Thực hiện công trình khoa học hữu ích là ước mơ của hầu hết nhà nghiên cứu, chuyên gia…Thế nhưng, họ đồng thời phải đối mặt nỗi lo kinh phí, thủ tục... để ước mơ “chạm đất”.
Gỡ gánh nặng cho "bước chân chạm đất"
23h50 đêm 30/4, TS Đinh Viết Sang (Đại học Bách khoa Hà Nội) soát lại một lượt văn bản trên máy tính, rồi ấn “gửi”. Lá thư xin tài trợ lẫn thuyết minh đề tài khoa học được gửi đến quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup (VinIF) chỉ 10 phút trước khi hết hạn nhận hồ sơ hỗ trợ các đề tài khoa học thường niên năm nay.
Công trình “Phát triển hệ thống thời gian ứng dụng trí tuệ nhân tạo, hỗ trợ phát hiện polyp đại tràng và phân loại các tổn thương có nguy cơ ung thư hóa khi nội soi”doanh cùng TS.BS Đào Việt Hằng (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội), cộng sự hợp tác nghiên cứu hơn một năm.
Tại trung tâm nội soi, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và nhiều đơn vị y tế lớn khác, mỗi ngày có thể tiếp nhận hơn 400 ca nội soi đường tiêu hóa, trong khi số bác sĩ cơ hữu còn hạn chế. “Có những ngày mệt chân không chạm đất”, bác sĩ Hằng mô tả khi nói về những áp lực bác sĩ nội soi Việt Nam phải đối mặt.
Đây là một trong những nguyên nhân khiến bác sĩ bỏ sót tổn thương khi nội soi. Trên thế giới, tỷ lệ sót polyp và u tuyến đại tràng dao động 20-47%. Việt Nam chưa nghiên cứu cụ thể, nhưng con số khó thấp hơn. Khảo sát của TS.BS Hằng trên hơn 100 bác sĩ nội soi ở các tuyến trung ương và địa phương cho kết quả, 97% mong muốn có sản phẩm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (Al) hỗ trợ chẩn đoán tổn thương trên nội soi, tránh bỏ sót, giúp chẩn đoán chính xác căn nguyên bệnh và chữa trị kịp thời.
 |
| TS Đinh Viết Sang, TS.BS Đào Việt Hằng cùng cộng sự trong trong Lễ ký kết tài trợ dự án Nghiên cứu khoa học và công nghệ năm nay do quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup (VinIF) tổ chức. |
Công trình của hai vị tiến sĩ cùng cộng sự là hệ thống thu thập dữ liệu gồm 10.000 ảnh, 200 video nội soi có tổn thương polyp đại tràng. Trong đó, 2.000 ảnh tổn thương thuộc nhóm nguy cơ ác tính cao, được xác định bằng kết quả giải phẫu bệnh. Dữ liệu “gán nhãn” bởi chuyên gia, từ đó xây dựng các thuật toán AI và hệ thống tích hợp có khả năng cảnh báo bác sĩ trong quá trình nội soi. Cơ sở dữ liệu chuẩn đặc thù từ bệnh nhân Việt Nam có thể phục vụ công tác nghiên cứu và đào tạo.
Lá phiếu đề xuất nhận hỗ trợ dài 3.526 chữ, gói gọn mục tiêu, tính mới, tầm ảnh hưởng về mặt khoa học và thực tiễn của dự án, các bước thực hiện cũng như kết quả dự tính. Tất cả làm theo hướng dẫn của VinIF, TS Sang lần đầu tiên thấy mọi thứ đều tinh gọn, khác đề tài từng tham gia.
Trước đó một năm, Đại học Bách khoa Hà Nội - nơi TS Sang công tác có 5 đề tài được quỹ VinIF tài trợ, tổng kinh phí hàng chục tỷ đồng. Tất cả được thẩm định, xét duyệt và giải ngân nhanh chóng, chặt chẽ. Các đề tài nhận tài trợ thành công năm ngoái thôi thúc anh nộp hồ sơ.
Ít lâu sau ngày gửi thư ngỏ, TS Đinh Viết Sang và TS Đào Việt Hằng đặt bút ký kết, sớm nhận nguồn tài trợ từ VinIF. Không còn nặng gánh ngân sách, tất cả việc cần làm với 2 vị tiến sĩ 8X bây giờ là “dạy” cho cậu học sinh người máy nhận biết các loại tổn thương.
Cơ hội làm khoa học vì người Việt
Công trình của TS Sang và TS Hằng nằm trong 22 dự án nhận tài trợ năm nay với nhiều nghiên cứu liên quan trực tiếp đến các vấn đề thời sự trong nước.
Nhiều chuyên gia bày tỏ nỗi lo không mấy ai làm khoa học nữa, bởi nguồn lực đầu tư có hạn. Thấu hiểu điều ấy, GS Vũ Hà Văn - Giám đốc khoa học quỹ VinIF (Tập đoàn Vingroup) - nhấn mạnh, quỹ hướng đến phát triển cộng đồng khoa học công nghệ Việt Nam nói riêng và xã hội nói chung.
Đó cũng là lý do hai năm qua, 51 dự án thuộc nhiều lĩnh vực tiên tiến như gen và tế bào, khoa học máy tính, tự động hóa, Al, năng lượng tái tạo... được quỹ “đỡ đầu” với mức hỗ trợ tối thiểu 2 tỷ đồng, tối đa 10 tỷ đồng. Sự đồng hành ấy mở ra những con đường mới.
Năm nay, 3 dự án nghiên cứu vaccine chống Covid-19 nhận khoản tài trợ cấp tốc với tổng giá trị hơn 20 tỷ đồng. Đó là câu chuyện người làm khoa học nhớ rõ, bởi trong lúc khẩn cấp, thỏa thuận hợp tác tài trợ các dự án nghiên cứu vaccine đã ra đời với sự chung tay của cả Nhà nước và quỹ. Chỉ trong hai tuần, 70% kinh phí nghiên cứu được giải ngân cho đề tài này.
 |
| Phạm Đức Chinh trong buổi bảo vệ luận văn thạc sĩ tại Đại học Bách Khoa Hà Nội - Viện Kỹ thuật hóa học. |
Không chỉ giáo sư đầu ngành, viện nghiên cứu, những người trẻ chập chững trên con đường nghiên cứu khoa học cũng nhận cơ hội. Tháng 11 này, 293 suất học bổng đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ trong nước sẽ trao cho học viên, nghiên cứu sinh, tổng trị giá gần 40 tỷ đồng. Chương trình là một trong 4 hoạt động góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bền vững cho khoa học nước nhà.
“Sự đồng hành của học bổng VinIF suốt một năm qua giúp tôi đủ thời gian, chi phí để dành toàn lực nghiên cứu, hoàn thành tốt dấu mốc quan trọng trên hành trình làm khoa học”, Phạm Đức Chinh (1993) thuộc 160 học viên, nghiên cứu sinh tài năng của chương trình học bổng thạc sĩ, tiến sĩ năm 2019, chia sẻ.
Vừa trở thành tân thạc sĩ vào tháng 10, kết quả của chàng trai khuyết tật đam mê kỹ thuật hóa học đã minh chứng khoa học là con đường không có ranh giới tuổi tác, giới tính và bệnh tật, tạo động lực để người đam mê tiếp tục theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu lâu dài. “Hy vọng không chỉ tôi mà nhiều nhà nghiên cứu có cơ hội tiếp cận, nhận được hỗ trợ từ VinIF, tập trung nghiên cứu và cống hiến, tạo phát kiến của người Việt, cho người Việt”, anh nói.
Bình luận