Thế độc quyền của Hiệp hội Pickleball Mỹ bị thách thức

Với tốc độ phát triển như vũ bão, pickleball nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu, tạo sức hút lớn và mang lại nguồn thu khổng lồ cho nhiều người. Song song, các cuộc tranh chấp quyền lợi cũng bùng phát.

Ở cấp độ chuyên nghiệp, mâu thuẫn giữa vận động viên (VĐV) và đơn vị quản lý ngày càng rõ rệt, thể hiện qua sự xuất hiện của Hiệp hội VĐV Pickleball Thế giới (World Pickleball Players Association - WPPA), được thành lập vào cuối tháng 7.

Theo Forbes, hội đồng sáng lập WPPA gồm 7 VĐV pickleball hàng đầu bao gồm Tina Pisnik (chủ tịch), Collin Johns, Jessie Irvine, Jay Devilliers, Gabriel Tardio, Dekel Bar và Augie Ge. Mục tiêu của họ là đại diện VĐV thương thảo với UPA và các giải đấu, tập trung vào 4 ưu tiên: lịch thi đấu hợp lý, bảo vệ sức khỏe, minh bạch trong tiền thưởng và hệ thống kỷ luật công bằng.

Collin Johns, top 10 VĐV pickleball ở cả nội dung đơn nam lẫn đôi nam chuyên nghiệp, nằm trong hội đồng Hiệp hội VĐV Pickleball Thế giới (WPPA). Ảnh: PPA.

Hiện Hiệp hội Pickleball Mỹ (UPA) vẫn giữ vai trò “ông lớn” trên bản đồ pickleball chuyên nghiệp. Hiệp hội Pickleball Mỹ (UPA) - tổ chức quản lý các giải chuyên nghiệp danh giá nhất như PPA Tour và Major League Pickleball - nhanh chóng mở rộng sang Australia, Ấn Độ, Canada và gần đây là châu Á, với các sự kiện mang thương hiệu PPA Tour Asia và MLP Asia. Những giải đấu này quy tụ hàng loạt ngôi sao như Anna Leigh Waters, Ben Johns, Federico Staksrud, Quang Dương…

UPA gần như “thâu tóm” thị trường, được coi là cơ quan điều hành chính thống của pickleball chuyên nghiệp: xây dựng quy trình thi đấu, quản lý cơ sở vật chất, cấp phép cho hãng vợt, kết nối với hệ thống xếp hạng DUPR...

Để giữ quyền lợi, UPA ký nhiều hợp đồng độc quyền với VĐV hàng đầu cùng những điều khoản nghiêm ngặt. Mới đây, UPA đã chấm dứt hợp đồng với Quang Dương vì cho rằng anh vi phạm nhiều lần.

Khoản thu nhập chênh lệch càng khiến VĐV chịu sức ép. Ví dụ, một chức vô địch PPA Tour hay MLP chỉ mang lại 30.000 USD nếu VĐV không ký với UPA, trong khi thành viên UPA nhận tới 45.000 USD. Với các hãng vợt, nếu muốn sản phẩm được VĐV sử dụng trong hệ thống giải của UPA, họ phải đóng phí thường niên 100.000 USD, cùng 5.000 USD chứng nhận cho mỗi dòng vợt. Pickleball càng phát triển, UPA càng tìm nhiều cách tối đa hóa lợi nhuận.

UPA có Ủy ban VĐV chuyên nghiệp (PPC) để làm cầu nối giữa VĐV và ban tổ chức. Tuy nhiên, nhiều VĐV cho rằng PPC không đủ độc lập, khó đảm bảo quyền lợi cho họ.

VĐV pickleball Việt Nam Trịnh Linh Giang hiện xếp ở vị trí số 1 châu Á theo BXH của PPA Tour Asia, thuộc UPA. Ảnh: Trịnh Linh Giang/FB.

Đây chính là lý do WPPA ra đời, do chính VĐV sáng lập, nhằm mang lại tiếng nói minh bạch trong các vấn đề lịch thi đấu, an toàn, thu nhập... WPPA khẳng định không đối đầu UPA, mà mong hợp tác để pickleball phát triển bền vững, bảo đảm quyền lợi công bằng.

Phía UPA đáp lại rằng họ đã có PPC - ủy ban chính thức, tham gia quyết định luật lệ, cơ cấu giải thưởng và chính sách thi đấu. Theo Sports Business Journal, UPA coi WPPA là tổ chức “không chính thống” và nhấn mạnh quyền lực vẫn thuộc về PPC.

WPPA tái khẳng định họ không muốn lật đổ UPA, mà đòi quyền đại diện độc lập, không chịu sự kiểm soát. Họ cho rằng vấn đề tiền thưởng, an toàn y tế hay lịch thi đấu quá tải không chỉ ảnh hưởng cá nhân mà còn quyết định tính chuyên nghiệp của môn thể thao. Hiện WPPA hợp tác với công ty luật Sports Solidarity để được tư vấn pháp lý, đồng thời kêu gọi đối thoại với UPA nhằm xây dựng cơ chế hợp tác.

Sự ra đời của WPPA có thể trở thành bước ngoặt trong tiến trình phát triển pickleball. Điều này cho thấy môn thể thao này đã đủ lớn về số người chơi, khán giả lẫn giá trị thương mại để cần một cơ chế đại diện độc lập cho VĐV.

Câu hỏi còn lại: UPA và WPPA có tìm được tiếng nói chung, hay sẽ bước vào một cuộc chiến giành quyền lợi căng thẳng và kéo dài?