'UOB Painting of the Year là cơ hội để họa sĩ trẻ vượt lên chính mình'

Sau thành công của năm đầu tiên, UOB Painting of the Year - cuộc thi mỹ thuật uy tín hàng đầu Đông Nam Á với lịch sử hơn 40 năm - chính thức khởi tranh mùa thứ 2 tại Việt Nam. Sân chơi này là nơi các họa sĩ có thể giao lưu, học hỏi, thể hiện tư duy và góc nhìn nghệ thuật, đồng thời hướng tới cơ hội vươn tầm khu vực.

Là thành viên hội đồng giám khảo của cuộc thi năm nay, chị Nguyễn Thị Châu Giang - một trong những họa sĩ vẽ lụa đương đại hàng đầu Việt Nam - dành nhiều lời khuyên tới thế hệ họa sĩ trẻ, đồng thời khẳng định vai trò của thế hệ nghệ sĩ trẻ trên hành trình phát triển nền mỹ thuật đương đại Việt Nam.

Bàn đạp cho “viên ngọc ẩn”

- Năm nay, chị có cơ duyên trở thành thành viên hội đồng giám khảo của UOB Painting of the Year. Chị đánh giá thế nào về cuộc thi này?

- UOB Painting of the Year là một giải thưởng lớn không chỉ về quy mô giải thưởng, mà còn đóng vai trò quan trọng ở mặt tinh thần. Cuộc thi mới diễn ra lần thứ 2 tại Việt Nam, nhưng đã có lịch sử trải dài 43 năm ở các nước trong khu vực Đông Nam Á. Có thể nói, đây là giải thưởng uy tín “xưa nay hiếm” với các họa sĩ Việt.

Quan trọng hơn, UOB Painting of the Year mang tính quốc tế nên sẽ tạo ra tầm ảnh hưởng nhất định đến sự nghiệp của họa sĩ thắng giải. Đồng thời, cuộc thi cũng góp phần thúc đẩy nền hội họa Việt Nam sôi động hơn cả về bề nổi lẫn chiều sâu, một lần nữa ghi dấu ấn trên bản đồ quốc tế sau thời gian có phần im ắng.

UOB Painting of the Year tạo cú hích cho nền mỹ thuật đương đại Việt Nam.

- Cách đây hơn 20 năm, có thể ví chị như một “viên ngọc ẩn” bước ra ánh sáng, thành công với nhiều giải thưởng lớn, đồng thời sớm đưa tác phẩm của mình đến triển lãm quốc tế. Chị đã làm gì để đạt được những bước phát triển đó?

- Năm 1998, sau khi tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật TP.HCM, tôi đã có một vài triển lãm nhóm ở nước ngoài và một số triển lãm cá nhân tại Việt Nam. Hai năm sau, việc tham dự và đoạt giải Nhất cuộc thi “Ánh mắt trẻ” lần đầu tiên do Đại sứ quán Pháp tổ chức đã tạo cho tôi bước ngoặt lớn về tư duy nghề nghiệp.

Nhờ cọ xát các đồng nghiệp trẻ trong nước, sống và làm việc một thời gian ngắn trong môi trường chuyên nghiệp tại Pháp, tôi bớt ảo tưởng về bản thân, nhìn lại con đường đã đi, nhận ra bản thân phải học hỏi nhiều hơn, làm việc, đổi mới liên tục. Thế nhưng, giải thưởng cũng tiếp thêm sự tự tin cho tôi, rằng niềm đam mê và lựa chọn này là đúng đắn.

- Hành trình đó chắc hẳn mang đến cho chị nhiều chiêm nghiệm về nghề, về đời?

- Qua năm tháng, tôi nhận ra nghệ thuật không cần đao to búa lớn. Nghệ thuật phải luôn xuất phát từ trái tim, tình cảm sâu sắc của bản thân với cuộc đời. Nghệ thuật cũng không chỉ hướng đến một vẻ đẹp đơn thuần, mà cần ẩn chứa những ý tưởng sâu sắc phía sau. Nếu yêu và sống hết mình với nghệ thuật, bạn chắc chắn sẽ không bị phụ lòng.

Tôi luôn cho rằng bên cạnh đam mê, tài năng và may mắn là 2 yếu tố quan trọng để thành công trong nghệ thuật. Ở thời của chúng tôi và giai đoạn trước đó, nghệ thuật Việt Nam được thế giới tìm đến. Báo chí trong nước cũng quan tâm và có những bài phê bình chất lượng. Nhờ đây, tôi có thêm nhiều cơ hội làm việc với các bảo tàng, gallery quốc tế và được mọi người biết đến.

Họa sĩ Nguyễn Thị Châu Giang là thành viên hội đồng giám khảo UOB Painting of the Year 2024.

- Theo chị, những cuộc thi như UOB Painting of the Year có giúp cơ hội của các họa sĩ trẻ ngày nay rộng mở hơn? Chị đánh giá thế nào về khả năng thúc đẩy thế hệ họa sĩ trẻ tại những sân chơi như vậy?

- Sự xuất hiện của những giải thưởng lớn như UOB Painting of the Year giúp các họa sĩ trẻ có thời gian tĩnh lại để xem mình đang ở đâu trên bản đồ nghệ thuật trong nước và thế giới, đồng thời thúc đẩy khát khao, khả năng tư duy, sáng tạo nơi họ.

UOB Painting of the Year là cơ hội để các họa sĩ trẻ vượt lên chính mình, đổi mới và đạt những điều to lớn hơn. Tại đây, họ có thể thử nghiệm, cất tiếng nói nghệ thuật mạnh mẽ mà không cần lo lắng, sợ hãi. Tôi nghĩ rất nhiều bạn trẻ sẽ khẳng định được tài năng sau cuộc thi. Đó có thể là cá tính độc đáo chưa từng thấy mà bản thân vẫn hoang mang tìm kiếm.

Bên cạnh đó, họa sĩ thắng giải còn được đông đảo giới chuyên môn, công chúng trong nước và khu vực, xa hơn là quốc tế biết đến. Nếu bản lĩnh, họ có thể lấy đây làm đòn bẩy cho những bước tiến xa hơn trong tương lai.

Tuy nhiên, chúng ta cần nhìn nhận rằng thắng giải không có nghĩa bạn sẽ thành danh mãi mãi và vuột mất giải cũng không có nghĩa bạn không có tài năng. Mỗi giải thưởng đều có tiêu chí riêng và mang tính tương đối vào thời điểm diễn ra. Thử thách thời gian mới là đáp án chuẩn xác nhất cho thành công trong nghệ thuật.

Họa sĩ trẻ thể hiện khả năng sáng tạo và tư duy mới mẻ tại UOB Painting of the Year.

- Việc thành danh ở thị trường mỹ thuật quốc tế ảnh hưởng thế nào đến con đường phát triển của chị nói riêng và các họa sĩ nói chung?

- Nghệ thuật cần thời gian, có thể 10 năm, 20 năm, thậm chí 100 năm sau bạn mới biết mình có thành danh hay không.

Tôi không nghĩ mình đã thành danh ở thị trường mỹ thuật quốc tế. Tôi chỉ may mắn có cơ hội làm việc, đưa tác phẩm tới một số triển lãm uy tín trên thế giới hay được các bảo tàng quốc tế sưu tập tranh. Tham gia những triển lãm quốc tế này, tôi thấy mình chỉ là hạt cát giữa sa mạc. Chính điều đó thúc đẩy tôi luôn cố gắng làm việc nghiêm túc mỗi ngày để vẽ lên những suy nghĩ, nỗi lòng của mình, được thấy bản thân không đi lại vào con đường đã qua.

Chờ đợi làn gió mới ở các sân chơi mỹ thuật

- Quan sát nền mỹ thuật trong nước thời gian gần đây, chị nhận thấy các họa sĩ trẻ có điểm gì giống và khác chị ngày trước?

- Sự đam mê sáng tạo, nhiệt huyết, không sợ hãi khi thử nghiệm có lẽ là điểm tương đồng dễ thấy nhất giữa tôi và các họa sĩ trẻ ngày nay. Điểm khác biệt là kỹ thuật của các bạn quá tốt và phong phú, kết hợp sự mạnh mẽ cả về thể chất lẫn tinh thần để có thể sáng tác nhiều tác phẩm chỉ trong thời gian ngắn.

Tác phẩm của các họa sĩ giành giải ở hạng mục “Nghệ sĩ triển vọng” năm ngoái.

- Thông qua cách các họa sĩ trẻ thổi hồn vào tác phẩm của mình, chị có thể nhận xét về xu hướng hội họa hiện đại, cũng như sự quan tâm, yêu thích, đam mê của giới trẻ tới lĩnh vực này?

- Việc xuất hiện thêm rất nhiều gallery và nhà sưu tập trẻ cho thấy giới trẻ ngày nay thực sự yêu thích, đam mê hội họa. Lực lượng họa sĩ trẻ cũng đông đảo, nhiệt huyết, sung sức hơn và tài năng hơn. Song, thách thức to lớn cộng đồng yêu hội họa ngày nay phải đối diện là tính chuyên nghiệp và hệ thống trong hoạt động nghề nghiệp. Sự bền vững cũng là một yếu tố rất quan trọng trên con đường này. Nghệ thuật không thể hời hợt, bấp bênh, cuốn theo những hào quang tạm thời.

- Nền mỹ thuật Việt Nam cần gì để tăng tốc độ phát triển, bắt kịp với các nước trong khu vực mà vẫn đảm bảo duy trì được tính bền vững?

- Mỹ thuật Việt Nam đã bỏ mất “cơ hội vàng” để sánh vai cùng thế giới, nên mọi thứ bây giờ sẽ vất vả hơn. Việc sáng tạo quanh quẩn trong “vùng an toàn” vì bề nổi của sự thành danh, chạy theo thị hiếu thị trường, quan niệm dễ dãi trong sáng tác và triển lãm, nỗi lo cơm áo gạo tiền, bị giới hạn trong sáng tạo... sẽ khiến mỹ thuật đương đại Việt Nam dậm chân tại chỗ.

Nếu phá bỏ những rào cản vô hình đó, các họa sĩ có nền tảng và khao khát sẽ sẵn sàng bước ra khỏi “vùng an toàn” mà vẫn giữ được bản sắc cá nhân, dân tộc. Kết hợp sự hỗ trợ tài chính mạnh mẽ từ các doanh nghiệp, tôi nghĩ mỹ thuật Việt Nam sẽ tăng tốc. Giải thưởng, triển lãm quốc tế là một trong những cách nhanh nhất để đưa mỹ thuật Việt Nam ra thế giới. Chúng ta có thể trông đợi vào các doanh nghiệp lớn vừa có tâm, vừa có tầm như UOB.

Mỹ thuật Việt Nam cần lực lượng họa sĩ trẻ để bứt phá.

- Thế hệ họa sĩ trẻ đóng vai trò như thế nào trên hành trình phát triển này?

- Họa sĩ trẻ đóng vai trò quan trọng nhất trong việc kế thừa và phát triển bền vững những giá trị, thành công thế hệ trước để lại. Các giải thưởng hay doanh nghiệp chỉ là cầu nối hoặc mở ra cơ hội cạnh tranh, tạo sự sôi động cho thị trường. Chính tài năng, sự kiên định, bền bỉ và khao khát khẳng định cái tôi mới tạo ra nghệ thuật của riêng mỗi người. Từ đó, chúng ta mới có một cộng đồng năng động với nhiều tiếng nói mạnh mẽ, riêng biệt.

Thiếu vắng lực lượng trẻ kế thừa sẽ khiến mỹ thuật Việt Nam trở nên cũ kỹ hơn, trong khi chúng ta đang rất cần sự bứt phá mạnh mẽ để bắt kịp với khu vực.

- Trong vai trò “cầm cân nảy mực”, chị có lời khuyên gì dành cho các họa sĩ, đặc biệt là những họa sĩ trẻ tranh tài ở hạng mục “Nghệ sĩ triển vọng” tại UOB Painting of the Year năm nay?

- Các họa sĩ của Việt Nam rất giỏi. Các bạn đừng lo ngại và ngượng ngùng, hãy mạnh mẽ cất lên tiếng nói nghệ thuật riêng bằng tất cả trải nghiệm, cảm xúc dù đó là hạnh phúc thuần khiết hay nỗi buồn dằn vặt.

Một tác phẩm chỉ chạm đến trái tim người khác khi được vẽ bằng tất cả tình cảm, chứ không đơn thuần là thể hiện kỹ thuật rồi gán cho nó những ý niệm rối rắm, khó hiểu hoặc chỉ mang đến vẻ đẹp thuần túy mà không có ý tưởng gì ẩn sau.