* Tiến sĩ Võ Thị Kim Oanh (Trưởng khoa luật hình sự Đại học Luật TP HCM):
Lợi ích đạt được nhiều hơn khi xử lưu động
Cần thực hiện xét xử lưu động không chỉ riêng đối với vụ án giết sáu người ở Bình Phước, bởi lẽ mục đích xét xử nhằm răn đe, giáo dục tội phạm và quan trọng hơn là phòng ngừa chung với xã hội, ổn định tình hình tại địa phương.
Ý kiến cho rằng với gia đình các bị cáo, họ không có tội gì, nếu xử công khai sẽ như kiểu “bản án tinh thần” đối với họ... không hoàn toàn đúng. Bởi lẽ xử công khai tại trụ sở hay lưu động thì những người tham dự cũng đều biết ít nhiều về gia đình, thân nhân bị cáo.
Đương nhiên, trong quá trình xét xử tòa không nên mô tả quá chi tiết có thể dẫn đến sự hoang mang, rùng rợn, gây bức xúc gia đình bị cáo và dư luận. Việc công khai động cơ, mục đích, thủ đoạn phạm tội... là cần thiết nhằm phòng ngừa chung.
 |
| Người dân dõi theo phiên tòa xét xử lưu động vụ án thảm sát sáu người trong một gia đình ở Bình Phước ngày 17/12rong số này có rất nhiều người đến xem chỉ vì hiếu kỳ. |
Qua đó, có thể ổn định tình hình địa phương, trang bị kiến thức pháp luật, giáo dục, ngăn ngừa hành vi phạm tội manh nha khởi lên... đối với những người tham dự phiên xử lưu động.
Quan trọng nhất là lợi ích tổng thể đạt được từ việc xử lưu động đã được Nhà nước cân nhắc. Việc xét xử lưu động có thể có những điều chưa được theo quan điểm trái chiều của một số người nhưng lợi ích tổng thể thì đạt nhiều hơn.
* ThS Nguyễn Minh Sơn (Viện KSND tỉnh Kiên Giang):
Cần thiết, song phải đạt hiệu quả cao
Việc duy trì các phiên tòa lưu động là cần thiết. Tuy nhiên, việc tổ chức các phiên tòa làm sao để đạt hiệu quả cao về giáo dục cần phải được quan tâm.
Những vụ án đưa ra xét xử lưu động cần được sàng lọc kỹ, phải đánh giá mức độ tác động của nó đối với dư luận xã hội.
Tại một phiên tòa xử vụ hiếp dâm trẻ em...
Tại phiên tòa xét xử lưu động vụ án hiếp dâm trẻ em gần đây nhất, tôi chứng kiến sự xấu hổ của bị cáo và người thân, cùng với nỗi mặc cảm, tổn thương tinh thần bên phía gia đình bị hại.
Kết thúc phiên tòa, kẻ gây án gục mặt, phải nhờ hai cảnh sát xốc nách ra xe, còn cả nhà bị hại đều ôm mặt khóc. Họ ngồi chờ đến lúc mọi người về hết mới dám đứng dậy. Nhiều người dân đến dự phiên tòa trên chỉ vì tò mò, khi được hỏi về cảm nghĩ họ đã nói rằng nếu xử kín sẽ tốt hơn, thậm chí không cần đưa bé gái đến dự.
Cũng tại phiên tòa này, tôi bắt gặp nhiều thiếu niên còn mặc đồng phục học sinh THCS. Các em cho biết đã “bùng” tiết để đi xem bởi sự hiếu kỳ. Điều đó thể hiện khi hội đồng xét xử công bố cáo trạng vụ án, nhiều em đã che mặt cười, trong lúc nước mắt bên phía người thân bé gái bị xâm hại cứ chảy dài tưởng chừng như không thể dứt.
Bạn đọc HỮU CHƠN (TP HCM)
Muốn như vậy, tòa án và viện kiểm sát phải chọn những thẩm phán, hội thẩm nhân dân và kiểm sát viên có kinh nghiệm, có bản lĩnh nghề nghiệp vững vàng để xét xử lưu động.
Thực tiễn cho thấy ngành tòa án thường đưa những vụ án hình sự xâm phạm về tính mạng, sức khỏe để xét xử lưu động mà không đưa những vụ án về tham nhũng ra xét xử lưu động nên có ý kiến không đồng tình như báo Tuổi Trẻ đã phản ánh.
* Luật sư Trần Văn Đạt (Đoàn luật sư Bình Thuận):
Coi chừng hệ lụy
Ở Bình Thuận từng có vụ án tòa đưa ra xét xử lưu động một bị cáo về tội làm nhục người khác. Lý do vì bị cáo nói với nhiều người việc cô B. ngoại tình nhưng không có chứng cứ. Khi xét xử lưu động, người dân cười ồ nói rằng chẳng qua bị cáo không chụp được hình ảnh cô B. ngoại tình làm chứng cứ nên mới bị kết tội.
 |
| Người dân hiếu kỳ theo dõi phiên tòa vụ thảm sát ở Bình Phước. |
Sau khi vụ án được xét xử lưu động, cô B. là người bị hại trong vụ án đã bị chồng bỏ và sau đó đòi uống thuốc tự tử vì không chịu nổi áp lực, đàm tiếu từ mọi người.
Quan điểm của tôi là không nên xét xử lưu động. Một số ý kiến cho rằng xét xử lưu động là mang tính giáo dục, tuyên truyền pháp luật, tôi thấy ý kiến này đã lỗi thời.
Ngày nay công nghệ thông tin và các cơ quan truyền thông đã phủ kín các thông tin, tuyên truyền pháp luật. Việc xét xử lưu động dường như có mức án áp đặt từ trước, rất khó để tòa án tuyên vô tội hay trả hồ sơ điều tra lại.
Việc tổ chức xử lưu động còn gây tốn kém về chi phí, phải chuẩn bị địa điểm, tổ chức lực lượng an ninh bảo vệ phiên tòa và không có vẻ nghiêm trang như khi được xét xử ở pháp đình.
* Luật sư Bùi Quang Nghiêm (Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP HCM):
Không còn phù hợp
Khi xử lưu động, nhiều địa điểm không đảm bảo cho khâu tổ chức một phiên tòa đủ tính trang nghiêm, mà là tạm bợ, nhếch nhác.
Trong khi hiệu quả của việc tuyên truyền chưa được đánh giá đầy đủ thì việc tổ chức xử lưu động tốn không ít tiền của, nhân lực để bảo vệ phiên tòa...
Các vụ án giết người man rợ, tàn ác, hiếp dâm, xâm phạm tình dục... được công bố tỉ mỉ phương thức, thủ đoạn thì vô hình trung sẽ “chỉ dẫn” lại cách thức cho đối tượng khác. Tổ chức lưu động thì vì hiếu kỳ mà cả những người già, cháu bé, người chưa thành niên... tham dự một cách trực quan. Như thế dễ gây ảnh hưởng không ít đến những người này.
Nếu tổ chức xét xử tại trụ sở thì chỉ có những ai thực sự quan tâm đến vụ án mới đến dự. Trong khi tổ chức lưu động thì rất nhiều người tham dự vì hiếu kỳ. Việc xét xử lưu động còn ảnh hưởng đến gia đình bị cáo, người bị hại, trong đó có những vấn đề riêng tư không đáng công khai rộng rãi nơi công cộng.
Hiện nay công nghệ, thiết bị truyền tin đã rất phát triển, việc tuyên truyền luật pháp có thể thực hiện thông qua rất nhiều kênh, phương thức khác nhau như báo, đài, điện thoại, mạng xã hội... Việc tuyên truyền bằng cách xét xử lưu động e rằng không còn phù hợp nữa.
Trung Quốc: Xét xử lưu động cũng gây nhiều tranh cãi
Thời Báo Hoàn Cầu cho biết vào ngày 14/10/2014, chính quyền huyện Hoa Dung, tỉnh Hồ Nam đã mở phiên tòa xét xử 34 người được cho là phạm các tội trộm cướp, hành hung và ngộ sát tại trung tâm của huyện với sự chứng kiến của 5.000 người dân địa phương. Đặc biệt, số người bị xét xử trên phải đeo một tấm bảng ghi tội và chính quyền địa phương cho xe chở họ diễu qua các con đường trong huyện. Cán bộ kiểm sát huyện Hoa Dung Lý Trường Bân cho rằng biện pháp này nhằm răn đe “tội phạm cũng như người dân trong huyện tránh xa những hành vi xấu”.
Truyền thông Trung Quốc đưa tin sau phiên tòa xét xử tập thể, có những ý kiến ủng hộ cách xét xử này, nhưng cũng có những chỉ trích khá mạnh từ người dân và giới luật sư Trung Quốc. Nhiều ý kiến không ủng hộ việc xét xử lưu động trước dân chúng vì cho rằng động thái này là trái với pháp luật của Trung Quốc. “Một xã hội có pháp luật nên bảo vệ những quyền cơ bản của các bị cáo cũng như những người bình thường khác” - công chức Ngô Học Nhân ở Hồ Nam cho ý kiến.
Chính Thời Báo Hoàn Cầu lúc đó cũng cho rằng hình thức xét xử này “đi ngược với tinh thần nhà nước pháp quyền mà lãnh đạo Trung Quốc hiện nay từng nhấn mạnh”. Luật sư nổi tiếng ở Bắc Kinh Mạc Thiếu Bình cho rằng những phiên xét xử lưu động và tập thể trước hàng ngàn người theo dõi, ở các điểm công khai như sân vận động, quảng trường của các địa phương Trung Quốc là không tôn trọng quyền con người đối với những người bị xét xử. “Đó là chưa nói đến trường hợp nếu những bị cáo bị đưa ra xét xử là những tội phạm nguy hiểm thì lời khai trực tiếp của họ tại phiên xét xử có thể gây ảnh hưởng xấu đến hành vi của những đối tượng khác trong xã hội” - luật sư Mạc cảnh báo.
Luật sư Âm Phúc Cường ở Bắc Kinh cho biết ngay cả khi những người bị đưa ra xét xử đã nhận tội thì chính quyền cũng không nên vi phạm những quyền liên quan đến danh dự và cá nhân của họ. Tính răn đe xã hội trong những vụ xét xử như thế này có đi chăng nữa cũng không cao lắm khi mà những quyền này của các bị cáo bị bỏ qua. Nói chi đến những trường hợp có những bị cáo cuối cùng không có tội.
MỸ LOAN
