Thời điểm đó là cuối tháng 5 nhưng Qu Fenghua, sinh viên ở Thượng Hải dự định tốt nghiệp vào tháng 6, vẫn chưa tìm được việc làm.
“Bất kỳ công việc nào trả hơn 5.000 NDT/tháng (750 USD) đều ổn. Tôi chỉ cần kiếm đủ tiền để có thể tự nuôi sống bản thân và tiết kiệm chút ít”, anh nói với Sixth Tone.
Nam sinh viên chuyên ngành quản lý kinh doanh này nằm trong số 10,76 triệu sinh viên Trung Quốc tốt nghiệp trong tháng này, một mức cao kỷ lục.
Tuy nhiên, họ phải hạ thấp kỳ vọng của mình sau khi ra trường. Trong bối cảnh các doanh nghiệp giảm quy mô tuyển dụng do Covid-19, nhiều sinh viên chưa tốt nghiệp tranh giành vị trí trong các chương trình sau đại học, đồng thời giảm kỳ vọng về mức lương.
Đồng thời, nhiều sinh viên đã tốt nghiệp ưu tiên sự ổn định nên tập trung nỗ lực để ứng tuyển các công việc nhà nước.
 |
Sinh viên tốt nghiệp chụp ảnh tại một trường đại học ở Thành Đô (tỉnh Tứ Xuyên) ngày 8/6. Ảnh: Liu Guoxing/VCG. |
Khủng hoảng đầu ra
Theo báo cáo từ nền tảng tuyển dụng trực tuyến Zhilian Zhaopin, đến giữa tháng 4, chưa đến 47% sinh viên tốt nghiệp đang tìm kiếm việc làm nhận được lời mời làm việc. Đây là mức giảm mạnh so với con số 62,8% được ghi nhận trong cùng kỳ năm ngoái.
Thậm chí, nhiều người trẻ rơi vào tình trạng thất nghiệp khi một số công ty, như nền tảng cho thuê xe đạp Hello Chuxing, chợ đồ cũ Zhuanzhuan và các nhà sản xuất xe năng lượng mới Li Auto và XPeng, hủy bỏ đề nghị làm việc cho sinh viên mới ra trường.
Chính quyền địa phương và các trường đại học đã đưa ra những chiến lược khác nhau để giải quyết khủng hoảng.
Trong đó, Wang Hongzhou, người đứng đầu Đại học Hải dương Thượng Hải, bắt đầu “rao bán” sinh viên của mình thông qua hình thức livestream bán hàng.
Trong trang phục công sở giản dị, ông Wang đọc bản sơ yếu lý lịch của từng sinh viên cho các nhà tuyển dụng là khán giả theo dõi. Được biết, khoảng 5-6 công ty cam kết tham gia mỗi phiên. Ông đã tổ chức hơn 30 phiên phát sóng trực tiếp trong mùa xuân này.
Khao khát bằng thạc sĩ
Qu cho biết chỉ khoảng 1/3 trong số 40 bạn cùng lớp tham gia kỳ thi tốt nghiệp đại học, nhiều khác nộp đơn học thêm bằng thạc sĩ. Rất ít người nỗ lực tìm việc ngay khi ra trường.
 |
| Sinh viên tốt nghiệp nói chuyện với nhà tuyển dụng tại hội chợ việc làm ở Đông Quan (tỉnh Quảng Đông) ngày 11/6. Ảnh: VCG. |
“Chúng tôi hiểu rằng chỉ mỗi bằng cử nhân sẽ không đủ sức cạnh tranh trên thị trường làm việc hiện nay. Mặt khác, nếu ở lại trường thêm một thời gian, chúng tôi sẽ không phải lo lắng về việc tìm việc làm trong 2-3 năm nữa”, anh chia sẻ.
Với học phí không quá 5.000-10.000 NDT/năm, thực phẩm trong khuôn viên nhà trường cũng được trợ cấp rất nhiều, có vẻ đây là cách hợp lý để các sinh viên tránh xa thị trường việc làm vài năm.
Các trường đại học gặp áp lực cao về tỷ lệ sinh viên có việc làm sau khi tốt nghiệp. Do đó, một số cơ sở đào tạo thông báo rằng họ sẽ giữ lại những sinh viên chưa tìm được việc.
Bằng cấp cao hơn dường như có giá trị hơn trên thị trường việc làm. Năm 2021, một nhóm nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh đã khảo sát hơn 20.000 sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học ở 19 tỉnh, thành Trung Quốc.
Kết quả cho thấy mỗi bằng cấp mới sẽ mang lại cho người trẻ mức lương khởi điểm cao hơn.
Cụ thể, người chỉ có bằng cử nhân nhận mức lương dưới 6.000 NDT/tháng, người có bằng thạc sĩ nhận mức lương hơn 10.000 NDT/tháng, và 15.000 NDT/tháng đối với người có bằng tiến sĩ.
 |
| Người trẻ tham dự hội chợ việc làm ở Nam Kinh (tỉnh Giang Tô) ngày 29/5. Ảnh: Yang Bo/CNS/VCG. |
Thế nhưng, sự cạnh tranh để vào các chương trình sau đại học cũng rất khốc liệt. Theo Bộ Giáo dục, 4,57 triệu sinh viên đã đăng ký tham gia kỳ thi cao học vào tháng 12/2021, tăng 800.000 so với năm trước đó.
Ở lớp của Qu, chỉ 2 sinh viên vượt qua kỳ thi này và anh không nằm trong số đó.
Hồi còn là sinh viên, Li Shujie, tốt nghiệp từ Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải, từng tham gia một số hội chợ tuyển dụng. Cô nhận thấy rằng hầu hết công ty yêu cầu ứng viên có bằng thạc sĩ.
“Bởi vậy, tôi từ bỏ ý định tìm việc làm sau khi lấy bằng cử nhân. Thay vào đó, tôi tiếp tục theo đuổi chương trình cao học”, cô nói với Sixth Tone.
Song song với đó, cuộc cạnh tranh giành được công việc nhà nước ổn định, hay còn gọi là bianzhi, khốc liệt hơn bao giờ hết.
Hơn 2 triệu người, trong đó có nhiều sinh viên mới ra trường và người trẻ khác, đăng ký cuộc thi công chức trong năm nay, tức tỷ lệ chọi là 68 ứng viên cho một vị trí. 12 năm trước, con số này chỉ dao động 1,3-1,6 triệu thí sinh.
 |
| Một lễ tốt nghiệp tại Đại học Vũ Hán vào tháng 6/2020. Ảnh: AFP. |
Thực tập sớm
Áp lực tìm việc đè lên vai các sinh viên từ khi còn học năm 2, năm 3. Ngày càng nhiều người trẻ tham gia các hoạt động thực tập từ sớm với hy vọng tạo dựng lợi thế trên thị trường việc làm. Họ dành 3-4 ngày/tuần tại công ty song song với việc tham gia các lớp học.
Theo báo cáo của Zhilian Zhaopin, 74% sinh viên tốt nghiệp năm nay có kinh nghiệm thực tập, tăng so với mức 57,9% của năm 2021.
Chu Zhaohui, nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Giáo dục Quốc gia Trung Quốc do nhà nước điều hành, cho rằng kinh nghiệm thực tập sớm không nhất thiết quyết định tương lai tuyển dụng của các sinh viên.
“Chúng ta cần nhìn nhận vấn đề một cách hợp lý hơn. Việc thực tập quá sớm hoặc quá thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến quá trình học tập của sinh viên. Nhà trường không nên thỏa hiệp với nhu cầu thực tập sớm”, ông nói với Sixth Tone.
 |
| Thí sinh thi công chức chờ làm bài thi ở Vũ Hán. Ảnh: AFP. |
Li Shujie, sinh viên ngành tài chính bắt đầu thực tập từ sau năm nhất đại học, may mắn có được một công việc vào cuối năm ngoái. Li nhận lời đề nghị từ công ty nơi cô đang thực tập ở bộ phận nhân sự.
Li thừa nhận sinh viên ở Thượng Hải thường kỳ vọng cao về mức lương sau khi ra trường. “Thu nhập 10.000 NDT/tháng sau thuế là những gì chúng tôi mong muốn. Đó là mức lương hợp lý đối với các sinh viên tốt nghiệp từ trường của tôi”, cô chia sẻ.
Còn với nam sinh viên Qu, không lâu sau khi Thượng Hải gỡ lệnh phong tỏa, anh đã nhận được lời đề nghị làm việc tại bộ phận marketing của một công ty tầm trung, với mức lương hơn 5.000 NDT.
Tuy nhiên, anh vẫn không ngừng nỗ lực cho kỳ thi cao học tiếp theo, diễn ra vào tháng 12 tới.
“Tỷ lệ rủi ro quá lớn nếu chỉ tập trung ôn thi cao học mà không đi làm. Không ai có thể đảm bảo với bạn rằng sẽ chẳng còn thất bại này xảy ra nữa”, anh chia sẻ.
