Xuất hiện thế hệ lực lượng lao động chưa từng có trong lịch sử

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ làm thay đổi các công việc hiện có mà còn sinh ra thế hệ lực lượng lao động mới: “New collar workers”.

Thuật ngữ “new collar” (cổ cồn mới), do cựu Giám đốc điều hành IBM Ginni Rometty đặt ra lần đầu tiên, đề cập đến những vị trí việc làm không yêu cầu bằng đại học, mà thay vào đó ưu tiên kỹ năng cao và chuyên môn sâu trong lĩnh vực cụ thể.

Đó thường là kỹ năng liên quan đến kỹ thuật, có được thông qua con đường giáo dục phi truyền thống như đào tạo nghề, chương trình ngắn hạn, “trại huấn luyện code" - mô hình đào tạo lập trình thực chiến, hay đào tạo tại chỗ, theo Forbes.

Ảnh hưởng ngày càng lan rộng

New York Times cho biết thuật ngữ “cổ cồn mới” được tạo ra vào năm 2016 - thời điểm IBM gặp khó khăn khi tuyển dụng vị trí an ninh mạng.

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ làm thay đổi công việc hiện có mà còn sinh ra những vị trí mới. Ảnh: Bloomberg.

Rometty cho rằng một phần lý do là công ty đã đưa ra tiêu chí lỗi thời khi yêu cầu ứng viên phải có bằng đại học.

“Thông tin tuyển dụng trên mạng của chúng tôi yêu cầu quá nhiều bằng cấp. Đó có thể là lý do khiến chúng tôi bỏ lỡ nhiều ứng viên tiềm năng chỉ vì họ không có đủ chứng chỉ", Rometty chia sẻ trong một email.

IBM sau đó đã tích cực tìm cách tuyển dụng nhiều vị trí trong các lĩnh vực như an ninh mạng, điện toán đám mây và thiết kế kỹ thuật số, tập trung vào kỹ năng và kinh nghiệm thực tế của ứng viên thay vì bằng cấp học thuật truyền thống.

Cách tiếp cận này không chỉ mở rộng việc thu hút nhân tài mà còn giải quyết khoảng cách về kỹ năng trong lĩnh vực công nghệ đang phát triển nhanh chóng.

Ví dụ đáng chú ý khác là sự hợp tác giữa Amazon và Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ - tổ chức đã dành hơn 10 triệu USD để nâng cao kỹ năng AI và máy học (machine learning) cho sinh viên cùng người lao động.

Sáng kiến ​​của Amazon không chỉ nhằm nâng cao năng lực công nghệ mà còn chuẩn bị lực lượng lao động cho tương lai, nơi nhu cầu về kỹ năng AI sẽ ngày càng tăng.

Sự xuất hiện của các công việc “cổ cồn mới” thể hiện rõ nhất trong lĩnh vực công nghệ, nhưng ảnh hưởng của nó còn mở rộng sang cả nhiều ngành khác nhau.

Chẳng hạn, trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, AI đang tạo ra vị trí công việc mới cho các kỹ thuật viên có kỹ năng vận hành và bảo trì công cụ chẩn đoán cùng hệ thống phân tích dữ liệu phức tạp.

Những vai trò này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về công nghệ, khoa học dữ liệu và chăm sóc sức khỏe nhưng không nhất thiết phải có bằng cấp 4 năm đại học.

Trong lĩnh vực sản xuất ôtô, các công ty như Tesla đang đi đầu trong việc tích hợp AI và robot vào dây chuyền sản xuất. Sự tích hợp này đòi hỏi một lực lượng lao động mới, có kỹ năng bảo trì robot, lập trình AI và máy học để làm việc cùng với hệ thống tự động tiên tiến.

“Cổ cồn mới” chỉ những công việc đòi hỏi năng lực nhưng không cần bằng cấp, thường xuất hiện trong lĩnh vực công nghệ mới nổi như AI, an ninh mạng, sản xuất xe điện và robot. Ảnh: Mikhail Nilov/Pexels.

Lĩnh vực tài chính cũng đang thích ứng với thực tế mới. Sự phát triển của fintech (công nghệ tài chính) dẫn đến những vị trí mới kết hợp chuyên môn tài chính với AI và kỹ năng phân tích dữ liệu.

Những vai trò này liên quan đến việc phát triển các công cụ tài chính dựa trên AI, phân tích tập dữ liệu lớn và đảm bảo rằng ứng dụng AI trong tài chính hoạt động hiệu quả, an toàn và tuân thủ quy định.

Tương lai sẽ ra sao?

Tuy nhiên, sự gia tăng của các loại hình công việc "cổ cồn mới" không phải không có thách thức.

Mối quan tâm lớn hiện nay là sự không tương thích tiềm ẩn giữa kỹ năng mà lực lượng lao động hiện tại sở hữu và kỹ năng cần thiết cho những vai trò mới nổi này.

Khoảng cách này đòi hỏi phải đầu tư đáng kể vào chương trình giáo dục và đào tạo, đảm bảo phù hợp với bối cảnh thị trường việc làm đang phát triển.

Ngoài ra, vấn đề đảm bảo quyền tiếp cận công bằng đến các cơ hội trên cũng cần được giải quyết. Để thực sự hưởng lợi từ sự xuất hiện của công việc "cổ cồn mới", các sáng kiến phải bao trùm, cung cấp con đường cho mọi cá nhân có nền tảng và trình độ kinh nghiệm, học vấn khác nhau.

Mối quan tâm khác là tốc độ biến đổi của công nghệ. Trong thời đại siêu thay đổi, các kỹ năng cần thiết cho công việc "cổ cồn mới" có thể phát triển nhanh chóng, đòi hỏi phải học hỏi và thích nghi liên tục.

Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của cách tiếp cận mới đối với giáo dục và phát triển nghề nghiệp, theo hướng linh hoạt, phù hợp để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động được thúc đẩy bởi công nghệ.

Sự phát triển của "cổ cồn mới" cũng đặt ra câu hỏi về tương lai của công việc.

Sự xuất hiện của các công việc “cổ cồn mới” thể hiện rõ nhất trong lĩnh vực công nghệ, nhưng ảnh hưởng của nó còn mở rộng sang cả nhiều ngành khác nhau. Ảnh: Luci Gutiérrez.

Khi AI tiếp tục phát triển, ranh giới giữa vai trò kỹ thuật và phi kỹ thuật có thể mờ đi, tạo ra lực lượng lao động tích hợp và đa năng hơn.

Sự thay đổi này có thể dẫn đến môi trường làm việc mang tính hợp tác và liên ngành hơn, nhưng nó cũng đòi hỏi người lao động phải có khả năng thích ứng và thành thạo công nghệ hơn.

Hơn nữa, sự gia tăng của các công việc "cổ cồn mới" cũng làm nổi bật tầm quan trọng của kỹ năng mềm.

Mặc dù trình độ kỹ thuật rất quan trọng, các kỹ năng như giải quyết vấn đề, giao tiếp, hợp tác và khả năng thích ứng cũng quan trọng không kém trong những vị trí mới này.

Khả năng làm việc hiệu quả với AI và hệ thống công nghệ, đồng thời hợp tác với các đội ngũ đa dạng, là điều cần thiết trong thị trường việc làm "cổ cồn mới".

Cuối cùng, sự xuất hiện của các công việc "cổ cồn mới" trong kỷ nguyên AI là bước phát triển đáng kể trong bức tranh lực lượng lao động. Sự chuyển đổi này thách thức quan niệm truyền thống về việc làm và giáo dục, nhấn mạnh vào kỹ năng và kinh nghiệm thực tế hơn là bằng cấp chính quy.

Các công ty như IBM, Amazon và Tesla đang đi đầu trong việc nhận ra và nắm bắt xu hướng này, tạo ra cơ hội dễ tiếp cận và phù hợp hơn với nhu cầu của nền kinh tế được thúc đẩy bởi công nghệ.

Tuy nhiên, theo Neil Sahota - cố vấn về AI của Liên Hợp Quốc - việc nhận ra toàn bộ tiềm năng của công việc "cổ cồn mới" đòi hỏi nỗ lực phối hợp trong cả giáo dục, đào tạo và chính sách.

"Cần đảm bảo rằng những cơ hội này mang tính toàn diện và dễ tiếp cận. Đây là điều quan trọng để xây dựng lực lượng lao động chuẩn bị cho tương lai", ông nhận định.

Khi chúng ta điều hướng quá trình chuyển đổi này, cũng cần tập trung vào việc tạo ra lực lượng lao động năng động, có khả năng thích ứng, được trang bị cả kỹ thuật và kỹ năng mềm cần thiết.

"Sự gia tăng của các công việc 'cổ cồn mới' không chỉ để đáp ứng nhu cầu của công nghệ mới. Nó còn là bước tiến chủ động nhằm hướng tới thế hệ lực lượng lao động toàn diện hơn, lành nghề hơn và có tầm nhìn xa hơn", Neil Sahota cho hay.