Cảnh giác với bệnh liệt mặt, méo miệng mùa lạnh

Liệt dây thần kinh số 7 có thể gây ra tình trạng lệch mặt, méo miệng, nhất là trong thời tiết mùa lạnh. Ảnh: Shutterstock

Liệt dây thần kinh số 7 có 2 loại, gồm: liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên và liệt dây thần kinh số 7 trung ương.

Liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên là tình trạng mất/ giảm vận động, cảm giác hoàn toàn hay một phần các cơ của nửa mặt, do tổn thương dây thần kinh mặt.

Trong khi đó, liệt dây thần kinh số 7 trung ương là tình trạng mất vận động 1/4 dưới của nửa mặt, thường là tổn thương liên quan đến não và kèm theo tổn thương thần kinh khu trú khác.

Theo ThS.BS Phan Huy Quyết, phụ trách Đơn vị Y dược cổ truyền, Trung tâm Y dược cổ truyền - Phục hồi chức năng, Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ, dây thần kinh số 7 là một trong 12 đôi dây thần kinh sọ não, chi phối vận động, cảm giác cho nửa cơ mặt cùng bên.

Đột ngột méo miệng, liệt nửa mặt

Theo y học hiện đại, các nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên bao gồm:

– Lạnh: (chiếm 80%) thường xảy ra vào ban đêm hay khi bệnh nhân nhiễm lạnh.

– Viêm nhiễm: Sau khi bị zona thần kinh; viêm tại xương chũm…

– Tổn thương nền sọ: Chấn thương vỡ xương

– Khối u: U góc cầu tiểu não, u tai xương chũm

Theo bác sĩ Quyết, biểu hiện đầu tiên thường thấy ở người liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên là đột ngột tê bì nửa mặt, mắt nhắm không kín, nói khó, ăn uống rơi vãi vào một bên mép miệng, bệnh nhân không huýt sáo, thổi lửa được…

Hầu hết trường hợp bị liệt dây thần kinh số 7 sẽ có các biểu hiện như tuyến lệ hoạt động không tốt, mí bị sụp, khô mắt, không thể nháy hoặc nhắm mắt, miệng bên liệt khó mỉm cười, khó hoặc không thể khép lại, chảy dãi.

Một số người có mặt bị xệ xuống hoặc hơi cứng bất thường, méo miệng lệch về một bên, khóe miệng, vùng trán bị dị cảm; có cảm giác đau quanh góc hàm, xương chũm, thái dương, tai; vị giác bị thay đổi; nhạy cảm hơn với âm thanh.

Gương mặt bất thường của bệnh nhân bị liệt dây thần kinh số 7. Ảnh: John Hopkins Medicine.

Một số trường hợp khác bị rối loạn lời nói hoặc khả năng nhai nuốt. Ở bên mặt bị liệt dễ bị đọng thức ăn, uống nước hay bị trào ra. Một bên mặt còn lại có cảm giác bị tê và yếu cơ hẳn đi.

Nếu bị liệt dây thần kinh số 7 sau đợt nhiễm trùng zoster hay herpes simplex có thể gây ra những cơn đau dữ dội, nổi mụn nước ở lưỡi hoặc vòm miệng.

Ai có nguy cơ liệt dây thần kinh số 7?

Liệt dây thần kinh số 7 không phải bệnh lây truyền, có thể khỏi hoàn toàn nếu điều trị đúng cách. Tuy nhiên, nếu không điều trị kịp thòi, bệnh có thể gây ra các di chứng ở mắt như viêm kết mạc, viêm giác mạc, loét giác mạc, lộn mí; có thắt nửa mặt sau liệt mặt; hội chứng nước mắt cá sấu.

Theo bác sĩ Quyết, những người có nguy cơ cao bị liệt dây thần kinh số 7 là:

• Người có hệ miễn dịch bị suy giảm và sức khỏe yếu
• Phụ nữ có thai
• Người thường xuyên trải qua tình trạng căng thẳng
• Người hay thức khuya
• Người hay uống rượu bia
• Người có tiền sử với bệnh xơ vữa động mạch, huyết áp
• Người hay phải đi sớm, về khuya…

Để phòng tránh liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên, việc làm quan trọng nhất là giữ ấm đầu, mặt, cổ; tránh gió lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ cơ thể đột ngột; không tắm quá khuya. Trẻ nhỏ ra ngoài trời cần mặc ấm, quấn khăn, đội mũ, chơi trong thời gian ngắn.

Người lớn lưu ý tránh cho trẻ ngồi nơi gió lùa, đi đường xa phải che ấm hàm, đeo khẩu trang, không nên cho trẻ ngồi phía trước xe.

Ngoài ra, bác sĩ Quyết khuyến khích mọi người thực hiện những cách sau để tránh bị liệt dây thần kinh số 7:

• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Tập thể dục thường xuyên, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và duy trì lối sống lành mạnh.
• Điều trị các bệnh liên quan: Liệt dây thần kinh số 7 có thể xuất hiện do một số bệnh như viêm tai giữa, viêm mũi họng, thủy đậu và zona. Điều trị các bệnh này kịp thời cũng là cách phòng ngừa tốt nhất.
• Tránh tác nhân kích thích như chất gây dị ứng, thuốc lá, rượu và các chất kích thích khác.

• Thực hiện tập luyện cơ mặt: Thực hiện các bài tập cơ mặt đơn giản có thể giúp tăng cường cơ bắp, tăng khả năng kiểm soát cơ mặt và phòng ngừa liệt dây thần kinh số 7.

• Đeo kính bảo vệ mắt: Đeo kính bảo vệ mắt khi tiếp xúc với các tác nhân gây kích thích hoặc trong các công việc đòi hỏi sự tập trung cao.