Chọn sai ngành nghề có thể phải trả giá cả cuộc đời

TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý học hướng nghiệp, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam ví von nếu thất tình, giới trẻ có thể bị dằn vặt trong một vài năm, nhưng gắn bó công việc không yêu thích thời gian dài, các em sẽ chán nản, bỏ bê, rồi lựa chọn ngành khác. Khi đó, sự lựa chọn mới cũng hết sức khó khăn. 

Ông nhắn nhủ đến học sinh thông điệp: Nếu chọn sai ngành nghề theo mong muốn của bố mẹ, phó mặc cho may rủi, không quan tâm đam mê, năng lực của bản thân, yêu cầu của công việc…, bạn có thể phải trả giá không phải cho hiện tại mà là 15 năm tới, thậm chí cả cuộc đời.

“Nhà tuyển dụng sẽ không mời một người đã bước sang tuổi 35, lại không có kinh nghiệm. Con người chỉ tạo nên thành công vượt trội khi đam mê và làm việc đó đến hết cuộc đời”.

Học sinh Hà Nội chọn nghề lãng mạn, Sài Gòn thực tế

Phương Anh, học sinh lớp 12 tại Hà Nội đặt câu hỏi: “Em và bạn ấy chơi với nhau từ hồi cấp ba, giờ đây sắp tới ngưỡng cửa đại học nhưng hai người lại thích hai trường khác nhau. Bạn ấy muốn em theo trường bạn lựa chọn để có thể tiếp tục học cùng nhau. Em phải làm thế nào?”.

Lắng nghe tâm sự của nhiều học sinh đang chông chênh trước định hướng tương lai, TS Phạm Mạnh Hà nêu quan điểm khi chọn nghề, học sinh không nên theo sở thích cảm tính hay chuyện cá nhân: Ví dụ, thích chơi điện tử nên chọn Công nghệ Thông tin, thích đi chơi nên chọn ngành du lịch.

“Việc chọn trường, ngành học vì có lý do bạn trai hay bạn gái mình học ở đó chỉ phù hợp khi trường có ngành em yêu thích. Nếu học ngành không phù hợp khả năng sẽ khiến em tự làm khổ bản thân mình. Em hãy cân nhắc đến chuyện có thể chia tay khi đang học cùng nhau. Lúc đó, chuyển ngành hay chuyển trường hết sức tiêu cực”, TS Hà nhấn mạnh.

TS Phạm Mạnh Hà lắng nghe và tư vấn cho học sinh. Ảnh: Quyên Quyên.

Chuyên gia tư vấn nghề nghiệp cho rằng hiện nhiều học sinh chỉ biết tên nghề nói chung mà không tìm hiểu sâu từng lĩnh vực.

Cũng trong tour tư vấn cho các trường THPT từ Bắc vào Nam, ông đưa ra nhận định: “Trong khi học sinh Hà Nội còn mù mờ trong việc chọn nghề, phần lớn lãng mạn và mơ mộng, thì học sinh Sài Gòn đã chú tâm tìm hiểu thông tin nghề nghiệp, hiểu được chính bản thân mình để tìm hướng đi tốt nhất”.

Theo giảng viên của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam, điều này có thể do phụ huynh còn quá chú tâm việc học với mục đích điểm số. Ở nhà trường, công tác hướng nghiệp chưa được chú trọng, thực hiện theo cách đối phó, hời hợt.

“Học giỏi hoàn toàn có thể thất nghiệp nếu gia đình và nhà trường không quan tâm công tác hướng nghiệp từ sớm”, TS Hà nhận xét.

Chọn trường để không mắc sai lầm

Theo chuyên gia tư vấn tâm lý hướng nghiệp, tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2016, mỗi thí sinh sẽ được đăng ký nguyện vọng 1 vào hai trường, mỗi trường hai ngành. Vì vậy, cơ hội đỗ đại học của các em sẽ tăng cao. Tuy nhiên, việc càng có nhiều lựa chọn lại dễ dẫn đến xác xuất sai lầm tăng.

TS Hà cho rằng, cần chọn nghề trước khi chọn trường, nên nộp 4 nguyện vọng tương đương vào các ngành mang tính chất công việc giống nhau.

“Ví dụ, ngành Quản trị Nhân lực và Quản trị Thông tin hoàn toàn khác biệt. Khối ngành xã hội, du lịch và triết học không liên quan nhau. Nếu chỉ chọn theo cách cốt sao trúng tuyển là sai lầm”, ông Hà chia sẻ.

Chuyên gia tư vấn gửi lời khuyên đến học sinh, hãy chọn theo sở trường của bản thân, bởi chỉ khi làm việc thành công, con người mới thấy hạnh phúc nhất. "Thích và làm được hoàn toàn khác nhau. Hãy chọn công việc bạn thích mà làm được".

Ông cũng chỉ ra thực tế, hiện nay, không ít trường mở nhiều ngành mới có tên “kêu” để thu hút thí sinh. Học sinh nên thường xuyên tham khảo các website tuyển dụng để biết về nghề nghiệp, sau đó đối chiếu việc đào tạo cụ thể của trường xem có “liên quan” hay không?

Khi chọn trường, học sinh cần đặt ra những cơ sở để so sánh như: Học phí có phù hợp điều kiện gia đình, cơ sở vật chất, truyền thống lâu năm của trường... Nếu không cân nhắc kỹ, các em có thể đánh mất tương lai của chính mình.