 |
Một ngày sau khi sử dụng dịch vụ xe ôm công nghệ, Thanh Vân (19 tuổi, Hà Nội) phát hiện hình ảnh và thông tin cá nhân của mình bị tài xế T. chia sẻ trên kênh YouTube cá nhân.
"Tôi không biết mình bị ghi hình lại suốt quãng đường vì tài xế không hề đề cập hay xin phép quay, chụp”, nạn nhân kể lại sự việc xảy ra ngày 25/2.
Chia sẻ với Zing, nữ sinh cho biết cô hoảng sợ, bất an sau khi phát hiện mình bị quay lén và đăng lên mạng xã hội.
Trên kênh đăng tải video của tài xế trên, còn có nhiều hành khách khác, đa số là nữ giới, bị ghi hình trộm theo cách này.
 |
Thanh Vân cho hay không hề biết chuyện mình ghi hình trộm trong lúc di chuyển trên đường. Hình ảnh chụp từ video quay lén của tài xế Be. |
“Dưới phần bình luận video, nhiều người cố gắng đào bới thêm thông tin cá nhân, có lời lẽ khiếm nhã, quấy rối, đặt điều về tôi và những bạn nữ khác”, cô nói.
Đáng chú ý, những sự việc tương tự cũng đang xảy ra ở một số nơi trên thế giới. Nhiều hành khách sử dụng dịch vụ vận chuyển bỗng trở thành nạn nhân bị quay trộm và công khai thông tin cá nhân trên Internet.
Trong khi đó, luật bảo vệ quyền riêng tư cá nhân ở trường hợp này lại có sự khác biệt tại mỗi quốc gia. Chẳng hạn ở Mỹ, một số tiểu bang cho phép tài xế ghi âm, quay hình hành khách mà không cần sự đồng thuận.
Mặc nhiên quay lén
Năm 2019, tài xế tự do Andrew Sim Kay Yong (32 tuổi) đã quay trộm Li Yipeng, con trai của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long, bằng điện thoại trong lúc đang lái xe.
Giữa tháng 3/2019, Sim đề nghị đưa Li về nhà khi thấy người đàn ông này đang đứng ở điểm chờ taxi tại trung tâm mua sắm Esplanade.
Ban đầu, Li từ chối. Nhưng anh đồng ý lên xe sau một hồi trao đổi với tài xế.
Sau đó, người lái xe đã sử dụng điện thoại của mình để quay video Li. Anh ta cầm điện thoại bằng một tay và cầm vô lăng chỉ với tay còn lại, theo Phó công tố viên Tay Jingxi.
 |
| Andrew Sim Kay Yong được nhìn thấy chạy ra khỏi tòa án. Ảnh: Raj Nadarajan/TODAY. |
Trong quá trình lái xe, Sim đã ghi tổng cộng 4 video và hỏi Li nhiều câu mang tính cá nhân, bao gồm danh tính, địa chỉ cư trú và liệu thủ tướng có nghiêm khắc với con cái hay không. Đáng chú ý, Sim không hề xin phép trước.
Tháng 11/2019, người đàn ông này bị phạt 900 SGD và tước bằng lái xe 8 tháng nhưng với tội danh vi phạm giao thông, theo The Strait Times. Điện thoại dùng để ghi hình của Sim bị cảnh sát tịch thu và tiêu hủy.
“Điều đáng lo ngại là sẽ còn thêm nạn nhân tương tự. Họ sẽ phải tự đối phó một cách khéo léo để không bị lợi dụng hoặc quấy rối, và tránh bị xâm phạm quyền riêng tư”, trích tuyên bố từ thư ký báo chí của Thủ tướng Singapore.
Tháng 7/2018, Jason Gargac, tài xế công nghệ ở thành phố St. Louis (bang Missouri, Mỹ), bị đình chỉ hoạt động vì lén ghi hình hành khách và phát trực tiếp trên kênh Twitch của mình.
Gargac lái xe cho cả hai hãng xe công nghệ Uber và Lyft từ tháng 3 cùng năm. Anh phát trực tiếp hầu hết chuyến đi của mình trên trang cá nhân.
Mỗi hành khách lên xe của Gargac sẽ bị ghi hình bởi một camera gắn ở kính chắn gió, theo St. Louis Post-Dispatch.
Người xem livestream có thể để lại bình luận ở video. Trong đó, nhiều bình luận mang tính tiêu cực, chỉ trích hành khách xuất hiện trong chuyến đi của Gargac.
 |
| Jason Gargac phát sóng trực tiếp hầu hết chuyến đi của anh và kiếm tiền từ đó. từ một buổi livestream của Jason Gargac của BBC. |
Mặt khác, người lái xe đã thu về số tiền khoảng 3.500 USD từ hoạt động phát trực tiếp này, The Globe and Mail đưa tin.
Tài xế ôtô thừa nhận anh không xin phép hành khách trước khi ghi hình vì “ảnh hưởng đến tính chân thật trong trải nghiệm”. Sau khi sự việc xảy ra, kênh livestream của tài xế công nghệ đã dừng hoạt động hoàn toàn.
Gargac bị ngừng công việc với tư cách tài xế ở cả hai hãng xe công nghệ nơi anh ta làm.
Nói với CNET, người phát ngôn của Uber đã khẳng định: “Hành vi gây rối trong video đi ngược Nguyên tắc cộng đồng của hãng. Chúng tôi đã chấm dứt quan hệ hợp tác với người lái xe này”.
Sự khác biệt ở luật pháp
Trên thực tế, việc livestream của tài xế Gargac là hợp pháp ở bang Missouri (Mỹ).
Tiểu bang cho phép một người đang trong cuộc trò chuyện với người khác được ghi âm, quay video không cần xin phép. Đó còn được biết đến là sự đồng thuận từ bên thứ nhất.
Mỹ hiện có 38 tiểu bang áp dụng cùng luật như Missouri. Chỉ 12 tiểu bang yêu cầu sự đồng thuận của tất cả bên liên quan trước khi ghi âm, quay video, theo Business Insider. Hầu hết tiểu bang có quy định bổ sung cụ thể đối với camera ẩn.
 |
| 38 tiểu bang ở Mỹ đồng ý cho tài xế ghi âm, quay video không còn xin phép khách hàng. Ảnh: Buck Ennis/Crain's New York Business. |
Trong khi đó, các chuyên gia về quyền riêng tư ở Canada cho biết hành động tương tự tài xế Gargac hoàn toàn bị cấm tại xứ sở lá phong.
“Chắc chắn nó sẽ vi phạm tất cả luật về quyền riêng tư ở Canada”, David Fraser, một luật sư về quyền riêng tư, đối tác của công ty luật Halifax McInnes Cooper, khẳng định với CBC.
Vấn đề đầu tiên nằm ở sự đồng thuận. Nói với St. Louis Post-Dispatch, Gargac cho biết anh ta đã đính một nhãn dán trên cửa sổ ôtô. Bằng cách này, anh nghĩ mình đã nhận được sự đồng thuận của hành khách trong việc ghi hình.
Nhưng tại Canada, ông Fraser nói rằng điều đó là chưa đủ. Theo luật liên bang của nước này, sự đồng thuận phải rõ ràng và được thông báo. Hành khách không những được thông báo về việc ghi hình mà còn cả mục đích cụ thể của nó, chẳng hạn phát trực tiếp.
Nếu sự đồng thuận hướng đến mục đích an ninh, tài xế không được sử dụng những video đó vì bất kỳ lý do nào khác. Tại một số thành phố như Vancouver hay Toronto, những công ty taxi truyền thống thậm chí chỉ cho phép cảnh sát truy cập những đoạn clip đó.
Trong khi đó, cả hai hãng xe mà Gargac làm việc đều không trả lời về các chính sách hoặc hướng dẫn cụ thể về việc tài xế sử dụng camera trong xe của họ, cho dù lý do an ninh hoặc livestream.
Tại Singapore, kể từ tháng 9/2018, Ủy ban Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân (PDPC) đã ban hành hướng dẫn mới cho phép các tài xế taxi và lái xe tư nhân hướng camera về phía hành khách trong xe.
Tuy nhiên, tài xế (hoặc công ty chủ quản) cần phải xin phép Cơ quan Giao thông Vận tải Đường bộ (LTA) trước khi lắp đặt camera trên xe. Nếu thực hiện mà chưa có giấy phép, người lái xe có thể bị phạt tới 1.000 USD và/hoặc ngồi tù tối đa 3 tháng.
 |
| Singapore yêu cầu tài xế phải có giấy phép trước khi lắp đặt camera trên xe. Ảnh: Watcharin Panyawutso. |
Theo đó, hành khách có thể yêu cầu tài xế xuất trình giấy phép của LTA nếu thấy trên xe có lắp camera giám sát hành trình.
Video thu được sẽ chỉ sử dụng để hỗ trợ các cuộc điều tra chính thức, hoặc bằng chứng trong một vụ kiện nếu được yêu cầu.
Nếu tài xế hoặc công ty chủ quản bị phát hiện vi phạm nghĩa vụ của mình theo Đạo luật bảo vệ dữ liệu cá nhân, PDPC sẽ thực thi pháp luật. Trong đó, phía tài xế hoặc công ty chủ quản có thể bị phạt tới 10.000 USD và/hoặc ngồi tù tối đa 3 năm.
Trở lại vụ việc của Thanh Vân, phía tài xế T. đã gỡ video với nội dung chưa phù hợp vào tối 27/2 và đưa ra lời xin lỗi tới nữ khách hàng vào sáng 28/2, theo đại diện truyền thông của hãng xe.
Tài khoản của T. bị khóa tạm thời trong thời gian công ty xác minh vụ việc. Hiện chưa rõ liệu tài xế này có tiếp tục được hoạt động nữa không.
Về phía Thanh Vân, cô cho biết bản thân chưa thấy thỏa đáng với lời xin lỗi của nam tài xế.
“Dù video đã bị xóa, tôi vẫn đang phải chịu áp lực từ hàng loạt bình luận quấy rối, bênh vực hành vi của tài xế T. từ một bộ phận người xem video", cô chia sẻ.
