự đặt ra những hình phạt không phù hợp cho mình. Về mặt tinh thần, họ luôn tìm cách tự ngược đãi về tinh thần và đưa mình vào nhiều hoàn cảnh cấm đoán, để chịu khổ sở.
“Sau mỗi lần làm tổn hại bản thân bệnh nhân thấy tâm trạng thoải mái hơn, nên có xu thế tái diễn hành động để giải phóng sự ức chế”, tiến sĩ Tâm cho hay.
Chuyên gia cho biết có thể nhận biết sớm bệnh như thường xuyên mệt mỏi có cảm giác buồn chán, giấc ngủ kém, cảm xúc ức chế hầu như chiếm hết thời gian trong ngày, kèm theo trạng thái lo âu.
Cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng ở một số cơ quan như tim đập không đều nhịp, nhanh, đánh trống ngực, cảm thấy căng tức ở bầu ngực trái, tăng huyết áp. Bệnh nhân có cảm giác mỏi đầu gối, bứt rứt, căng cơ, cảm giác liệt, đau ở khớp, tay và chân, cảm giác kiến bò và tê. Họ thường có cảm giác thấy thở khó và nông, sợ chết ngạt. Ăn uống thường có cảm giác buồn nôn, đau dạ dày, tiêu chảy.
Một số bệnh nhân sẽ có những rối loạn của hệ thần kinh trung ương như, chóng mặt, cảm giác ruồi bay trước mắt, nhìn khó, nhìn đôi, đau đầu, mất ngủ, tập trung kém, mệt.
Nguyên nhân gây bệnh
Tự ngược đãi bản thân có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào. Tại Viện Sức khỏe Tâm thần, bệnh nhân nhỏ tuổi nhất được tiếp nhận mới chỉ có 3 tuổi với các biểu hiện cáu gắt, lăn lộn, cấu xé bản thân sau khi không được cha mẹ đưa đi chơi.
“Chứng bệnh này không phân biệt tuổi tác, có những người 70 tuổi vẫn tự hủy hoại bản thân”, tiến sĩ Tâm cho biết.
Nguyên nhân chính dẫn đến căn bệnh này là stress trong các vấn đề đời sống, xã hội hoặc sự bất mãn bản thân, mâu thuẫn giữa mong muốn và được đáp ứng của cá nhân.
Các chuyên gia khuyến cáo trẻ vị thành niên là đối tượng mắc bệnh nhiều nhất vì nhà trường chủ yếu giáo dục tri thức và vẫn nặng về kỷ luật.
Ở nhà, trẻ bị cha mẹ dùng quyền uy gây sức ép, áp lực để uốn nắn theo ý mình. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ tới sở thích, đam mê hoặc lối sống của các em với những suy nghĩ có phần lệch lạc, bi quan, bế tắc. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chứng bệnh tự ngược đãi bản thân.
“Khi gặp vấn đề căng thẳng thay vì chia sẻ và tìm kiếm sự trợ giúp của người khác, người bệnh lại tìm cách loại bỏ bản thân vì không muốn người xung quanh biết hoặc làm vậy để gây sự chú ý của người khác”, tiến sĩ Tâm lưu ý.
* Tên bệnh nhân đã được thay đổi.
