Thế hệ Y cùng bố mẹ trông nồi bánh chưng tới khi trời sáng, trong khi đó, thế hệ Z mua bánh chưng qua mạng và chờ shipper mang đến.

Đến hẹn lại lên, cứ mỗi độ xuân về, song song với không khí háo hức chào đón năm mới là câu hỏi muôn thuở “Tết xưa với Tết nay, Tết nào hay hơn?” được dân mạng đem ra mổ xẻ. Trong khi thế hệ Y (những người sinh từ năm 1981 đến 1995) vẫn còn tiếc nuối ký ức tuổi thơ tươi đẹp về những cái Tết truyền thống của chợ hoa và gói bánh chưng, thì thế hệ Z (những người sinh sau năm 1995) có xu hướng trải nghiệm Tết về mặt tinh thần nhiều hơn là ăn uống và nghi lễ.

Lớn lên giữa giai đoạn đất nước bắt đầu phát triển, tiếp nhận sự du nhập của văn hóa phương Tây với các boyband, girlband hát nhạc pop và những bộ phim bom tấn Hollywood, thế hệ Y là sự giao thoa giữa giá trị truyền thống và công nghệ hiện đại.

Cũng bởi vậy, trong mỗi con người của thế hệ này luôn có sự mâu thuẫn, khi khát khao được đổi mới tư duy và khám phá thế giới, nhưng đồng thời cũng tự hào và hoài niệm về nét đẹp xưa cũ của tuổi thơ, những thứ mà đã gần như biến mất khỏi cuộc sống hiện đại.

Nguyễn Minh Đức (sinh năm 1989), một nhiếp ảnh gia sinh ra và lớn lên ở Hà Nội có thói quen cứ tới tầm 27, 28 âm lịch là xách máy đi quanh phố phường để “bắt con nghệ thuật chủ đề Tết”. Điều đặc biệt, anh chỉ tìm kiếm những khung hình khơi lại những ký ức của tuổi thơ, tức là không có bóng dáng của điện thoại thông minh hay những tòa nhà chọc trời.

“Với tôi Tết từ nhỏ tới lớn vẫn vậy, là dịp để gác lại mọi công việc, học hành, để được thảnh thơi vui chơi, tận hưởng cảm giác trong lành và yên tĩnh của Hà Nội thưa bóng người nhưng thừa bóng cây. Vậy nên, dù mỗi năm mới đều đi ‘săn ảnh’, tôi luôn cố gắng tìm kiếm những hình ảnh gợi lại cái Tết của tuổi thơ. Chúng giúp tôi nhớ về những điều đẹp đẽ của Tết truyền thống, đồng thời cảm thấy mình chưa già (cười)”, Đức chia sẻ.

Giống như Minh Đức, rất nhiều người trẻ thế hệ Y ngấp nghé hoặc vừa qua ngưỡng tuổi 30 ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… có thể sử dụng rất thành thạo điện thoại thông minh, lướt web, làm những công việc vượt ra khỏi lãnh thổ của Việt Nam. Nhưng cứ hễ Tết đến xuân về, họ lại bảo nhau bỏ điện thoại xuống để cùng ôn lại những ký ức Tết xưa cũ.

Đó là những đêm ngồi trông nồi bánh chưng với bố mẹ, hàng xóm và nói những câu chuyện liên tu bất tận bên bếp lửa. Đó là sáng mùng một, cả nhà ăn mặc thật đẹp đi chào hỏi hàng trên, xóm dưới, người lớn chúc nhau những lời tốt đẹp, trẻ con được nhận lì xì trong chiếc bao đỏ chót.

Thậm chí, có những người còn tự hào vì là “thế hệ cuối cùng được nghe tiếng pháo nổ”, hòa lẫn với giai điệu ca khúc Happy new year bất hủ của nhóm nhạc Thụy Điển ABBA.

Là những người đầu tiên được trao ngay vào tay sức mạnh của Internet, thế hệ Z có rất nhiều cơ hội phát triển bản thân, tiếp nhận những luồng kiến thức tân tiến và văn hóa phong phú. Thế nhưng nấu bánh chưng, xin câu đối đỏ hay đốt pháo lại là những thứ xa lạ với họ, chỉ được nghe người lớn hơn kể lại như một dạng “thông tin tham khảo”.

Thế hệ Z sống nhanh, thích xê dịch, đam mê công nghệ. Với họ, Tết nên là khoảng thời gian để đi du lịch, để khám phá những vùng đất mới, thay vì ở nhà suốt 4-5 ngày nghỉ lễ “chỉ loanh quanh ăn với rửa bát”.

Thời điểm nói lên sự khác biệt lớn nhất giữa 2 thế hệ chính là thời khắc giao thừa. Trong khi thế hệ Y thích ở nhà dọn mâm cơm cúng năm mới cùng bố mẹ và ngắm pháo hoa từ sân thượng, thế hệ Z không ngại cùng bạn bè chen giữa biển người ở phố đi bộ để được check-in trong ngày đặc biệt.

Nhiều người lớn tuổi phàn nàn thế hệ Z ích kỷ, không quan tâm tới Tết truyền thống. Nhưng họ không biết rằng bối cảnh của mỗi thế hệ là khác nhau, khiến cho quan điểm về ăn Tết cũng thay đổi. Nhờ có công nghệ, thế hệ Z không phải dành quá nhiều thời gian gặp gỡ hàng xóm, người thân, bạn bè, khi mà có thể chat chit, gọi video call với nhau mỗi ngày.

Thay vì thế, họ tập trung cho bản thân hoặc với những người thực sự quan trọng như bố mẹ, anh chị em ruột, và “người ấy”. Họ cũng không phải tất tả đứng xếp hàng cho kịp phiên chợ cuối năm chật cứng người, những chiếc bánh chưng, mứt Tết, quà bánh chai rượu có thể đặt mua trên mạng. Nhờ đó, mùa xuân của họ dài ra và thảnh thơi hơn, đòi hỏi những cách ăn Tết cũng phải đặc sắc và mang dấu ấn cá nhân.

Hoàng Thiên Trang (sinh năm 1997), một cô nàng điển hình của thế hệ Z đang làm tư vấn tuyển sinh cho một trung tâm đồ họa phân tích: “Mình không đồng tình với việc bố mẹ cứ đến gần Tết là cuống cuồng hết cả lên, trong khi mọi việc có thể giải quyết đơn giản hơn rất nhiều. Hơn nữa mình đã phải đi làm vất vả cả năm, Tết chỉ mong được thoải mái và tự do, thích ăn thì ăn, thích ngủ thì ngủ, muốn đi đâu thì đi… Tết nên là khoảng thời gian mỗi người tự cho phép bản thân được lười biếng, chứ không nên là các hoạt động mang nặng tính hình thức, lặp đi lặp lại”.

Không chỉ khác nhau về quan niệm ăn Tết, ngay cả với một hoạt động cực kỳ phổ biến ngày Tết – xem TV cùng cả gia đình, giữa 2 thế hệ cũng thể hiện rõ sự khác biệt thú vị.

Nếu như với thế hệ Y, chiếc TV đơn giản là phương tiện để mọi người quây quần và thưởng thức, bình luận các chương trình, sự kiện ngày Tết... thì với thế hệ Z ngày nay, hoạt động này đã được nâng lên một tầm cao mới, nhờ sự phát triển không ngừng của công nghệ.

Những chiếc TV của thế hệ Z chẳng những nhiều kênh hơn, nội dung phong phú hơn, mà còn tích hợp những chức năng giải trí khác như chơi game, lướt web, tìm kiếm nội dung bằng giọng nói... Giờ đây, người trẻ có thể ngồi phòng khách và vẫn kết nối được với cả thế giới. Ngày Tết của họ trở nên đậm đà màu sắc, nhiều thông tin và nội dung để thưởng thức, bình luận hơn.

Tuy nhiên, dù khác biệt đến đâu, các gia đình của thế hệ Y và Z vẫn giữ nguyên những quy tắc tốt đẹp, ví dụ như người lớn tuổi luôn có quyền cầm remote điều khiển, để bố mẹ, ông bà được quyết định xem gì, và các con, cháu vui vẻ thưởng thức cùng. Chiếc TV vẫn luôn là công cụ để thế hệ trẻ thể hiện sự quan tâm, kính trọng tới bề trên. Có lẽ vì vậy, mặc cho sự thay đổi về quan niệm ăn Tết giữa các thế hệ, nhưng hoạt động xem TV trong phòng khách vẫn được mọi người duy trì suốt mấy chục năm qua. Dù đi chơi hay ở nhà vào đêm giao thừa, dù muốn đi du lịch cả kỳ nghỉ hay chỉ loanh quanh phố xá thường ngày, họ vẫn muốn có những buổi quây quần cả nhà bên chiếc TV, để trò chuyện và xem các chương trình ngày Tết. Bởi đó là dấu hiệu của một gia đình hạnh phúc, của những ngày nghỉ lễ thảnh thơi, mọi người được vui chơi và tận hưởng đúng nghĩa.

Cô nàng Thiên Trang nhớ lại: “Mình vẫn nhớ bố mẹ đã vui mừng thế nào ở cái Tết đầu tiên cả nhà có được một chiếc TV đúng nghĩa, năm mình 5 tuổi. Thời đó, TV là một tài sản rất lớn, thể hiện rằng cả nhà đã có một năm làm việc thành công. Năm nay, mình lần đầu tiên mua tặng bố mẹ một chiếc TV Samsung QLED bằng tiền thưởng Tết, như một cách báo hiếu cho bậc sinh thành. Mình chọn chiếc TV này vì có chức năng điều khiển và tìm kiếm bằng giọng nói, dễ dàng cho người lớn tuổi sử dụng. Mình muốn bố mẹ biết rằng mình luôn quan tâm tới gia đình, và mong được trải qua một cái Tết đầm ấm khi cả nhà quây quần bên chiếc TV”.