|
|
Nhiều yếu tố đang khiến tỷ lệ mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục gia tăng. Ảnh: Pexels. |
Tỷ lệ mắc các nhiễm trùng lây lan qua đường tình dục (STIs) như giang mai, lậu… đang có xu hướng tăng nhanh trong vài năm qua ở Mỹ.
Nói với Live Science, ông Casey Pinto, phó giáo sư khoa học y tế công cộng tại Viện Ung thư PennState, nhận định dịch Covid-19 và sự bùng phát đậu mùa khỉ càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu kinh phí và nguồn lực trong chăm sóc sức khỏe tình dục.
Điều này khiến số lượng người mắc bệnh lây truyền qua đường tình trạng gia tăng nhanh trong những năm gần đây.
Số ca giang mai cao nhất trong 3 thập kỷ qua
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ cho hay trong vòng 6 năm trước đại dịch, số lượng người nhiễm lậu, chlamydia và giang mai đã tăng lên đáng kể.
Trong giai đoạn này, tỷ lệ mắc bệnh lậu tăng trung bình khoảng 10% mỗi năm; chlamydia tăng 3,6% và giang mai tăng 14%.
Năm 2021, theo dữ liệu từ CDC Mỹ, bất chấp dịch Covid-19 bùng phát, tỷ lệ mắc bệnh lậu và chlamydia tiếp tục tăng, khoảng 2,5% so với 2020. Cả hai bệnh lý này đều có thể làm cho việc quan hệ tình dục trở nên đau đớn và dẫn đến vô sinh.
Tỷ lệ ca mắc giang mai tại Mỹ cũng tăng mạnh trong khoảng thời gian này và được cho là cao nhất trong vòng 3 thập kỷ qua. Giang mai là bệnh gây loét bộ phận sinh dục và phát ban trên bàn tay và chân.
Trên thực tế, dữ liệu từ CDC Mỹ cho thấy tỷ lệ nhiễm giang mai bẩm sinh đã tăng khoảng 3 lần từ năm 2017 đến năm 2021.
 |
| Các bệnh lây truyền qua đường tình dục đang có xu hướng gia tăng nhanh trong những năm gần đây. Ảnh minh họa: gaelle_marcel. |
"Đầu những năm 2000, chúng ta đã gần như loại bỏ được bệnh giang mai ở Mỹ. Vì vậy, đáng lo ngại khi thấy bệnh lý này quay trở lại và ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng," tiến sĩ Joseph Cherabie, trợ lý giáo sư y khoa và giám đốc y tế tại Phòng khám Sức khỏe tình dục St. Louis (Missouri, Mỹ).
Tiến sĩ Joseph Cherabie cho biết tình hình thực tế có thể còn tồi tệ hơn khi số lượng các ca bệnh chưa được báo cáo đầy đủ, đặc biệt là trong bối cảnh ngành y tế bị gián đoạn do đại dịch Covid-19.
“Những sự gián đoạn này cùng dịch đậu mùa khỉ có thể làm tăng tỷ lệ mắc STIs. Nguyên nhân là nhiều người quan hệ tình dục khi đã vô tình mắc bệnh”, ông nói.
Một yếu tố khác đằng sau sự gia tăng tỷ lệ mắc STIs là việc lạm dụng opioid (nhóm thuốc giảm đau). Việc sử dụng opioid, bao gồm thuốc giảm đau được kê đơn và các loại thuốc bất hợp pháp như heroin và fentanyl, đã tăng đột biến trong bối cảnh đại dịch.
Chuyên gia này nhận định sử dụng các thuốc nói trên có liên quan đến hành vi tình dục nguy hiểm như không sử dụng bao cao su, nhiều bạn tình, từ đó làm tăng nguy cơ lây lan STIs.
Ngoài ra, mức độ sử dụng opioid cao cũng xảy ra trong các cộng đồng người Mỹ da đỏ và thổ dân Alaska. Điều này phần nào giải thích tỷ lệ nhiễm HIV gia tăng của nhóm này trong những năm gần đây.
Theo dữ liệu từ CDC, sau khi giảm một thời gian, tỷ lệ chẩn đoán HIV mới ở nhóm này bắt đầu tăng trở lại từ năm 2018 đến năm 2021.
Một nguyên nhân khác của khiến các bệnh STIs gia tăng là việc sử dụng bao cao su giảm, tiến sĩ Jodie Dionne, trợ lý giáo sư về các bệnh truyền nhiễm tại Đại học Alabama ở Birmingham (Anh), nói với Live Science.
Một nghiên cứu đã khảo sát việc sử dụng bao cao su trong số hơn 29.000 phụ nữ từ 15 đến 44 tuổi tại Mỹ từ năm 2017 đến năm 2019. Kết quả bất ngờ là chỉ gần 3% trong số họ có sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục lần cuối.
Tiến sĩ Cherabie nói thêm bao cao su đặc biệt không được ưa chuộng trong nhóm người dùng PrEP (thuốc điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV).
 |
| Việc giảm tỷ lệ mắc STIs cần sự đầu tư hơn từ ngành y tế. Ảnh: womanizer_toys. |
Một nghiên cứu gần đây cho thấy trong giai đoạn 2012-2017, tỷ lệ quan hệ tình dục không bao cao su đã tăng lên trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới.
Cherabie nói: "Chúng ta cần đảm bảo nhóm này nhận thức được việc họ có thể mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác ngoài HIV. Họ cũng cần được xét nghiệm từ 3 đến 6 tháng/lần/năm nếu có bạn tình mới".
Nỗ lực ngăn chặn
Tiến sĩ Cherabie cho biết chiến lược đầu tiên là tăng cường xét nghiệm STIs. Theo ông, việc tăng cường sàng lọc các bệnh lý này cũng như giang mai bẩm sinh có thể giúp đảo ngược xu hướng gia tăng tỷ lệ nhiễm trùng.
Thời điểm hiện tại là cơ hội tốt để cộng đồng tăng cường xét nghiệm thông qua các bộ dụng cụ tại nhà.
Tiến sĩ Dionne cũng đồng tình điều hữu ích là mọi người có thể dễ dàng tự lấy mẫu tại nhà khi có sẵn các bộ dụng cụ xét nghiệm.
"Chúng ta có thể và nên mở rộng việc tự xét nghiệm chlamydia và lậu. Tuy nhiên, tự xét nghiệm giang mai lại phức tạp hơn vì nó đòi hỏi phải lấy mẫu máu”, ông Dionne nói.
Trên thực tế, nhiều quá trình thử nghiệm đang được tiến hành để xác định tính khả thi của các bộ dụng cụ xét nghiệm chlamydia, lậu và HIV do Chính phủ tài trợ. Mỗi bộ có thể có giá từ 80 đến 300 USD.
"Trong các thử nghiệm ở Jefferson, Alabama, chúng tôi nhận thấy rất nhiều người đã đăng ký mua bộ dụng cụ tự kiểm tra STIs miễn phí, dù trước đó hiếm khi hoặc chưa bao giờ được sàng lọc STIs", tiến sĩ Dionne thông tin.
Các phương pháp xét nghiệm tại nhà là khoản đầu tư hợp lý với nhóm bị kỳ thị - những người phải đối mặt với nguy cơ lớn mắc STIs.
Dù vậy, đơn vị y tế cần cẩn trọng trong việc sử dụng từ ngữ, không mang tính kỳ thị, để thông báo cho các nhóm này, từ đó khuyến khích mọi người xét nghiệm. Điều này có thể làm giảm tỷ lệ lây nhiễm.
Khi gánh nặng từ STIs đang ngày càng lớn, CDC Mỹ đã công bố tài trợ cho một tập đoàn nghiên cứu STIs mới nhằm đảo ngược xu hướng hiện tại vào ngày 27/2 vừa qua.
Đây có thể là bước đầu tiên trong nỗ lực làm chậm hoặc đảo ngược xu hướng gia tăng tỷ lệ mắc STIs trong cộng đồng.
Cuốn sách bên bờ sự sống
Ngành y là ngành luôn chứng kiến ranh giới sự sống - cái chết của người khác, nhưng Khi hơi thở hóa thinh không lại là một cuốn sách đặc biệt khi nó là khoảnh khắc đối diện cái chết của người viết trong cả vai trò bác sĩ lẫn bệnh nhân. Cuốn hồi ký được bác sĩ thần kinh Paul Kalanithi viết khi căn bệnh ung thư trở nặng, anh ngồi trên xe lăn và nhớ về những tháng ngày cống hiến cho ngành y.
