|
|
Nhiều doanh nghiệp sử dụng AI thay thế người lao động, tiếp tục sa thải. Ảnh minh hoạ: ANTONI SHKRABA production/Pexels. |
Tăng trưởng nóng tại Mỹ được thể hiện qua báo cáo GDP tuần qua, thường kéo theo tuyển dụng mạnh, thu nhập cá nhân tăng, từ đó gia tăng nhu cầu tiêu dùng. Tuy nhiên, xu hướng năm nay lại đảo chiều.
Thị trường lao động rơi vào trạng thái đóng băng lớn, ghi nhận tình trạng thất nghiệp nghiêm trọng. Như chuyên gia kinh tế trưởng của KPMG Diane Swonk nhận định: “Sự tăng trưởng kinh tế và thực trạng của thị trường việc làm không liên quan đến nhau”.
Theo các nhà phân tích, đây có thể trở thành câu chuyện trung tâm của nước Mỹ trong năm 2026 khi nước này bước vào giai đoạn “bùng nổ thất nghiệp”.
Dòng tiền vẫn luân chuyển mạnh trong nền kinh tế, nhưng không chảy vào quá trình tạo ra những công việc mới. Thay vào đó, sự chú ý đổ dồn vào trí tuệ nhân tạo (AI) - lĩnh vực được cho là thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế năm nay.
Các khoản đầu tư AI chủ yếu đến từ những tập đoàn lớn. Đó cũng chính là nhóm doanh nghiệp dẫn đầu làn sóng cắt giảm lao động văn phòng. Trong nhiều trường hợp, lợi nhuận của họ tăng vọt sau khi sa thải. “Doanh nghiệp đang làm được nhiều việc với ít lao động hơn”, bà Swonk viết.
Theo chuyên gia, nhiều công ty đã chiêu mộ quá mức trong giai đoạn bùng nổ tuyển dụng. Họ đang điều chỉnh lại cán cân thông qua việc yêu cầu nhân sự xin nghỉ tự nhiên hoặc sa thải. Những công ty khác dùng biện pháp “đóng băng” tuyển dụng và cắt giảm nhân sự để bù đắp áp lực biên lợi nhuận do thuế quan.
Dù số vụ sa thải tăng nhẹ trong năm nay, tổng thể vẫn ở mức thấp, ngoại trừ các tập đoàn công nghệ lớn như Amazon, Microsoft, Meta, Google hay Tesla. Nhiều lao động văn phòng chia sẻ với Business Insider rằng việc tìm kiếm một vị trí mới gần như “bất khả thi”, trong khi những người có việc cố gắng bám trụ.
 |
| Tình trạng thất nghiệp có thể trở nên đặc biệt nghiêm trọng trong năm 2026 bất chấp sự tăng trưởng về kinh tế tại Mỹ, khiến người lao động ở quốc gia này không khỏi lo ngại. Ảnh minh hoạ: ANTONI SHKRABA production/Pexels. |
Trong quý gần nhất, thu nhập của người tiêu dùng không tăng, nhưng chi tiêu vẫn ở mức cao, bất chấp sự bất ổn của thuế quan và lạm phát dai dẳng trên mức mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Đáng chú ý, phần lớn mức tăng chi tiêu đến từ y tế và dịch vụ chăm sóc sức khỏe, khi chi phí bệnh viện và viện dưỡng lão leo thang. Năm nay cũng ghi nhận mức chi tiêu cho dịch vụ y tế cao nhất kể từ năm 2022 - thời điểm làn sóng Omicron bùng phát.
Điều này cho thấy mức chi tiêu gia tăng chưa chắc xuất phát từ sự tự tin của người tiêu dùng. Trái lại, niềm tin tiêu dùng đang ở mức rất thấp. Nhiều người Mỹ thận trọng hơn do lo ngại về thuế quan.
Thị trường lao động ảm đạm càng làm tình hình thêm khó khăn. Tỷ lệ thất nghiệp đạt 4,6%, cao nhất kể từ năm 2021, trong khi tăng trưởng việc làm vẫn chậm.
Bước sang năm 2026, giới quan sát cho rằng nếu các khoản đầu tư AI bắt đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, “quả bom thất nghiệp” có thể trầm trọng hơn. Doanh nghiệp muốn tận dụng AI để nâng cao năng suất mà không cần tuyển thêm người, qua đó kéo dài tình trạng thị trường lao động trì trệ.
Dù khó xác định mức độ hiệu quả của đầu tư AI trong năm nay, GDP Mỹ tăng vọt lên 4,3% trong quý III được xem là tín hiệu tích cực. Với nhiều người lao động, câu hỏi lớn vẫn là tương lai việc làm sẽ ra sao trong một nền kinh tế tăng trưởng mạnh nhưng ngày càng ít vị trí trống.
AI có cướp đi công việc của chúng ta?
Trong cuốn AI chuyện chưa kể, tác giả Tomoe Ishizumi cho rằng đây chỉ là công cụ tối ưu không hơn không kém. Có một điều chắc chắn rằng AI có thể thay thế phần lớn công việc mà con người đang làm hiện nay. Tuy nhiên, chúng ta không nên nghĩ máy móc sẽ cướp đi công việc của con người mà hãy nghĩ rằng máy móc sẽ làm những công việc vất vả để con người có thời gian sáng tạo hơn.
