Bị bắt sau khi 'review' một hũ cà chua xay nhuyễn

Chioma Okoli. Ảnh: CNN.

Chioma Okoli, một doanh nhân 39 tuổi ở Lagos, đang bị truy tố và kiện lên tòa án dân sự vì cáo buộc vi phạm luật tội phạm mạng của đất nước, trong một vụ án gây chấn động quốc gia Tây Phi, đồng thời châm ngòi sự phản đối của người dân địa phương cho rằng người phụ nữ này đang bị bức hại khi thực hiện quyền tự do ngôn luận của mình.

Okoli đã nói gì?

Okoli, một nhà nhập khẩu quần áo trẻ em quy mô nhỏ, nói với CNN rằng vào ngày 17/9/2023, cô đề nghị 18.000 người theo dõi trên Facebook chia sẻ ý kiến về món cà chua xay nhuyễn cô mới mua về ăn. Thông thường cô mua loại khác nhưng lần này thử mua loại mới và theo cảm nhận của cô, nó quá ngọt.

Bài đăng của Okoli, kèm theo bức ảnh chụp một lon Nagiko Tomato Mix đã mở, do công ty địa phương Erisco Foods Limited sản xuất, gây ra nhiều phản ứng khác nhau từ những người bình luận. Một trong số đó viết như sau: “Đừng phá hỏng sản phẩm của anh trai tôi nữa. Nếu (bạn) không thích, hãy ăn loại khác thay vì đưa nó lên mạng xã hội, hoặc gọi cho bộ phận dịch vụ khách hàng”.

Okoli trả lời: “Hãy giúp tôi khuyên anh trai bạn đừng giết người bằng sản phẩm của anh ta nữa, hôm qua là lần đầu tiên tôi sử dụng loại này và đó là đường nguyên chất”.

Chioma Okoli cho rằng loại cà chua xay nhuyễn đóng hộp này quá ngọt. Ảnh: Facebook.

Một tuần sau, ngày 24/9/2023, Okoli bị bắt.

Trong hồ sơ pháp lý mà CNN được tiếp cận, cảnh sát Nigeria cáo buộc Okoli dùng tài khoản Facebook cá nhân “với ý định xúi giục mọi người chống lại Erisco Foods”. Một tuyên bố vào ngày 7/3 của cảnh sát nói rằng qua điều tra, họ “có được bằng chứng thuyết phục” chống lại cô Okoli. Theo cảnh sát, Okoli bị buộc tội “xúi giục chống lại Erisco Foods Limited khi biết thông tin nói trên là sai sự thật theo Mục 24 (1) (B) của Đạo luật cấm tội phạm mạng của Nigeria”.

Nếu bị kết tội, cô có thể phải đối mặt với án tù 3 năm hoặc phạt tiền 7 triệu naira (khoảng 5.000 USD) hoặc cả hai.

Okoli còn bị cáo buộc âm mưu với 2 cá nhân khác "với ý định xúi giục mọi người chống lại Erisco Foods Limited” theo điều khoản 27(1)(B) của cùng đạo luật trên. Nếu bị kết tội, cô đối mặt án tù 7 năm.

Okoli cũng đang bị kiện trong một vụ kiện dân sự từ Erisco, trong một tuyên bố đưa ra vào ngày 19/1 nêu rõ họ đang bảo vệ danh tiếng của mình sau khi bình luận của khách hàng này “dẫn đến việc một số nhà cung cấp quyết định rời bỏ chúng tôi”.

Công ty thực phẩm có trụ sở tại Lagos cho biết họ cũng “bị mất nhiều hạn mức tín dụng” và do đó đã đệ đơn kiện dân sự chống lại Okoli yêu cầu bồi thường thiệt hại 5 tỷ naira (hơn 3 triệu USD). Vụ án này sẽ được xét xử vào ngày 20/5, luật sư của Okoli, Inibehe Effiong, nói với CNN.

Người phát ngôn của Erisco Foods, Nnamdi Nwokolo, nói với CNN rằng công ty sẽ không nói thêm về vụ việc “vì vụ việc đang chờ xử lý tại tòa án có thẩm quyền”.

Yêu cầu xin lỗi công khai

Okoli, đang mang thai đứa con thứ tư, nói với CNN rằng cô bị cảnh sát mặc thường phục bắt giữ khi đang ở nhà thờ ở Lagos và bị đưa vào phòng giam.

“Tôi bị đưa vào phòng giam vào khoảng 18h (vào ngày 24/9/2023). Không có chỗ ngồi nên tôi phải đứng suốt cho đến hôm sau. Chân tôi sũng nước (vì mái nhà dột). Đôi khi tôi ngồi xổm để giảm áp lực lên chân. Tôi nhớ con ở nhà. Tôi tự nói chuyện với chính mình. Tôi suy nghĩ, cầu nguyện, tất cả rối tung lên”, cô nói.

Ngày hôm sau, Okoli được đưa đến thủ đô Abuja và bị giữ tại đồn cảnh sát cho đến khi được bảo lãnh tại ngoại một ngày sau đó, cô cho biết.

Okoli cho hay đồng ý xin lỗi công khai với Erisco là điều kiện để cô được tại ngoại, nhưng luật sư Effiong nói với CNN rằng Okoli đồng ý với điều này do ép buộc và vì vậy cô không xin lỗi sau khi được thả.

Cảnh sát đã đệ đơn kiện Okoli lên tòa án Abuja vào ngày 5/10/2023.

Phiên tòa đầu tiên diễn ra vào ngày 7/12/2023. Cô được luật sư đại diện tại tòa và không trực tiếp tham dự.

Okoli nói với CNN rằng một tháng sau, vào ngày 9/1, cảnh sát ập vào nhà cô ở Lagos và tìm cách bắt giữ cô, bất chấp lệnh cấm do tòa án ban hành vào ngày 8/11/2023 cấm bắt giữ cô mà không có lệnh của tòa án.

“Họ ở trong tòa nhà của tôi từ 6h30 đến 17h30. Hôm đó các con tôi không thể đến trường và chúng tôi cũng không thể ra ngoài mua đồ ăn vì hết gas nấu ăn”, cô nói. Cuối cùng, cảnh sát đã rời đi.

Người phát ngôn cảnh sát quốc gia Olumuyiwa Adejobi nói với CNN rằng ông không thể bình luận về vụ việc vì vấn đề đang được giải quyết tại tòa án.

“Chúng tôi sẽ bình luận về vụ việc khi tòa án quyết định”, Adejobi nói.

Kiện ngược lại cảnh sát và công ty thực phẩm

Luật sư Effiong cho biết nhóm pháp lý của Okoli đang chuẩn bị cho hai vụ kiện pháp lý mà ông mô tả là cuộc chiến giữa David và Goliath.

“Trong trường hợp này, chúng tôi tin rằng David đúng và Goliath sai”, ông Effiong nói.

Vào tháng 10/2023, Effiong thay mặt Okoli đệ đơn kiện ngược trị giá 500 triệu naira (361.171 USD) chống lại cả Erisco và cảnh sát tại tòa án ở Lagos, thách thức hành động bắt giữ và giam giữ Okoli.

Vụ án của Okoli đã làm dấy lên các cuộc biểu tình tại cơ sở ở Lagos của Erisco khi nhiều người trên mạng xã hội kêu gọi tẩy chay các sản phẩm của công ty này.

Tuy nhiên, người sáng lập công ty, Eric Umeofia, không nhượng bộ, ông nói trong một bộ phim tài liệu gần đây trên kênh truyền hình Arise Television địa phương rằng ông sẽ không từ bỏ vụ kiện Okoli và rằng ông “thà chết còn hơn để ai đó làm hoen ố hình ảnh mà tôi đã làm việc 40 năm để phát triển”.