|
|
Cha mẹ nên chú ý để phát triển con dậy thì sớm. Ảnh: septian_simon. |
Tuổi dậy thì là thuật ngữ chỉ những thay đổi trong cơ thể xảy ra khi một đứa trẻ trở thành người lớn. Trong khi đó, dậy thì sớm là trường hợp cơ thể trẻ bắt đầu thay đổi ở độ tuổi nhỏ hơn nhiều so với bình thường.
Theo tiến sĩ, dược sĩ Nguyễn Trang Thúy, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, tuổi dậy thì thường bắt đầu từ 9 đến 12 tuổi ở bé gái và từ 10 đến 13 tuổi ở bé trai. Trong khi đó, trẻ được xác định là dậy thì sớm nếu bắt đầu có dấu hiệu trước 8 tuổi ở bé gái và 9 tuổi ở bé trai.
Một số nguyên nhân phổ biến
Vị chuyên gia cho hay tuổi dậy thì xuất hiện do nội tiết tố trong cơ thể. Thông thường, những kích thích tố này đến từ não cũng như các cơ quan được gọi là buồng trứng (ở bé gái) và tinh hoàn (ở bé trai). Tuy nhiên, một số yếu tố khác có thể khiến tuổi dậy thì bắt đầu sớm hơn.
“Đôi khi, dậy thì sớm là do cơ thể của một đứa trẻ có thể đã sẵn sàng để bắt đầu dậy thì sớm hơn những đứa trẻ khác. Điều này có thể bình thường và không phải do vấn đề y tế gây ra”, TS Thúy nói.
 |
| Bên cạnh yếu tố tự nhiên, sự phát triển bất thường ở một số cơ quan hay mỹ phẩm có thể là nguyên nhân của dậy thì sớm. Ảnh minh hoạ: Gift_habeshaw. |
Trong khi đó, một số trường hợp có thể dậy thì sớm do nồng độ hormone trong cơ thể cao bất thường. Điều này có thể được gây ra bởi:
- Một vấn đề nào trong cơ thể như sự phát triển bất thường trong não, buồng trứng hoặc tinh hoàn.
- Các sản phẩm chăm sóc da cho người lớn chứa một số kích thích tố nhất định: Nếu một đứa trẻ chạm vào những sản phẩm này, các kích thích tố có thể bám vào chúng.
TS Thúy cho hay những thay đổi của cơ thể trẻ khi dậy thì sớm giống với tuổi dậy thì bình thường. Tuy nhiên, chúng xảy ra ở độ tuổi trẻ hơn nhiều.
Ở trẻ em gái, những thay đổi có thể là:
- Ngực to dần lên: Ở nhiều bé gái, đây là dấu hiệu đầu tiên của tuổi dậy thì. Nếu trẻ thừa cân, ngực của bé có thể trông như đang lớn lên. Điều này khác với bắt đầu dậy thì. Lúc này, các bác sĩ có thể giúp phụ huynh phân biệt con có bắt đầu dậy thì hay không.
- Lông mọc ở vùng sinh dục (lông mu), dưới cánh tay và trên chân: Ở một số bé gái, lông mu là dấu hiệu dậy thì đầu tiên.
- Có thể tiết dịch âm đạo màu trắng hoặc trong.
- Bắt đầu có kinh hàng tháng: Điều này thường xảy ra một hoặc hai năm sau khi có dấu hiệu dậy thì đầu tiên.
Ở bé trai:
- Tinh hoàn to ra: Đây thường là thay đổi đầu tiên xảy ra.
- Dương vật trở nên dài hơn và rộng hơn.
- Lông mọc ở vùng sinh dục (lông mu), trên mặt và dưới cánh tay.
- Giọng nói thay đổi.
- Có thể xuất tinh một lượng nhỏ tinh trùng vào ban đêm khi ngủ. Điều này đôi khi được gọi là "mộng tinh".
- Ngực của bé trai có thể lớn hơn một chút. Điều này thường biến mất theo thời gian.
Vai trò của phụ huynh
TS Nguyễn Trang Thúy khuyến cáo sau khi phát hiện những dấu hiệu của dậy thì sớm, cha mẹ nên đưa trẻ tới khám. Các bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân trẻ dậy thì sớm:
- Xét nghiệm máu.
- Chụp X-quang một trong các bàn tay và cổ tay: Hình ảnh chụp có thể cho thấy trẻ đang phát triển nhanh như thế nào.
Tùy thuộc vào những kết quả này, bác sĩ có thể chỉ định chụp CT, siêu âm hoặc xét nghiệm hình ảnh khác về não hoặc bụng, chụp X-quang những bộ phận khác trong cơ thể...
Ngoài ra, các bác sĩ cũng sẽ yêu cầu khám lại theo thời gian để theo dõi sự tăng trưởng và phát triển của trẻ.
 |
| Phụ huynh nên học cách chú ý, lắng nghe và động viên trẻ nhiều hơn. Ảnh minh họa: Dispatchhealth. |
Việc điều trị dậy thì sớm sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân, độ tuổi và tốc độ thay đổi của cơ thể trẻ.
“Mục tiêu chính của điều trị là đảm bảo trẻ phát triển chiều cao bình thường khi trưởng thành. Khi trẻ bước qua tuổi dậy thì sớm, chúng thường thấp hơn bình thường khi trưởng thành”, TS Thúy nói thêm.
Đối với một số trẻ, các bác sĩ sẽ không khuyến nghị điều trị dậy thì sớm. Trẻ có thể không cần điều trị nếu chúng trải qua tuổi dậy thì chậm hoặc nếu tuổi dậy thì bắt đầu sớm nhưng sau đó tự dừng lại.
Ví dụ, một số bé gái phát triển ngực rất sớm nhưng sau đó trải qua phần còn lại của tuổi dậy thì vào thời điểm bình thường.
Đối với những nhóm còn lại, các bác sĩ thường sẽ cho lời khuyên điều trị. Một số phương pháp điều trị có thể giúp trẻ ngừng dậy thì trong một vài năm bằng thuốc. Sau một khoảng thời gian nhất định, trẻ sẽ được chỉ định ngừng dùng thuốc. Sau đó, tuổi dậy thì bình thường có thể xảy ra.
Ngoài ra, một số phương pháp điều trị cũng có thể giúp giải quyết nguyên nhân của dậy thì sớm. Những phương pháp điều trị này có thể bao gồm:
- Dùng thuốc để giảm lượng hormone cao bất thường trong cơ thể.
- Phẫu thuật để loại bỏ sự tăng trưởng bất thường.
Với phụ huynh, TS Thúy cho rằng cha mẹ có thể giúp con bằng cách tâm sự, cho con cảm giác hài lòng về bản thân.
“Cha mẹ nên chỉ ra điểm mạnh của con thay vì tập trung vào những thay đổi trên cơ thể chúng. Một số trẻ dậy thì sớm có thể gặp khó khăn trong việc hòa nhập như bị trêu chọc hoặc phân biệt đối xử khác biệt”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
Muốn ăn uống lành mạnh nhưng hay stress công việc? Muốn tập thể dục đều đặn nhưng hay làm việc trễ? Mục Sức khỏe của Zing giới thiệu một số sách để đồng hành cùng bạn từ phòng gym đến đường chạy, từ văn phòng đến bếp ăn. Tuyển tập này sẽ cung cấp thêm nhiều lựa chọn, và bớt đi một số nỗi lo trên hành trình cân bằng cuộc sống hiện đại.
